Thiết kế và sử dụng lý thuyết tình huống trong giảng dạy công thức truy hồi

Việc kết nối toán học với thực tiễn là một trong những yêu cầu cấp thiết trong dạy học Toán, tuy nhiên việc thực hiện ở các trường vẫn còn hạn chế. Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo phương pháp dạy học tích cực, nhằm giúp người học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và kĩ năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và thực tiễn. Với mục đích trên, nghiên cứu này trình bày một số nội dung và cách thức vận dụng lý thuyết tình huống trong dạy học Toán thông qua việc thiết kế những tình huống cụ thể khi giảng dạy công thức truy hồi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế và sử dụng lý thuyết tình huống trong giảng dạy công thức truy hồi CHUYÊN ĐỀ CÔNG NGHỆ VÀ GIÁO DỤC - 10 (12-2018) THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG LÝ THUYẾT TÌNH HUỐNG TRONG GIẢNG DẠY CÔNG THỨC TRUY HỒI DESIGNING AND USING DIDACTICAL SITUATIONS IN TEACHING RECURRENCE RELATIONS Lê Thị Mai Thảo Trường Cao đẳng CNTT Hữu nghị Việt - Hàn, Trung tâm Khảo thí và đảm bảo chất lượng; maithao9983@gmail.com Tóm tắt Việc kết nối toán học với thực tiễn là một trong những yêu cầu cấp thiết trong dạy học Toán, tuy nhiên việc thực hiện ở các trường vẫn còn hạn chế. Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo phương pháp dạy học tích cực, nhằm giúp người học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và kĩ năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và thực tiễn. Với mục đích trên, nghiên cứu này trình bày một số nội dung và cách thức vận dụng lý thuyết tình huống trong dạy học Toán thông qua việc thiết kế những tình huống cụ thể khi giảng dạy công thức truy hồi. Từ khóa: Lý thuyết tình huống; phương pháp giảng dạy; tình huống; công thức truy hồi. Abstract Linking mathematics with real life is one of the urgent requirements in mathematics teaching, which aims at enhancing learners’ capacity; however, the implementation of this kind of practical problem solving is still limited in colleges. The purpose of the current teaching method innovation is changing the teaching style of one-way communication to teaching by active teaching methods, in order to help the learners develop positiveness, activeness, creativity, and forge their self-study habits and skills, cooperative spirit, and skills to apply knowledge to different situations in study and practice. For these purposes, this paper presents some contents and methods to apply the theory of didactic situations to teaching mathematics by designing the specific situations in teaching the recurrence relations. Keywords: Theory of didactical situations; teaching methods; situations, recurrence relations. 1. Mở đầu Vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy bậc đại học, cao đẳng nói chung và ở từng môn học nói riêng đang là đòi hỏi cấp bách hiện nay để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực cho xã hội. 40 TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN HỮU NGHỊ VIỆT - HÀN Để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, trên cơ sở phát huy các mặt tích cực của phương pháp dạy học truyền thống, người giảng viên cần tìm tòi vận dụng các phương pháp dạy học mới theo hướng phát huy tính tích cực, độc lập, tăng cường các hoạt động tìm tòi - phát hiện của người học. Hiện nay, có nhiều phương pháp dạy học tích cực được giáo viên áp dụng linh hoạt, kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương pháp để đạt mục tiêu dạy học. Phương pháp dạy học bằng tình huống trong Lý thuyết tình huống, là một hướng tiếp cận của đổi mới phương pháp dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy học môn Toán nói riêng. Lý thuyết tình huống nhấn mạnh đến khả năng thích ứng tích cực của người học với những yêu cầu thường xuyên đổi mới của môi trường thông qua việc giải quyết những tình huống được giảng viên xây dựng có dụng ý sư phạm. Đó cũng chính là bản chất của phương pháp dạy học tình huống, một trong những phương pháp dạy học hiện đại, hướng đến sự phát triển toàn diện của người học. Lý thuyết tình huống là một trong những lý thuyết dạy học hiện đại, do các nhà nghiên cứu Didactic của Pháp, đứng đầu là Guy Brousseau ([1]), khởi đầu nghiên cứu và phát triển. Lý thuyết tình huống được du nhập vào Việt Nam thông qua những những hội nghị chuyên đề mang tính quốc tế và được các chuyên gia về didactic toán Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, phát triển. Từ đó đến nay một số cán bộ nghiên cứu lý luận dạy học như Trịnh Văn Biều ([1]), Vũ Thế Dũng ([2]), Nguyễn Bá Kim ([3]), Lê Văn Tiến ([8]),... đã tiếp tục nghiên cứu và phát triển lý thuyết đó ở Việt Nam. Hiện nay, nhiều công trình nghiên cứu dạy học lý thuyết tình huống đã áp dụng trong các bộ môn Hóa học, Sinh học, Vật lý, Toán học,... Tuy nhiên, do vẫn còn tồn tại một số khó khăn nhất là trong nghiên cứu khoa học luận nên những ví dụ minh họa Lý thuyết tình huống còn hiếm hoi, đặc biệt là đối với môn Toán ở bậc cao đẳng, đại học. Với mục đích phát huy tính tích cực của sinh viên và đổi mới phương pháp dạy học theo nhu cầu của giáo dục hiện nay, tôi mong muốn vận dụng Lý thuyết tình huống trong dạy học Toán ở bậc cao đẳng thông qua việc thiết kế những tình huống cụ thể khi giảng dạy nội dung công thức truy hồi trong học phần Toán rời rạc tại trường Cao đẳng CNTT Hữu nghị Việt - Hàn. 2. Nội dung 2.1. Phương pháp lý thuyết tình huống Học sinh Giáo viên Môi trường Tri thức Hình 1. Sự tương tác giữa giáo viên, học sinh, môi trường với tri thức 41 CHUYÊN ĐỀ CÔNG NGHỆ VÀ GIÁO DỤC - 10 (12-2018) Theo lý thuyết tình huống, hệ thống dạy học nơi diễn ra các hoạt động dạy và học bao gồm tối thiểu các thành tố cơ ...