Thực trạng và định hướng phát triển làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay

Trong phạm vi bài viết này, tác giả nghiên cứu và làm rõ thực trạng phát triển ngành nghề và làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung và tình hình sản xuất kinh doanh của các cơ sở ở một số làng nghề nói riêng. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số khuyến nghị về phát triển làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực trạng và định hướng phát triển làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 62A, 2010 THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ HIỆN NAY Vũ Thành Huy Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế TÓM TẮT Gắn liền với quá trình mở mang bờ cõi của các chúa Nguyễn, Thừa Thiên Huế đã trở thành một trong cái nôi của làng nghề nước ta. Hiện nay, Thừa Thiên Huế có cả các làng nghề được hình thành và phát triển từ lâu đời và nhiều nghề thủ công mới được du nhập từ nơi khác. Tuy nhiên, các làng nghề hiện nay đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức khiến nhiều làng nghề hoạt động yếu có nguy cơ không tồn tại. Trong tình hình đó, việc khôi phục và phát triển các làng nghề thủ công một cách bền vững, đa dạng hóa sản xuất, gắn với giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động nông thôn, cũng như xử lý các vấn đề về môi trường… là nội dung quan trọng trong các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Trong phạm vi bài viết này, tác giả nghiên cứu và làm rõ thực trạng phát triển ngành nghề và làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung và tình hình sản xuất kinh doanh của các cơ sở ở một số làng nghề nói riêng. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số khuyến nghị về phát triển làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế. 1. Đặt vấn đề Hiện nay, toàn tỉnh Thừa Thiên Huế có 27 nghề và nhóm nghề (bảng 1), 110 làng nghề (bảng 2). Tuy nhiên, nội lực của các làng nghề nói chung còn yếu, quy mô sản xuất nhỏ, công nghệ sản xuất lạc hậu, các thiết bị cũ chắp vá, thiếu đồng bộ; khả năng cạnh tranh của hàng hoá của các làng nghề trên thị trường còn thấp, các làng nghề truyền thống thiếu thông tin về thị trường tiêu thụ và chưa có chiến lược xây dựng, phát triển thương hiệu; ngoài ra, các làng nghề hiện đang làm gia tăng ô nhiễm môi trường. Điều đó khiến nhiều làng nghề hoạt động kém hiệu quả và có nguy cơ không tồn tại. Do đó, Thừa Thiên Huế xác định việc khôi phục và phát triển các làng nghề thủ công là một trong những nội dung quan trọng trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Phát triển các làng nghề thủ công giúp tỉnh giải quyết vấn đề lao động dôi dư, lao động nông nhàn ở nông thôn; giúp nông dân “ly nông bất ly hương” và tăng thu nhập; tạo ra được nhiều sản phẩm hàng hóa, đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó, phát triển làng nghề thủ công còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giúp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn 105 theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, tạo tiền đề quan trọng thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo. 2. Thực trạng phát triển ngành nghề và làng nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế 2.1. Số lượng các nghề và làng nghề a. Số lượng các nghề Theo thống kê của Sở Công nghiệp Thừa Thiên Huế, hiện nay toàn tỉnh có 27 nghề và nhóm nghề. Sự phân bố các nhóm nghề và nghề được thể hiện qua bảng 1: Bảng 1. Sự phân bổ các nhóm nghề và nghề thủ công ở tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay Chế biến bún tươi Sản xuất bánh tráng Chế biến nước mắm và thuỷ hải sản Nhóm nghề chế biến lương thực, Ép dầu lạc thực phẩm Chế biến tinh bột Nấu rượu thủ công Sản xuất tương măng Nghề mộc mỹ nghệ, điêu khắc gỗ Nhóm nghề mộc và điêu khắc, chạm Nghề chạm cẩn đồ gỗ khảm Nghề sản xuất mộc dân dụng và xây dựng Nghề sản xuất gốm nung Nhóm nghề sản xuất các loại vật Nghề sản xuất gạch ngói liệu xây dựng Nghề sản xuất đá chẻ Nghề làm đệm bàng Nhóm nghề mây – tre – đan – lát Nghề tre đan (đan lát, sản xuất tăm tre…) Nghề làm nón lá Nghề làm chổi đót Nghề thêu Nhóm nghề dệt – thêu Nghề dệt lưới ngư cụ Nghề dệt dèn Nhóm nghề sản xuất ngũ kim, đồ Nghề rèn gia dụng, gia công sửa chữa cơ khí Nghề gia công sửa chữa cơ khí 106 Nghề đúc đồng Nghề làm hoa Nhóm nghề khác Nghề làm tranh ảnh giấy Nghề sản xuất dầu tràm Nghề sản xuất hương cây Nguồn: Báo cáo số 67/BC-UBND về kết quả 2 năm thực hiện Nghị định 66/2006/NĐCP ngày 07/7/2006 của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài những nghề trên, Thừa Thiên Huế còn có một số nghề khác mới du nhập gần đây hoặc được khôi phục lại như nghề đan lùng, nghề sản xuất bún khô, nghề chế biến cau khô, nghề chế biến bánh mỳ, sản xuất nước đá, sinh vật cảnh, sản xuất vật liệu xây dựng… Tuy nhiên, số lượng hộ dân làm nghề này còn ít và phân tán, hoạt động của làng nghề không ổn định. b. Số lượng làng nghề Tổng số làng nghề hiện có của tỉnh Thừa Thiên Huế là 110 làng nghề và được phân bố trên tất các các huyện và thành phố của tỉnh. Số lượng làng nghề được thể hiện rõ qua bảng 2. Bảng 2. Số lượng làng nghề ở tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay STT Địa phương Trong đó Tổng số làng nghề hiện có Làng nghề truyền thống Làng nghề mới Quy hoạch thêm trong 2010 110 69 41 12 1 Toàn tỉnh 2 Thành phố Huế 5 2 3 0 3 Huyện Phong Điền 23 14 9 2 4 Huyện Quảng Điền 12 7 5 1 5 Huyện Hương Trà 14 10 4 1 6 Huyện Phú Vang 14 12 2 4 7 Huyện Hương Thuỷ 16 7 9 1 8 Huyện Phú Lộc 9 8 1 1 9 Huyện Nam Đông 7 0 7 1 10 Huyện A Lưới 10 9 1 1 Nguồn: Báo cáo số 67/BC-UBND về kết quả 2 năm thực hiện Nghị định 66/2006/NĐ-CP ngày 07/7/2006 của Thủ tướng Chính phủ. 107 Tuy nhiên, trong số 110 làng nghề hiện có của toàn tỉnh chỉ có 88 làng nghề được thống kê với 66 làng nghề truyền thống và 22 làng nghề mới. Kết quả phân loại tình hình hoạt động của 88 làng nghề được thống kê cho thấy hiện chỉ có 12 làng nghề hoạt động tốt, trong đó có 1 làng đúc đồng (Phường Đúc, thành phố Huế), 3 làng mộc - mỹ nghệ, 6 làng chế biến nông - lâm - thuỷ - hải sản (bún, rượu, nước mắm...), 1 làng nón lá và 1 làng tre đan. Còn lại 66 làng hoạt động ở mức trung bình và 8 làng hoạt động yếu có nguy cơ không tồn tại như các làng nghề truyền thống rèn Hiền Lương (xã Phong Hiền, huyện Phong Điền), gốm Phước Tích (xã Phong Hoà, huyện Phong Điền), hoa giấy Thanh Tiên (xã Phú Mậu, huyện Phú Vang), các làng dệt dèn của đồng bào dân tộc ít người (huyện A Lưới)... Một số làng ...