Tiểu luận: ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã

Giới thiệu về ADN satellite. Ở Eukaryote nói chung, và ở loài người nói riêng, trong genomes thì chỉ có chừng 5% là các trình tự mã hóa cho protein hoặc ARN (được gọi là gen). Số còn lại là các trình tự không mã hóa, trong số này trình tự ADN lặp lại liên tiếp chiếm một vị trí quan trọng, chúng được gọi là Tandem Repeat Sequence.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiểu luận: ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã 2010ĐHQGHN- ĐHKHTN- KHOA SINH HỌC ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã Giảng viên hướng dẫn: TS. Đinh Đoàn LongNhóm thực hiện:Lê Thanh Hương Nguyễn Thành PhươngTrần Thị Thanh Huyền Đào Văn Quý CNTN Sinh học - K11 2010 Hà Nội, 5-2010 ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã 2010 Mục lục1. Giới thiệu chung về ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã .......... 3 a. ADN satellite b. ADN minisatellite c. ADN microsatellite2. Các cơ chế hình thành ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã ...... 63. ADN lặp lại liên tiếp được sử dụng như là chỉ thị phân tử trong nhiều ứng dụng sinh học......................................................... 8 2 ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã 20101. Giới thiệu về ADN satellite. Ở Eukaryote nói chung, và ở loài người nói riêng, trong genomes thì chỉ cóchừng 5% là các trình tự mã hóa cho protein hoặc ARN (được gọi là gen). Sốcòn lại là các trình tự không mã hóa, trong số này trình tự ADN lặp lại liên tiếpchiếm một vị trí quan trọng, chúng được gọi là Tandem Repeat Sequence.Các Tandem Repeat Sequence này có tính đa hình về số lượng rất lớn, chúngkhác nhau bởi số lượng base trong một đơn vị, khác nhau bởi số lượng đơn vịlặp. Chính sự đa hình này giúp cho phân biệt giữa các cá thể với nhau trong loài,cũng như giữa các loài với nhau. Hình 1: ADN lặp lại liên tiếp [1] Một cách tương đối, dựa vào số lượng base trong một đơn vị lặp, các nhàkhoa học chia Tandem Repeat Sequence thành 3 nhóm.a. Nhóm thứ nhất là ADN vệ tinh - ADN satellite, đơn vị lặp lại của chúngcó từ một tới vài trăm base. Độ dài của cả vùng lặp lại có thể lên tới vài Mb. ADNsatellite được tìm thấy ở xung quanh vùng tâm động của NST. Sự phân bố củachúng tại đây có vai trò nhất định trong quá trình phân chia tế bào, được biếtchúng liên quan tới sự liên kết với các protein điều khiển, kiểm soát quá trình dichuyển các các NST về cực tế bào. Về mặt ứng dụng, rất hiếm khi các ADNsatellite được con người sử dụng làm chỉ thị phân tử trong nhận dạng cá thể, màthường dùng làm chỉ thị phân tử trong việc lập bản đồ gen vùng gần tâm động.b. Nhóm thứ hai là ADN tiểu vệ tinh- ADN minisatellite, hay còn được biếtđến là ADN lặp lại ngẫu nhiên đa hình (Variable Number Tandem Repeat).Số base trong một đơn vị của VNTR dao động từ 10-100 base, chúng chiếm 3 ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã 2010đoạn ADN từ 1-5 kb, thậm chí có thể lên tới 20 kb. VNTR có thể phân bố mộtcách tập trung hoặc nằm rải rác trên NST, trên các NST. Dựa vào sự phân bố đó,người ta chia ADN minisatellite làm 2 loại: • ADN tiểu vệ tinh đa vị trí (multi-locus minisatellite): Hiện diện rải rác tại nhiều vị trí trên bộ gen. Các tiểu vệ tinh đa vị trí được phát hiện vào năm 1985. • ADN tiểu vệ tinh đơn vị trí (single-locus minisatelite): chỉ có tại một vị trí trên bộ gen. Nhiều tiểu vệ tinh đơn vị trí có giá trị dấu ấn ADN. VNTRs được sử dụng như là chỉ thị phân tử trong rất nhiều các ứng dụng sinhhọc như nhận dạng cá thể, lập bản đồ gen do chúng có tính đa hình rất cao, haycó nhiều dạng số lượng các đơn vị lặp khác nhau giữa các cá thể. Hình 2: Tính đa hình về số lượng các VNTRs.c. Nhóm thứ ba, khi số lượng base rất ít, khoảng từ 1-6 base được lặp lại nhiềulần thành từng đoạn khoảng 200 base thì chúng được gọi là ADN vi vệ tinh -ADN microsatellite. Chúng cũng được biết tới với một số thuật ngữ khác nhưSingle Sequence Repeat (SSRs) hay Short Tandem Repeat (STRs). Cũnggiống như ADN minisatellite, ADN microsatellite phân bố tập trung hoặc rải ráctrên NST, trong genome. Số lượng loại ADN này rất lớn trong genome, và chúngcó tính đa hình về số lượng rất cao giữa các cá thể, chính vì thế chúng được 4 ADN lặp lại liên tiếp không ghi mã 2010dùng làm các chỉ thị phân tử rất thông dụng. Một lý do khác nữa đó là chúngđược nhân lên một cách dễ dàng bằng phản ứng PCR (Polymerase ChainReaction). Việc sử dụng STRs là rất hiệu quả trong nhận dạng cá thể, như xácđịnh quan hệ huyết thống, truy tìm tội phạm, truy tìm tông tích… Hình 3: Một ví dụ về STRs.Một số ví dụ về các STRs, như dưới đây: Mononucleotide SSR (A) 11: AAAAAAAAAAA Dinucleotide SSR (GT) 6: GTGTGTGTGTGT Trinucleotide SSR (CTG) 4: CTGCTGCTGCTG Tetranucleotide SSR ...