Tình hình dao động giá cà phê thị trường thế giới trong những năm qua và những tác động của nó đến thị trường cà phê ở Việt Nam

Dưới chính sách tự do hóa thương mại ở nước ta, các hàng rào thương mại như thuế, hạn ngạch xuất nhập khẩu nông sản đang từng bước được cắt giảm. Hơn thế nữa, sau nhiều năm thực hiện sự độc quyền Nhà nước trong lĩnh vực ngoại thương, giờ đây các thành phần kinh tế phi quốc doanh được khuyến khích tham gia các hoạt động xuất khẩu nông sản. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tình hình dao động giá cà phê thị trường thế giới trong những năm qua và những tác động của nó đến thị trường cà phê ở Việt Nam TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 28, 2005 TÌNH HÌNH DAO ĐỘNG GIÁ CÀ PHÊ THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI  TRONG NHỮNG NĂM QUA VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN  THỊ TRƯỜNG CÀ PHÊ Ở VIỆT NAM Nguyễn Đăng Hào Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Dưới chính sách tự  do hóa thương mại  ở  nước ta, các hàng rào thương mại  như thuế, hạn ngạch xuất nhập khẩu nông sản đang từng bước được cắt giảm. Hơn   thế  nữa, sau nhiều năm thực hiện sự  độc quyền Nhà nước trong lĩnh vực ngoại  thương, giờ đây các thành phần kinh tế phi quốc doanh được khuyến khích tham gia   các hoạt động xuất khẩu nông sản. Bên cạnh đó, tỷ giá hối đoái từng bước được xác  định theo quy luật cung cầu ngoại tệ trên thị trường ngoại hối. Kết quả là thị trường   nông sản trong nước nói chung và thị  trường cà phê nói riêng ngày càng chịu  ảnh   hưởng của thị trường khu vực và thị trường quốc tế.  Thực tế thừa nhận rằng các chính sách tự do hóa thương mại ban hành những   năm qua được xem như  là nhân tố  quan trọng đứng đằng sau sự phát triển của nông   nghiệp  ở  nước ta (IMF, 1998; Minot et al, 1997). Tự  do hóa thương mại đã có tác  động đẩy nhanh tốc độ  tăng trưởng sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất cà  phê nói riêng (Nguyễn Trung Quế, 1998). Sau hơn mười năm thực hiện chính sách tự  do hóa thương mại, sản xuất cà phê nước ta đã có những bước thay đổi quan trọng   về  mặt diện tích, sản lượng cũng như  kim ngạch xuất khẩu. Điều đó đã làm cho   nước ta trở  thành một trong những nước xuất khẩu cà phê hàng đầu thế  giới, kim   ngạch xuất khẩu cà phê thường xuyên chiếm vị trí quan trọng trong kim ngạch xuất   khẩu hàng hóa nông sản trong những năm vừa qua. Tuy vậy, quá trình tự  do hóa  thương mại cũng đang đặt ra nhiều thách thức cho ngành sản xuất cà phê nước ta.   Hai câu hỏi được rất nhiều người quan tâm là: 1. Tại sao thị trường cà phê ở nước ta trong những năm qua biến động rất lớn   và giá cà phê có xu hướng giảm xuống? 2. Những giải pháp nào có thể thực hiện để ổn định thị trường cà phê nước ta? Xuất phát từ những vấn đề đó, việc nghiên cứu tác động của thị trường cà phê  quốc tế  đến thị  trường cà phê trong nước trong quá trình tự  do hóa thương mại  ở  5 nước ta, từ đó làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách nông nghiệp nhằm phát huy  những lợi thế  và hạn chế  những tác động tiêu cực trong quá trình hội nhập kinh tế  của nước ta hiện nay là một việc làm hết sức cần thiết ­ đây chính là mục đích của   nghiên cứu này. 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để  phân tích giá cà phê trên thị  trường trong nghiên cứu này chúng tôi đã sử  dụng số liệu thống kê hàng năm của Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), Ngân hàng Thế  giới (WB), Hiệp hội Cà phê Cacao Việt Nam (VICOFA), Tổng Công ty Cà phê Việt   Nam (VINACAFE), bản tin thị trường của Bộ NNPTNT, Bộ Thương mại.  Tình hình dao động của giá cà phê được xác định thông qua việc xác định mức   giá bình quân, mức giá cao nhất, mức giá thấp nhất, phương sai giá và độ  lệch tiêu   chuẩn. Trong đó phương sai giá là tổng bình phương các độ lệch giữa mức giá cà phê   ở  năm t với giá cà phê bình quân trong một thời kỳ nào đó, phương sai giá được xác  định như sau: σ2 = ∑ (pt ­ pμ )2 /n Trong đó:  σ2 là phương sai giá cà phê trong thời kỳ nghiên cứu pt là giá cà phê ở năm t, để loại trừ ảnh hưởng của yếu tố lạm phát, trong  nghiên cứu này chúng tôi sử dụng giá thực tế (real coffee prices). pμ là giá bình quân cà phê trong thời kỳ nghiên cứu n là số năm trong thời kỳ nghiên cứu Trong   khi   đó   độ   lệch   tiêu   chuẩn   (σ)   là   căn   bậc   hai   của   phương   sai   giá.  Phương sai giá cho phép đánh giá mức độ  dao động của giá cà phê hàng năm so với  giá cà phê bình quân, nếu phương sai giá càng lớn thì mức độ  dao động giá cà phê  càng lớn và rủi ro thị trường càng cao và ngược lại. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1 Thị trường nông sản với quá trình tự do hóa thương mại: Sự dao động lớn của giá cả  hàng hóa nông sản là nét đặc trưng lớn nhất của   thị  trường nông sản thế  giới trong những năm vừa qua (Thorbecke, 1998), trong lúc   đó người sản xuất lại mù quáng chạy theo thị trường với một hệ thống thông tin thị  trường không đối xứng (Joseph Stiglitz), điều đó có thể làm cho thị  trường càng dao   động lớn hơn. Do đặc điểm nội tại của thị trường hàng hóa nông sản, nhìn chung độ  co giãn cầu với giá thấp, trong khi đó phản ứng cung sản phẩm nông nghiệp lại trễ  (Nguyễn Đăng Hào, 2002), một sự tăng giá nông sản tạm thời có thể  làm cho người   sản xuất đổ  xô vào sản xuất, kết quả  là làm cho cung hàng hóa nông sản  ở  những   6 năm sau tăng nhanh. Hậu quả là giá nông sản bị sụp đổ và nếu tình trạng này kéo dài   sẽ  ảnh hưởng không tốt đến sản xuất nông nghiệp. Tình trạng này sẽ  trở  nên trầm   trọng hơn khi khả năng điều tiết của chính phủ vào thị  trường nông sản còn yếu và  chưa có hiệu quả. Điều này có thể được minh chứng qua tình hình sản xuất cà phê ở  nước ta trong những năm vừa qua.  Hơn thế  nữa, xu hướng vận động của thị  trường nông sản có thể  dẫn đến   những bất lợi cho sản xuất nông nghiệp nước ta. Theo một số  kết quả nghiên cứu,  theo sau quá trình tự do hóa thương mại, giá cả hàng hóa nông sản có xu hướng giảm  xuống   trong   dài   hạn,   và   tình   hình   này   còn   tiếp   tục   trong   những   năm   sắp   đến   (Mamingi, 1997). Nhìn chung sức cạnh tranh của hàng hóa nông sản nước ta còn thấp. Dẫn đến  một ...