Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Địa lí: Xây dựng mô hình tích hợp viễn thám và GIS xác định nguy cơ tai biến lũ quét lưu vực sông năng, tỉnh Bắc Kạn

Luận án "Xây dựng mô hình tích hợp viễn thám và GIS xác định nguy cơ tai biến lũ quét lưu vực sông năng, tỉnh Bắc Kạn" nghiên cứu xây dựng mô hình có khả năng xác định nguy cơ lũ quét cho lưu vực sông vừa/nhỏ, vùng đồi núi, địa hình dốc, phức tạp, thiếu nhiều tài liệu hỗ trợ; áp dụng mô hình để xác định được nguy cơ lũ quét cho lưu vực sông Năng, Bắc Kạn. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Địa lí: Xây dựng mô hình tích hợp viễn thám và GIS xác định nguy cơ tai biến lũ quét lưu vực sông năng, tỉnh Bắc KạnĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘITRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN---------LÊ NHƯ NGÀXÂY DỰNG MÔ HÌNH TÍCH HỢP VIỄN THÁM VÀ GISXÁC ĐỊNH NGUY CƠ TAI BIẾN LŨ QUÉTLƯU VỰC SÔNG NĂNG, TỈNH BẮC KẠNChuyên ngành: Bản đồ, Viễn thám và Hệ thống thông tin địa lýMã số: 62 44 76 01TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA LÍHà Nội, 2016iLuận án được hoàn thành tại Khoa Địa lý - Trường đại học Khoahọc Tự nhiên – Đại học Quốc gia Hà NộiNgười hướng dẫn khoa học:1. PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thạch2. PGS.TS. Lã Văn ChúPhản biện 1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................Phản biện 2: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................Phản biện 3: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc giachấm luận án tiến sĩ họp tại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . vào hồigiờngàythángnămCó thể tìm hiểu luận án tại:- Thư viện Quốc gia Việt Nam- Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà NộiMỞ ĐẦU1. Tính cấp thiết của đề tàiLũ quét là thiên tai nguy hiểm chết người nhất [72]. Lũ quét ởnước ta ngày càng gia tăng cả về tần suất xuất hiện và tính cực đoan,xảy ra hằng năm ở vùng núi, thượng nguồn, ở các lưu vực nhỏ và vừa,nơi thiếu nhiều dữ liệu và nghiên cứu [9, 35]. Sông Năng là lưu vựcnhỏ, đồi núi và thường xuyên xảy ra lũ quét gây thiệt hại lớn về ngườivà của [10-20]. Hiện tại, độ tin cậy của dự báo, mô phỏng lũ quét vẫnchưa cao vì tính chất quá phức tạp của lũ quét. Việc nâng cao chấtlượng dữ liệu đầu vào, xây dựng và áp dụng các công cụ, mô hình mớiđược ưu tiên [69]. Các mô hình định lượng thủy văn, thủy lực có độtin cậy cao nhưng đòi hỏi nhiều số liệu chi tiết và khó áp dụng chovùng đồi núi. Nước ta hiện nay, phương pháp phân tích đa biến đượcáp dụng phổ biến vì đơn giản nhưng mang nhiều định tính và loại bỏtính chất động của lũ quét. Một mô hình định lượng nhờ sự tích hợpvà kế thừa những ưu điểm của GIS, viễn thám và thủy văn sẽ cho phépmô phỏng được nguy cơ lũ quét chi tiết hơn và tin cậy hơn cho vùngnúi cao và thiếu nhiều số liệu là khả thi và cần thiết.Từ yêu cầu thực tiễn đó luận án chọn đề tài nghiên cứu “Xâydựng mô hình tích hợp viễn thám và GIS xác định nguy cơ lũ quét lưuvực sông Năng, Bắc Kạn”.2. Mục đích và nhiệm vụa) Mục đích: Xây dựng mô hình có khả năng xác định nguy cơ lũquét cho lưu vực sông vừa/nhỏ, vùng đồi núi, địa hình dốc, phức tạp,thiếu nhiều tài liệu hỗ trợ; Áp dụng mô hình để xác định được nguy cơlũ quét cho lưu vực sông Năng, Bắc Kạn.b) Nhiệm vụ: Làm rõ khái niệm, nguyên nhân hình thành và phânloại lũ quét; Nghiên cứu các công trình khoa học trong và ngoài nướcvề lũ quét, từ đó đánh giá những hạn chế của các phương pháp, môhình nghiên cứu đã có; đề xuất hướng nghiên cứu của luận án; Đánhgiá, xác định các công cụ GIS, viễn thám và thủy văn áp dụng chonghiên cứu lũ quét; Xây dựng mô hình xác định nguy cơ lũ quét; Ứngdụng mô hình để tính toán và xác định nguy cơ lũ quét cho lưu vựcsông Năng, Bắc Kạn.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứua) Đối tượng nghiên cứu: Lũ quét và các nhân tố gây ra lũ quét.Tập trung vào một loại lũ quét điển hình ở nước ta - đó là lũ quét sườndốc và nghẽn dòng tự nhiên do mưa lớn.b) Phạm vi nghiên cứu: Các lưu vực sông vừa/nhỏ, vùng đồi núi.Áp dụng cho lưu vực sông Năng, tỉnh Bắc Kạn.4. Đóng góp mới của luận án- Đưa ra mô hình phân bố xác định nguy cơ lũ quét định tính bánđịnh lượng trên cơ sở phân tích diễn biến đặc trưng thủy văn dưới sựhỗ trợ của GIS và viễn thám.- Lượng hóa được mối quan hệ giữa lũ quét với các điều kiện tựnhiên, khí tượng - thủy văn lưu vực sông Năng, tỉnh Bắc Kạn.- Trên cơ sở phương pháp, mô hình lũ quét mới đã xây dựngđược các bản đồ mới về nguy cơ lũ quét cho lưu vực sông Năng, tỉnhBắc Kạn.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận ána) Ý nghĩa khoa học:- Nghiên cứu này chứng minh được việc tích hợp GIS, viễn thámđể xác định nguy cơ lũ quét cho lưu vực nhỏ vùng đồi núi, địa hìnhphức tạp, thiếu tài liệu hỗ trợ là có cơ sở khoa học, phù hợp, khả thi vàcải thiện được chất lượng kết quả.- Củng cố thêm vai trò quan trọng của viễn thám trong xây dựngdữ liệu lớp phủ và NDVI trong bài toán lũ quét; Khẳng định được vaitrò quan trọng và tính hiệu quả cao của GIS trong mô hình hóa bàitoán thủy văn và lũ quét.b) Ý nghĩa thực tiễn:- Cơ sở khoa học về lũ quét, mô hình lũ quét, kết quả mô phỏnglũ quét của luận án là tài liệu tin cậy để tham khảo và có thể được ápdụng cho vùng nghiên cứu khác;- Kết quả mô phỏng nguy cơ lũ quét là tài liệu tin cậy và có giá trịgiúp cho quy hoạch, phân vùng kinh tế - xã hội, quản lý và giảm nhẹthiên tai lưu vực sông Năng, tỉnh Bắc K ...