Tổng quan nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường đại học

Nội dung bài viết đề cập đến các kết quả nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ quản lí nói chung, cán bộ quản lí giáo dục đại học nói riêng. Các nội dung cụ thể bao gồm: (i) Các nghiên cứu trên thế giới; (ii) Các nghiên cứu ở Việt Nam (Nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lí, Nghiên cứu về phát triển đội ngũ CBQL giáo dục,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường đại học JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2014, Vol. 59, No. 8, pp. 3-8 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÍ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Vũ Tuấn Dũng Đảng ủy Khối các Trường Đại học, Cao đẳng Hà Nội Tóm tắt. Nội dung bài báo đề cập đến các kết quả nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ quản lí nói chung, cán bộ quản lí giáo dục đại học nói riêng. Các nội dung cụ thể bao gồm: (i) Các nghiên cứu trên thế giới; (ii) Các nghiên cứu ở Việt Nam (Nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lí, Nghiên cứu về phát triển đội ngũ CBQL giáo dục, Nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường đại học); (iii) Những vấn đề còn chưa được đề cập nghiên cứu; (iv) Những vấn đề cần được tập trung nghiên cứu giải quyết (Giải quyết mục đích nghiên cứu, Giải quyết các nội dung nghiên cứu cụ thể, Giải quyết luận điểm cơ bản của vấn đề nghiên cứu); (iv) Một số suy nghĩ của tác giả về vấn đề nghiên cứu. Từ khóa: Trường đại học, cán bộ quản lí, lãnh đạo, đội ngũ.1. Mở đầu Trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sự phát triển của nền kinh tế tri thức hiệnnay, giáo dục đại học (GDĐH) đang chịu những tác động mạnh mẽ của các xu thế mới và cũngđang phải đối mặt với nhiều thách thức. Đổi mới GDĐH là một yêu cầu tất yếu [2]. Đội ngũ cánbộ quản lí (CBQL) trường đại học chính là những người cầm lái, ở vị trí tiên phong, ra các quyếtđịnh quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển sống còn của trường đại học, đặc biệt khi cơ chế tựchủ, tự chịu trách nhiệm xã hội và trao quyền được nhận thức, hiện hữu trong thực tế. Trên địa bànthành phố Hà Nội có gần 100 trường đại học, cao đẳng với khoảng 21.000 cán bộ quản lí, giảngviên (trong đó có 7.600 thạc sĩ, 2.700 tiến sĩ và tiến sĩ khoa học, hơn 1.200 giáo sư và phó giáosư), gần 50 vạn sinh viên, học viên [6]. Đội ngũ CBQL này trên thực tế đã có sự đáp ứng cơ bản vềsố lượng, tuy nhiên sự phù hợp về cơ cấu, nhất là sự tăng trưởng về trình độ, năng lực quản lí/ lãnhđạo đáp ứng đòi hỏi mới của sự nghiệp đổi mới cơ bản và toàn diện GDĐH trong điều kiện mớicòn bộc lộ nhiều bất cập. Nghiên cứu chuyên sâu lí luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ CBQLtrong các trường đại học để đề xuất hệ giải pháp phát triển đội ngũ, nhất là các giải pháp nâng caochất lượng đội ngũ CBQL các trường đại học trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế ở nước talà một nhu cầu cấp thiết. Nội dung nghiên cứu bài báo không tập trung phân tích đưa ra các kháiniệm liên quan mà đi sâu vào phân tích tổng quan nghiên cứu vấn đề trên thế giới và ở Việt Nam.Trên cơ sở đó, xác định các vấn đề chưa được nghiên cứu để định hướng cho nghiên cứu tiếp theocủa vấn đề này ở nước ta.Ngày nhận bài: 28/4/2014. Ngày nhận đăng: 21/11/2014.Liên hệ: Vũ Tuấn Dũng, e-mail: vtdung.duk@gmail.com 3 Vũ Tuấn Dũng2. Nội dung nghiên cứu2.1. Các nghiên cứu trên thế giới Nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả trên thế giới về phát triển đội ngũ CBQL nóichung, CBQL trong các cơ sở giáo dục nói riêng được đề cập đến trong một số các tài liệu. Giữa thế kỉ XVIII, các nhà khoa học phương Tây như Robert Owen (1771 - 1858), CharlesBabbage (1792 - 1871), Andrew Ure (1778 - 1875) đã đưa ra ý tưởng: Muốn tăng năng suất laođộng, cần tập trung giải quyết các yếu tố về quản lí; Tác giả Frederick Winslow Taylor (1856 -1915) vào năm 1911 đã đưa ra bốn nguyên tắc quản lí khoa học; Tác giả Henri Fayol (1841 - 1925)cho rằng hiệu quả quản lí được đảm bảo nếu người quản lí có đủ phẩm chất và năng lực kết hợpnhuần nhuyễn các chức năng, quy tắc và nguyên tắc quản lí [1, 3, 4]. Các nhà khoa học Liên Xô (trước đây), tiêu biểu như Illina T.A, Savin N.V,... đã đề cập đếnxác định chức năng, vị trí, vai trò của CBQL nhà trường [6]. Vào thập kỉ 70 - 80 của thế kỉ XX, nghiên cứu của William Ouchi, trường đại học California,Los Angeles, Hoa Kỳ, đã khẳng định tầm quan trọng của văn hóa trong quản lí và nêu bảy đặc điểm(7S) có ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí [1]. Leonard Nadle, 1980, đã đưa ra vấn đề quản lí nguồnnhân lực có ba nhiệm vụ chính [3]. W.E.Deming, Crosby và Ohno, 1991, đã đưa ra Lí thuyết quảnlí chất lượng tổng thể [3]. Schmuck và các tác giả khác, 1997, đã đưa ra Lí thuyết quản lí sự thayđổi để tạo ra bước đột phá trong việc nâng cao năng lực của đội ngũ CBQL [4]. Các công trìnhnghiên cứu của ba tác giả Harold Koontz, Cyril Odonnel, Heinz Eeihrich đã đề cập nhiều hơn đếncác yêu cầu chất lượng của người quản lí [4]. Một số công trình nghiên cứu của Bikas C.Sanyal, Micheala Martin, Susan D’Antoni thuộcViện Quy hoạch giáo dục Quốc tế IIEP mang tính hệ thống, khá đầy đủ và liên quan đến lĩnh vựcnghiên cứu là tài liệu: “Quản lí trường đại học trong giáo dục đại học” đã làm nổi bật ba chủ đề cơbản: Quản lí tài chính, quản lí cán bộ giảng dạy và quản lí diện tích sử dụng [1]. Các tác giả Fred C. Lunenburg, Allan C. Orstein (2001), đã đưa ra chương trình đào tạo nhàlãnh đạo trường học theo các nhóm năng lực [1, 3]. Vào năm 2003, Matin Hilb đã đưa ra mô hình hay lí thuyết quản lí nhân sự tổng thể với việcphân công nhân sự quản lí với mô hình hoạt động của một tổ chức gồm 4 bậc [3]. Các tác giả K.BEverard, Geoffrey Morris và Ian Wilson, 2009, đưa ra Lí thuyết quản lí môi trường đã nhấn mạnhđến người đứng đầu đơn vị phải đảm bảo được các chuẩn mực và giá trị của việc tôn trọng môitrường tự nhiên được thấm nhuần trong các nhà trường [1, 3]. Các công trình nghiên cứu trên thế giới đã đề cập đến các vấn đề cơ bản của phát triển ...