Từ thuyết “Ngũ tri” trong triết học phương Đông đến tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và chính sách đối ngoại của Việt Nam hiện nay

Trong bối cảnh đầy biến động, phức tạp và khó lường hiện nay của cục diện quan hệ trong khu vực và quốc tế, Việt Nam càng đề cao hơn bao giờ hết những giá trị của thuyết “Ngũ tri”, của tư tưởng, phương pháp và phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh để thực hiện chính sách đối ngoại của mình. Bài viết sau đây sẽ nhấn mạnh tới vấn đề này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Từ thuyết “Ngũ tri” trong triết học phương Đông đến tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và chính sách đối ngoại của Việt Nam hiện nay TỪ THUYẾT “NGŨ TRI” TRONG TRIẾT HỌC PHƯƠNG ĐÔNG ĐẾN TƯ TƯỞNG NGOẠI GIAO HỒ CHÍ MINH VÀ CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM HIỆN NAY Nguyễn Phương Lan 1 1. Khoa Khoa học Quản lý, Trường Đại học Thủ Dầu MộtTÓM TẮT “Ngũ tri” là một lý thuyết trong triết học Trung Quốc, khởi thủy từ thời kỳ Xuân Thu (khoảngthế kỷ VI tr.CN). Khổng Tử và các môn đệ của ông chính là tác giả của thuyết này. “Ngũ tri” tức là“5 điều hiểu biết” (hay là 5 cái biết) của người quân tử trong hành xử. Hồ Chí Minh là một nhà chínhtrị - ngoại giao thiên tài. Người cũng là Danh nhân văn hóa kiệt xuất thế giới. Ở Người là sự hội tụnhững phẩm chất của người “quân tử”, trong đó thấu triệt những giá trị của thuyết “Ngũ tri” màvận dụng vào đường lối trị quốc, trong đối nhân xử thế, đặc biệt là trong phương pháp và phong cáchngoại giao của Người. Đảng ta lấy “tư tưởng Hồ Chí Minh” làm kim chỉ nam cho hành động, nêncũng đã vận dụng thuyết “Ngũ tri” để đề ra đường lối và chính sách đối ngoại trong thời kỳ Đổi mớivà hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh đầy biến động, phức tạp và khó lường hiện nay của cục diệnquan hệ trong khu vực và quốc tế, Việt Nam càng đề cao hơn bao giờ hết những giá trị của thuyết“Ngũ tri”, của tư tưởng, phương pháp và phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh để thực hiện chínhsách đối ngoại của mình. Bài viết của chúng tôi muốn nhấn mạnh tới vấn đề này. Từ khóa: Chính sách đối ngoại của Việt Nam, Ngũ tri, Tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Chính sách đối ngoại của một quốc gia là một lĩnh vực quan trong nhất liên quan trực tiếp tới sựtồn vong hay thịnh suy của đất nước. Là một nước có vị trí quan trọng chiến lược, trong hàng ngàn nămdựng nước và giữ nước, Việt Nam luôn thể hiện đường lối cũng như những chính sách ngoại giao đúngđắn. Từ đó, độc lập chủ quyền vẫn được đảm bảo, mà quan hệ giữa Việt Nam với các nước láng giềng,khu vực và thế giới vẫn được giữ vững và ngày càng mở rộng. Trong sự nghiệp đối ngoại thời kỳ hiệnđại, vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh rất to lớn. Người đã để lại cho chúng ta một di sản đồ sộ về tưtưởng đối ngoại cũng như những phương pháp và phong cách ngoại giao quý giá. Có được những giá trịnày là do Hồ Chí Minh đã thâu thái, kế thừa và phát triển những giá trị văn hóa cổ, kim, đông, tây, vănhóa và lịch sử Việt Nam. Đặc biệt, Người đã thấu triệt, nhuần nhuyễn thuyết “Ngũ tri” trong ngoại giao:biết mình, biết người, biết đủ, biết thời, biết biến, làm nên những thành công trong lịch sử đối ngoại ViệtNam. Vận dụng thuyết “Ngũ tri” từ di sản văn hóa phương Đông và tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng tađã thể hiện đường lối đối ngoại trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, làm cho vị thế của ViệtNam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao; độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đượcđảm bảo; an ninh - quốc phòng được giữ vững; kinh tế ngày càng phát triển, đời sống của nhân dânngày càng ấm no, hạnh phúc. Vậy thuyết “Ngũ tri” đã được thể hiện trong tư tưởng, phương pháp vàphong cách của Hồ Chí Minh như thế nào? Đảng ta đã vận dụng thuyết “Ngũ tri” để xây dựng đườnglối và chính sách đối ngoại phù hợp với xu thế Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay ra sao?Chúng tôi muốn được cùng chia sẻ trong bài tham luận Hội thảo này.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Bài nghiên cứu khoa học của chúng tôi được sử dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa Marx -Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đồng thời, chúng 22tôi sử dụng chủ yếu là phương pháp lịch sử, phương pháp logic và phương pháp nghiên cứu quan hệquốc tế. Bên cạnh đó là những phương phương pháp liên ngành như Văn hóa học, Chính trị học, Lịchsử Đảng, Tư tưởng Hồ Chí Minh. Ngoài ra chúng tôi còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoahọc khác như phân tích, tổng hợp, so sánh…3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Khái quát về Thuyết “Ngũ tri” trong tư tưởng Trung Quốc cổ đại “Ngũ tri” (五種感官) là “Năm điều biết” mà mỗi trang nam tử, đặc biệt là những bậc quân tửvà những chính trị gia cần phải trang bị cho mình để “trị quốc” và “bình thiên hạ”. “Ngũ tri” baogồm: - “Tri kỷ” (靈魂伴侶)(了解自己)nghĩa là “biết mình”, hiểu được khả năng, những ưu điểm vànhược điểm của chính bản thân mình. Tri kỷ được xem là quan trọng nhất, bởi vì hiểu và biết đượcchính bản thân mình là rất khó. - Tri bỉ (明智的)(理解人)nghĩa là “hiểu người”, hiểu được đối tác, đối tượng, đối thủ của mình.Đây là điều hiểu biết quan trọng thứ hai. Trong 36 “Binh pháp” của mình, Tôn Tử cũng nhấn mạnhrất rõ: “biết người biết ta trăm trận trăm thắng” (戰勝自己，戰勝敵人). - “Tri túc” (足夠了解)nghĩa là hiểu được sự vừa đủ, biết đủ, biết chừng mực, biết điểm dừng.Điều này cũng thật là khó trong cách đối nhân xử thế cũng như khả năng tự kiềm chế bản thân. Bởibản tính của con người là “tham”, “ham”, nên việc điều chỉnh được hành vi, suy nghĩ của mình đểluôn luôn có cách cư xử chừng mực, vừa phải, vừa đủ, biết điểm dừng là không hề dễ dàng. - “Tri thời” (了解時代)nghĩa là hiểu được thời cuộc, biết nắm bắt được thời cơ mà hành động.Giống như cách chơi cờ, “Lạc nước hai xe đành bỏ phí; gặp thời một tốt cũng thành công”. Phân tích được tình hình và ra được quyết định hành động cho đúng thời điểm sẽ dẫn đến sựthành công. Và ngược lại, nếu không nắm bắt được thời cơ, sẽ thất bại, có nhiều khi, cơ hội chỉ cóthể xảy ra duy nhất một lần trong đời. - “Tri biến” (了解變化)nghĩa là “hiểu về sự biến đổi, sự thay đổi của thời cuộc. Đây cũng làmột vấn đề rất quan trọng của “Ngũ tri”. Nắm bắt được sự thay đổi của thời cuộc sẽ giúp cho ta biếtnắm bắt được đúng thời cơ mà hành động thì sẽ mang lại thành công. Tóm lại, thuyết “Ngũ tri” là những điều hết sức quan trọng cần được trang bị như là hànhtra ...