Ứng dụng các kỹ thuật sinh học phân tử hiện đại trong chẩn đoán các trường hợp đột biến hiếm gặp ở bệnh nhân và người mang gen thalassemia

Nghiên cứu đã phát hiện được đầy đủ và chính xác các đột biến hiếm gặp và khó phân tích ở các trường hợp, bao gồm mất đoạn ADN, chèn xóa, đột biến vùng gen điều khiển HS40 và LCR. Nghiên cứu cũng phác thảo phác đồ chẩn đoán cho các trường hợp có đột biến hiếm, có tính ứng dụng cao trong thực hành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ứng dụng các kỹ thuật sinh học phân tử hiện đại trong chẩn đoán các trường hợp đột biến hiếm gặp ở bệnh nhân và người mang gen thalassemia KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU ỨNG DỤNG CÁC KỸ THUẬT SINH HỌC PHÂN TỬ HIỆN ĐẠI TRONG CHẨN ĐOÁN CÁC TRƯỜNG HỢP ĐỘT BIẾN HIẾM GẶP Ở BỆNH NHÂN VÀ NGƯỜI MANG GEN THALASSEMIA Dương Quốc Chính1, Nguyễn Minh Thu1, Trần Tuấn Anh1, Nguyễn Thanh Ngọc Bình1, Ngô Thu Hằng1, Nguyễn Thùy Trang1, Lê Quốc Anh1 TÓM TẮT 102 SUMMARY Bệnh tan máu di truyền, thalassemia, gây ra IMPLEMENTATION OF ADVANCED bởi các đột biến trên cụm gen alpha và beta MOLECULAR METHODS TO DETECT globin, là bệnh lý di truyền phổ biến trên thế giới RARE MUTATIONS IN và Việt Nam. Hiện tại, phần lớn các đột biến gen THALASSEMIA PATIENTS AND này có thể được phát hiện bằng phương pháp CARRIERS PCR thường quy. Tuy nhiên, ở những trường hợp Thalassemia, an inherited blood disease, is có đột biến phức tạp hoặc đột biến hiếm gặp, việc caused by recessive mutation occurring in alpha chẩn đoán trở nên khó khăn và có thể bị bỏ sót. and beta globin gene clusters. This disease is Do đó, nghiên cứu này phối hợp các kỹ thuật dominant not only world-wide but also in sinh học phân tử hiện đại với mục tiêu chẩn đoán Vietnam. Currently, the conventional PCR các trường hợp đột biến hiếm gặp ở bệnh nhân và method can detect most of frequent mutations. người mang gen thalassemia. Nghiên cứu phối However, it is difficult to detect complex and hợp sử dụng các kỹ thuật PCR, MLPA, giải trình rare mutations by this method and, therefore, tự gen Sanger, NGS để phân tích các gen globin. may lead to undiagnosed thalassemia cases. Nghiên cứu đã phát hiện được đầy đủ và chính Therefore, this study implemented more xác các đột biến hiếm gặp và khó phân tích ở các advanced molecular methods aiming to detect trường hợp, bao gồm mất đoạn ADN, chèn xóa, rare mutations in patients and carrier of đột biến vùng gen điều khiển HS40 và LCR. thalassemia families. The methods include PCR, Nghiên cứu cũng phác thảo phác đồ chẩn đoán MLPA, Sanger sequencing, next-generation cho các trường hợp có đột biến hiếm, có tính ứng sequencing. As the results, the study successfully dụng cao trong thực hành. detected all mutations of the thalassemia cases, Từ khoá: Thalassemia, Tan máu di truyền, including indels, large deletion and mutation in Sanger sequencing, NGS. control regions HS40, LCR of globin gene. The study also presented an effective diagnostic scheme for these circumstances. 1 Viện Huyết học Truyền máu Trung ương Keywords: thalassemia, inherited disease, Chịu trách nhiệm chính: Dương Quốc Chính Sanger sequencing, NGS. ĐT: 0962168505 Email: chinh.duong@nihbt.org.vn Ngày nhận bài: 01/8/2023 Ngày phản biện khoa học: 12/9/2023 Ngày duyệt bài: 29/9/2023 854 TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 I. TỔNG QUAN (2), (3). Bệnh thalassemia phổ biến hơn ở các Bệnh thalassemia là một trong những nước đang phát triển, với tỷ lệ mắc cao ở khu bệnh di truyền phổ biến nhất trên thế giới, đã vực Địa Trung Hải, Trung Đông, Nam và đang gây ra hậu quả nghiêm trọng đến Kavkaz, Ấn Độ và Đông Nam Á (1), (2). Ở giống nòi, gây ra hệ lụy cho đời sống của Việt Nam, với dân số là 96,2 triệu người, người bệnh và cộng đồng (1), (2). Đây là trong đó có 13,8% mang gen thalassemia. bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường. Người mang bệnh thalassemia/hemoglobin Cơ chế bệnh sinh thalassemia liên quan phần tồn tại với tần suất khác nhau ở tất cả 54 dân lớn đến đột biến điểm hoặc mất đoạn trên các tộc trên cả nước. Tỷ lệ mang gen thalassemia gen quy định tổng hợp chuỗi globin, dẫn đến và tỷ lệ các đột biến thay đổi theo chủng tộc giảm sản xuất huyết sắc tố (Hb), từ đó gây ra và địa hình. Gánh nặng của bệnh thalassemia triệu chứng thiếu máu cho bệnh nhân (3). đòi hỏi phải thực hiện các biện pháp can Bệnh nhân thalassemia cần được chăm sóc y thiệp y tế cộng đồng, chẳng hạn như các tế liên tục trong suốt quãng đời còn lại, bao chương trình sàng lọc và chẩn đoán trước gồm truyền máu định kỳ và dùng thêm thuốc. sinh bệnh thalassemia ...