Vận dụng quy trình mô hình hóa toán học trong dạy học nội dung 'Hệ thức lượng trong tam giác' (Toán 10)

Bài viết ti trình bày một số vấn đề lí luận, xây dựng quy trình mô hình hóa toán học trong dạy học môn Toán ở THPT và minh họa quy trình này trong dạy học nội dung trên nhằm giúp học sinh thiết lập mô hình toán học để giải quyết tình huống thực tiễn, từ đó hình thành và phát triển năng lực, đặc biệt là năng lực mô hình hóa toán học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng quy trình mô hình hóa toán học trong dạy học nội dung “Hệ thức lượng trong tam giác” (Toán 10) VJE Tạp chí Giáo dục (2024), 24(7), 1-5 ISSN: 2354-0753 VẬN DỤNG QUY TRÌNH MÔ HÌNH HÓA TOÁN HỌC TRONG DẠY HỌC NỘI DUNG “HỆ THỨC LƯỢNG TRONG TAM GIÁC” (TOÁN 10) 1Trường Đại học Cần Thơ; 2Trường Trung học phổ thông Phan Ngọc Hiển, Bùi Anh Kiệt1,+, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau Trần Văn Quân2 + Tác giả liên hệ ● Email: bakiet@ctu.edu.vn Article history ABSTRACT Received: 25/12/2023 According to the 2018 Mathematics General Education Curriculum, in Accepted: 31/01/2024 teaching Mathematics, one of the basic competencies that need to be Published: 05/4/2024 formed for students is the math modeling competence. Through modeling activities, students can establish a mathematical model to describe the Keywords situation, thereby providing solutions to mathematical problems posed in Competencies, mathematical the established model. The research study develops a mathematical modeling procedure, modeling procedure in teaching Mathematics and applies this procedure quantitative systems, math 10 in teaching the topic “Quantitative relations in triangles” (Math 10). With the steps of the proposed mathematical modeling procedure, students can naturally review and consolidate their knowledge of quantitative relations in triangles, especially the Sine theorem. Teachers’ effective use of the modeling procedure to solve practical situations in teaching Mathematics will help students develop the mathematical modeling competency.1. Mở đầu Để thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (2013), ngành Giáo dục đã và đangđang triển khai đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trườngđịnh hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướnghiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học, tạo cơ sở để ngườihọc tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Theo Chương trình giáo dục phổ thông môn Toán2018, môn Toán ở THPT góp phần giúp HS thiết lập được mô hình toán học để mô tả tình huống, từ đó đưa ra cáchgiải quyết vấn đề toán học đặt ra trong mô hình được thiết lập; thực hiện, trình bày được giải pháp giải quyết vấn đềvà đánh giá được giải pháp (Bộ GD-ĐT, 2018). Do vậy, thông qua hoạt động mô hình hóa trong dạy học môn Toánkhông những giúp HS lĩnh hội được kiến thức, thấy được mối liên hệ giữa toán học với thực tiễn mà còn hình thànhvà phát triển năng lực mô hình hóa toán học (MHHTH) - một trong những năng lực cốt lõi của năng lực toán học. “Hệ thức lượng trong tam giác” trong chương trình Toán 10 là một nội dung cơ bản, có nhiều nội dung có mốiliên hệ chặt chẽ với các tình huống thực tiễn và trong các lĩnh vực khoa học khác. Trong đó, người học có thể sửdụng định lí Cosin và định lí Sin để tính khoảng cách giữa hai điểm trên thực tế (mà không cần đo trực tiếp) thôngqua mô hình toán học. Trong bài báo này, chúng tôi trình bày một số vấn đề lí luận, xây dựng quy trình MHHTHtrong dạy học môn Toán ở THPT và minh họa quy trình này trong dạy học nội dung trên nhằm giúp HS thiết lập môhình toán học để giải quyết tình huống thực tiễn, từ đó hình thành và phát triển năng lực, đặc biệt là năng lực MHHTH.2. Kết quả nghiên cứu2.1. Một số vấn đề lí luận2.1.1. Mô hình hóa toán học Theo Nguyen (2016), mô hình hóa được biết đến như một phương pháp dạy học, cung cấp cho HS hiểu kháiniệm của vấn đề, giúp các em đọc hiểu, thiết lập và giải quyết vấn đề cụ thể dựa trên tình huống thực tiễn. TheoEdwards và Hamson (2001), MHHTH là quá trình chuyển đổi một vấn đề thực tiễn sang một vấn đề toán học thôngqua việc thiết lập và giải quyết các mô hình toán học, thể hiện và đánh giá lời giải trong ngữ cảnh thực tiễn, cải tiếnmô hình nếu cách giải quyết không thể chấp nhận. Greefrath và cộng sự (2023) cho rằng, MHHTH sẽ giúp HS phổthông trang bị các kiến thức và kĩ năng cần thiết để giải quyết các bài toán phức tạp đòi hỏi năng lực MHHTH. TheoNiss và Blum (2020), MHHTH là sự giải thích ngôn ngữ toán học cho một hệ thống ngoài toán học, với các câu hỏixác định mà người ta đặt ra trên hệ ...