Văn hóa gia đình trong các chiều cạnh của cơ cấu xã hội - Đặng Cảnh Khanh

Tham khảo nội dung bài viết "Văn hóa gia đình trong các chiều cạnh của cơ cấu xã hội" dưới đây để nắm bắt được chiều cơ cấu, chức năng gia đình, cá nhân, cộng đồng xã hội, chiều lịch đại gia đình, truyền thống, hiện đại, gia đình và việc giữ gìn giáo dục và các giá trị văn hóa truyền thống,... Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa gia đình trong các chiều cạnh của cơ cấu xã hội - Đặng Cảnh KhanhX· héi häc sè 4 (84), 2003 29 V¨n hãa gia ®×nh Trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi §Æng C¶nh Khanh SÏ kh«ng cã truyÒn thèng cña d©n téc nÕu kh«ng cã truyÒn thèng cña d©n téctrong thiÕt chÕ cña gia ®×nh. Th«ng qua c¸c chøc n¨ng gi¸o dôc, x· héi hãa con ng−êi,gia ®×nh ViÖt Nam ®· ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc g×n gi÷, b¶o toµn c¸cgi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc. ChÝnh v× vËy sÏ lµ cÇn thiÕt nÕu chóng ta b¾t®Çu t×m hiÓu vÒ v¨n hãa gia ®×nh tõ viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu lµm râ nh÷ng vÊn ®Òcña v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n téc, t×m hiÓu vÒ v¨n hãa gia ®×nh tõ viÖc ph©n tÝchc¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héi. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, chóng ta cÇn ph¶i lµm râ sù tån t¹i cña gia ®×nh kh«ngchØ nh− lµ mét thiÕt chÕ x· héi ®Æc biÖt mµ cßn ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña gia ®×nhtrong cÊu tróc c¬ b¶n cña x· héi. Nãi mét c¸ch kh¸c, chóng ta cÇn ph¶i tiÕp cËn c¬cÊu x· héi theo nh÷ng l¸t c¾t mµ trong ®ã hy väng c¸c quan hÖ gia ®×nh cã thÓ nh×nmét c¸ch trùc diÖn vµ trªn c¬ së ®ã lµm râ h¬n c¸c mèi quan hÖ x· héi xoay quanh nã,®Æc biÖt lµ c¸c chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, v¨n hãa gia ®×nh. ë ®©y, chóng t«i tËp trung vµo viÖc ph©n tÝch hai chiÒu c¬ cÊu. Thø nhÊt,chiÒu c¬ cÊu - chøc n¨ng cña gia ®×nh trong x· héi, tøc lµ ph©n tÝch sù vËn hµnhcña mét c¬ cÊu cã 3 cùc: gia ®×nh - c¸ nh©n - céng ®ång x· héi. Thø 2 chiÒu lÞch ®¹icña c¬ cÊu gia ®×nh trong x· héi, tøc lµ ph©n tÝch gia ®×nh trong sù vËn hµnh kh¸chquan cña lÞch sö tõ qu¸ khø tíi t−¬ng lai: Chóng t«i hi väng víi c¸ch ph©n tÝch nh−vËy cã thÓ g¾n kÕt nh÷ng vÊn ®Ò kh¸ réng lín cña c¸c mÆt gia ®×nh, gi¸ trÞ, v¨n hãa,truyÒn thèng, hiÖn ®¹i vµo mét bé khung nhËn thøc cã vÎ gi¶n l−îc h¬n, ngâ hÇutr¸nh ®−îc mét sù dµn tr¶i vµ t¶n m¹n vèn cã cña mét chñ ®Ò nghiªn cøu khã - chñ®Ò gia ®×nh. 1. VÒ chiÒu c¬ cÊu - chøc n¨ng: gia ®×nh - c¸ nh©n - céng ®ång x· héi Cho ®Õn nay, nÕu g¹t bá nh÷ng h¹n chÕ cña lÞch sö sang mét bªn, chóng tavÉn cã thÓ kh¼ng ®Þnh, thËt hiÕm nh÷ng nhµ nghiªn cøu nµo l¹i cã thÓ s¸nh ®−îc víiKhæng Tö vÒ møc ®é quan t©m, ph©n tÝch vµ gi¸o huÊn s©u s¾c ®Õn nh− vËy trongc¸c vÊn ®Ò gia ®×nh. §· 20 thÕ kû tr«i qua råi mµ nh÷ng t− t−ëng cña Khæng Tö, tõc¸ch ®Æt vÊn ®Ò vÒ vÞ trÝ vai trß cña gia ®×nh, ph©n tÝch c¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña gia®×nh, mèi quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi vÉn cø nh− cßn míi mÎ vµ gîi më. NÕu cã Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn30 V¨n hãa gia ®×nh trong c¸c chiÒu c¹nh cña c¬ cÊu x· héicoi Khæng Tö nh− lµ mét trong nh÷ng nhµ x· héi häc gia ®×nh ®Çu tiªn vµ vÜ ®¹i nhÊtth× còng kh«ng ngoa chót nµo. §ãng gãp lín nhÊt, mang tÝnh ph−¬ng ph¸p luËn trong viÖc tiÕp cËn vÊn ®Ògia ®×nh cña Khæng Tö chÝnh lµ viÖc «ng ®· x¸c ®Þnh rÊt râ vÞ trÝ cña gia ®×nh trongtoµn bé cÊu tróc x· héi. §Æt gia ®×nh vµo trung t©m cña mèi quan hÖ c¬ cÊu cña bacùc: c¸ nh©n, gia ®×nh vµ céng ®ång x· héi, ngoµi viÖc x¸c ®Þnh râ ®−îc tÇmquan träng mang tÝnh chøc n¨ng cña gia ®×nh ®èi víi sù tån t¹i, æn ®Þnh vµ ph¸ttriÓn x· héi, Khæng Tö cßn chØ ra ®−îc mét ®Æc tr−ng kh¸c cña gia ®×nh - ®Æc tr−ngcña sù chuyÓn tiÕp. Nhê ph©n tÝch tÝnh chuyÓn tiÕp nµy cña gia ®×nh mµ chóng ta cãthÓ thÊy râ viÖc th«ng qua c¸i tæ chøc x· héi ®Çu tiªn lµ gia ®×nh, c¸c c¸ nh©n ®·b−íc vµo x· héi vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh t¹i ®ã nh− thÕ nµo. Râ rµng lµ con ng−êi chØ trë thµnh con ng−êi x· héi thùc sù khi b−íc quang−ìng cöa gia ®×nh. Trong c¸i x· héi nhá bÐ vµ Êm cóng cña cuéc sèng gia ®×nh, conng−êi ®−îc nu«i d−ìng, chë che vµ chuÈn bÞ nh÷ng hµnh trang cÇn thiÕt ®Ó b−íc vµonh÷ng buån vui cay ®¾ng cña cuéc ®êi, thùc hiÖn c¸i ®iÒu mµ ng−êi ta vÉn th−êng gäilµ x· héi hãa c¸ nh©n. Gia ®×nh còng lµ n¬i Èn n¸u b×nh æn cho mçi c¸ nh©n tr−ícnh÷ng x¸o trén vµ b·o gi«ng ngoµi x· héi. Trong tr−êng hîp nµy, gia ®×nh sÏ lµ n¬il−u gi÷ l¹i nh÷ng g× mµ x· héi ®· lµm thay ®æi vµ ®Õn l−ît m×nh tïy theo nh÷ng ®ßihái cña thùc tiÔn vµ thêi ®¹i mµ nã sÏ ®æi thay theo hoÆc sÏ tiÕp tôc ®èi diÖn métc¸ch th¸ch thøc víi x· héi. Cã lÏ v× vËy mµ so víi x· héi, gia ®×nh võa lµ c¸ch t©n võalµ thñ cùu, võa s½n sµng ®i tiªn phong trong sù ®æi míi, l¹i võa cè kÕt nh÷ng g× lµkhu«n mÉu b¶o thñ. MÆt kh¸c víi tÝnh c¸ch lµ mét x· héi thu nhá, gia ®×nh còng cßn lµ n¬i ph¶n¸nh l¹i tÊt c¶ nh÷ng g× ngoµi x· héi. Nã võa chän läc võa ®µo th¶i nh÷ng sù kiÖn vµqu¸ tr×nh x· héi theo l¨ng kÝnh v¨n hãa riªng. Khi ®ã c¸ nh©n cñng cè nhËn thøc, hÖchuÈn mùc vµ gi¸ trÞ cña m×nh d−íi sù t¸c ®éng cña c¶ hai chiÒu, chiÒu x· héi céng®ång vµ chiÒu gia ®×nh. C¸i con ng−êi x· héi vµ con ng−êi gia ®×nh cïng tån t¹i songhµnh võa thèng nhÊt, bæ sung, hç trî cho nhau, l¹i võa m©u thuÉn nhau trong mçic¸ nh©n lµm nªn b¶n chÊt vµ nh©n c¸ch cña c¸ nh©n ®ã. X¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ vai trß quan träng cña gia ®×nh trong cÊu tróc chung cña x·héi nh− vËy, khæng gi¸o mµ x· héi ViÖt Nam truyÒn thèng ®· chÞu ¶nh h−ëng nhiÒu,trong khi chó ý tíi viÖc cñng cè c¸c mèi quan hÖ gia ®×nh ®· coi ®©y lµ mét viÖc lµmkh«ng chØ v× h¹nh phóc gia ®×nh mµ cßn v× chÝnh x· héi. Chóng ta h·y xem M¹nh Tögi¶i thÝch vÒ gia ®×nh nh− sau: “Nh©n h÷u h»ng ng«n giai viÕt: Thiªn h¹ quèc gia,thiªn h¹ chi b¶n t¹i quèc, quèc chi b¶n t¹i gia, gia chi b¶n t¹i th©n”, cã nghÜa lµng−êi ta th−êng vÉn nãi r»ng thiªn h¹ lµ quèc gia, theo ®ã mµ chóng ta cÇn ph¶i hiÓur»ng gèc cña thiªn h¹ chÝnh lµ quèc gia, gèc cña quèc gia chÝnh lµ gia ®×nh, gèc cñagia ®×nh chÝnh lµ ë b¶n th©n mçi c¸ nh©n. C¸ch gi¶i thÝch cña M¹nh Tö thËt ng¾ngän nh−ng còng thËt ®Çy ®ñ vÒ mét cÊu tróc c¬ b¶n cña x· héi xoay quanh mèi quan Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn §Æn ...