Văn Hóa và Mê Tín

Chuyện xưa kể rằng “khi con người bước qua cuộc sống sang cõi chết, phải đi đò qua con sông “Lê Thê”, bọn quỉ sứ của Diêm Vương bắt mọi linh hồn ăn “cháo lú” để từ này vĩnh viễn quên đường về”.Có một người con chí hiếu tên là Mục Kiều Liên thương nhớ mẹ khôn nguôi, không hiểu ở cõi xa xôi ấy, mẹ mình sướng khổ ra sao, nên một lần chàng quyết đi tìm mẹ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn Hóa và Mê TínVăn Hóa và Mê TínChuyện xưa kể rằng “khi con người bước qua cuộc sống sangcõi chết, phải đi đò qua con sông “Lê Thê”, bọn quỉ sứ củaDiêm Vương bắt mọi linh hồn ăn “cháo lú” để từ này vĩnhviễn quên đường về”.Có một người con chí hiếu tên là Mục Kiều Liên thương nhớmẹ khôn nguôi, không hiểu ở cõi xa xôi ấy, mẹ mình sướngkhổ ra sao, nên một lần chàng quyết đi tìm mẹ. Nhờ phépthần thông, chàng xuống được âm phủ, một thuyết khác nóilà chàng phải làm phúc cho mọi người bằng cách xây chùatrăm gian, bắc cầu chín nhịp thì được gặp mẹ. Chàng đã làmvà được gặp mẹ thật. Các vong hồn trong cõi âm ty chỉ đượcDiêm Vương thả ra đúng một ngày mỗi năm: Đó là dịp lễTrung Nguyên, rằm tháng bảy âm lịch, còn quanh năm bịgiam cầm đầy đọa. Ngày hôm ấy, chàng Mục thấy không biếtbao nhiêu linh hồn vất vưởng, lang thang, đói khát, rách rưới.Nghe theo lời mẹ, chàng trở về dương gian, đúng ngày ấy lênchùa cầu kinh, cúng cháo lá đa, đốt vàng mã cho các linh hồnkia đỡ tủi. Từ đó, ngày rằm tháng bảy còn được gọi là ngày“xá tội vong nhân”. Và mọi ngôi chùa đều tổ chức cúng bái,chiêu niệm cho linh hồn siêu tịnh độ, ai có điều kiện thì tổchức bữa cúng cháo lá đa công cộng, có đủ thanh bông hoaquả, cháo hoa đựng trong những chiếc bồ đài bằng lá đa cắmdọc đường quan, sau đó những người nghèo đói ở trên trầngian tha hồ vào cướp cỗ mà ăn…Ta không bàn về chuyện cũ có thực hay hư cấu. Không bànđến chuyện đổ vàng mã đốt đi có trở thành đồ thật ở cõi tahay không. Vào ngày rằm tháng bảy thường có đôi ba hạtmưa, người ta cho rằng mưa thế để dâng nước trên con sông“Lê Thê”, cho thuyền chở mã để đến với mọi linh hồn trongcõi ấy. (Thực ra, đây là tháng ngâu, rất dễ mưa).Cho đến nay, vật đổi sao dời, bao thế kỉ đã qua, tục cúng rằmtháng bảy đã trở thành phong tục, thành một ngày Tết nhỏ, lễnhỏ mà dân gian các vùng thường vẫn tổ chức.Thực ra, dân tộc Việt Nam từ lâu đã có phong tục thờ cúng tổtiên, ông bà cha mẹ khi đã khuất, coi họ vẫn như đang cònsống ở một thế giới khác. Đó là lòng tưởng nhớ, sự biết ơn,niềm sùng kính với tiền nhân, đến cội nguồn. Một phong tụcđẹp trong nền văn hóa truyền thống, một nét tâm linh luônđược thắp lên từ thế hệ này sang thế hệ khác.Chuyện có hay không có linh hồn, có hay không có một thếgiới khác là của các nhà khoa học. Nhưng thực tế, có một sựsuy nghĩ coi trọng đời sống tinh thần, coi trọng cội nguồn vẫnđang tồn tại trong tâm khảm mọi người Việt Nam, mà câuchuyện Mục Kiều Liên kia chỉ là cái cớ. Bữa cỗ cúng cháo láđa để người đang sống được tha hồ ăn uống, là một nét đẹp.Nó không còn là sự bố thí thông thường, mà là sự chia sẻ đểvợi đi một phần nhỏ thống khổ cuộc đời. Chả thế mà đại thihào Nguyễn Du cũng đã có bài “Văn tế thập loại chúng sinh”thường gọi là “Văn chiêu hồn”, một áng văn chương bất tửnhư một bài kinh cầu nguyện cho những ai đã ra đi khỏi cuộcđời, tan vào hư vô nhưng còn sống mãi trong lòng người cònsống.Tết Trung Nguyên cho ngày “Xá tội vong nhân” cũng đẹpnhư Tết Trung thu của trẻ em, Tết 10 tháng 10 là ngày cơmmới, hay Đoan ngọ là mùng 5 tháng 5, dù ý nghĩa mỗi ngàycó khác nhau. Nhớ người đã khuất, thương xót kẻ khôngcòn là nét đẹp của văn hóa Việt Nam, một dân tộc trọng tìnhngười, đề cao nhân nghĩa, thủy chung.Duy chỉ có điều đáng bàn chút ít là nhân ngày Tết ấy, thờigian càng phôi pha thì càng có kẻ lợi dụng, dùng nó như mộtchiêu bài cho mê tín dị đoan, được lồng vào tín ngưỡng. Từlâu, tín ngưỡng và mê tín thường có ranh giới không rõ rệt,dễ làm nhiều người ngộ nhận nên rất dễ bị lợi dụng cái tốt đểlàm điều không tốt. Trong đó tục đốt vàng mã là một. Chưaai chứng minh được rằng có người từ cõi chết trở về. Cũngchưa ai chứng minh được cái áo bằng giấy đốt đi lại thành áothật. Đến cửa Phật cũng phải bài trừ tục mê tín ấy. Chùa TrấnQuốc, chùa Bà Đá, những ngôi chùa nổi tiếng ở Hà Nội phảiyết biển “Không đem vàng mã vào chùa”, thì rõ ràng làkhông ai có thể đồng tình với thói mê tín, dị đoan này.Hiện tại, người ta đã đi quá đà gây lãng phí lớn, có nhà giàuxổi, phất lên nhanh, ngày rằm tháng bảy, đặt hàng mã cả xemáy Dream, tủ lạnh, ti vi màu, hình nhân là mấy cô gái mặthoa da phấn cho người chết dùng, tiêu hàng triệu đồng, đốt đikhông biết bao nhiêu giấy tốt. Có người đã nhẩm tính, mỗinăm số giấy làm hàng mã bị đốt lên đến con số hàng chục,hàng trăm tấn, trong khi các vùng xa còn thiếu đói, trẻ emkhông có giấy viết để đến trường. Đó là một điều hiển nhiênvô lý, khó chấp nhận.Gia đình nào mà chẳng có những người quá cố, dù mất đã lâuhay mới. Gia đình nào cũng có bàn thờ với bát nhang nghingút. Công giáo nào cũng có bàn thờ kiểu Công giáo. Tục thờcúng tổ tiên rõ ràng là một nét đẹp, thể hiện tâm hồn ngườiViệt Nam coi trọng truyền thống văn hóa, tôn kính cội nguồn.Rằm tháng bảy, cầu nguyện cho các linh hồn được siêu thoátcũng vẫn là nét đẹp. Nó cũng như đi thanh minh hay tảo mộ, ...