Về một bộ phận văn học còn ít được chú ý

Trên thế giới, trung bình mỗi ngày có hàng trăm tác phẩm văn học bằng nhiều thứ tiếng được in ra. Liệu có ai hiểu hết bấy nhiêu ngôn ngữ để luôn đọc nguồn sách nguyên tác. Vì lẽ đó, việc dịch văn trở nên cần thiết và văn học dịch - bộ phận văn học được hình thành từ những tác phẩm ngày càng có vai trò quan trọng trong việc nối những nhịp cầu thẩm mỹ - hữu nghị giữa các dân tộc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về một bộ phận văn học còn ít được chú ýTẠPCHÍKHOAHỌC,ĐạihọcHuế,Số12,2002 VỀMỘTBỘPHẬNVĂNHỌCCÒNÍTĐƯỢCCHÚÝ NguyễnĐìnhVĩnh TrườngHermannGmeiner,ĐàNẵng Trênthếgiới,trungbìnhmỗingàycóhàngtrămtácphẩmvănhọcbằngnhiều thứtiếngđượcinra.Liệucóaihiểuhếtbấynhiêungônngữđểluônđọcnguồnsáchnguyêntác?Vìlẽđó,việcdịchvăntrở nêncầnthiếtvàvănhọcdịchbộphậnvăn họcđượchìnhthànhtừ nhữngtácphẩmngàycàngcóvaitròquantrọngtrongviệc nốinhữngnhịpcầuthẩmmỹhữunghịgiữacácdântộc. 1.TheoLạiNguyênÂn,việcdịchthuật( mọingànhnóichungvàvănhọcnói riêng)xuấthiệnkhimộtdântộccóýniệmvềkẻkhác.Cụthểhơn,nghĩalànhữnggìmànguồnsáchdịchmanglạiphảiđáp ứngyêucầutìmhiểucáimới,cáiđộcđáotừbênngoài. Dựatrênnhữngcứ liệucònđể lạithìchúngtacóthể khẳngđịnhrằngViệtNamlàmộttrongnhữngnướccótruyềnthốngdịchthuậttươngđốilâuđời.Việcdịchthuậtđượcmở đầubằnghìnhthứcdịchnói,sauđólàdịchviếtvớisự chuyển ngữtừtiếngPhạn,tiếngPalisangtiếngHán,từtiếngHánsangNômvàđếnthời hiệnđạilàtừnhiềungônngữnướcngoàikhácsangquốcngữ. Theochúngtôi,bộ phậnvănhọcdịchquốcngữ bắtđầuhìnhthànhtừ nhữngnămcuốithế kỷ XIX,đầuthế kỷ XXvànóliêntụcpháttriểntronghơn100năm qua. ỞquãngthờigiannửađầuthếkỷXX,trongmốiquanhệcưỡngbứcvớiPháp,chúngtacũngđãtranhthủdịchnhữngtácphẩmhaycủavănhọcPhápvàquanguồnsáchtiếngPhápcũngchuyểndịchrấtnhiềunhữngvănphẩmcủacácnướckhác:AnhNgaMỹ...GiaolưuvớiTrungQuốctrongchặngđườngnàycógiảmnhưngvẫn cònkháchặtchẽ.Nhiềutácphẩmcổđiểnvàhiệnđạicủanướcnàycũngđượcdịchkịpthờiđápứngsựmongđợicủacôngchúng. Từ1945đến1975,dotìnhhìnhlịchsửchínhtrị,nướctabịphântuyếnthànhhaimiềnNam,Bắc,vìvậynguồnsáchnướcngoàiđượcdịchởmỗimiềntrongthời kỳnàylàrấtkhácnhau. ỞmiềnBắc,dođiềukiệnkhákhekhắtcủalịchsửcộngvớicáinhìnnặngvềtínhĐảng,luồngsáchdịchlúcnàygầnnhưtuânthủtriệtđể theonguyêntắc:Giới thiệuvănnghệ ngoạiquốcvàtrongnướcphiêndịch,giớithiệunhữngtàiliệulý luận,nhữngtácphẩmhiệnthựcxãhộichủ nghĩa,khángchiếncủacácnướcdân chủmới,đặcbiệtlàcủaLiênXôvàTrungHoa.[1]. 65 ỞmiềnNam,nguồnsáchđểdịchchủyếucógốcgáctừphươngTây.Vănhọc AnhPháp,đặcbiệtlàvănhọcMỹhiệnđạivớinhiềukhuynhhướngkhácnhauđãnhanhchóngđượcdunhập.Tấtnhiênchuyệnchuyểndịchào ạtcũngđãđể cho nhiềutácphẩmkémgiátrịdunhậpvào. Từ1975đếnnay,trongbốicảnhđấtnướcđượchòabình,thốngnhất,giaolưuquốctếđượcmởrộng,vănhọcdịchcũngđượcdịppháttriển.Tuynhiên cácthếhệ ngườidịchởtanốitiếpnhaucònphảilàmnhiềumớicóthểgiớithiệuđượctương đốiđầyđủdisảnvănhọckhổnglồcủanhânloạiđãcóvàkịpthờigiớithiệunhững tinhhoađangnảynở mỗingàymộtnhiều ở biếtbaonềnvănhọcđangpháttriển củacácdântộcanhemtrênthếgiới.[2] 2.Xácđịnhtoànbộnhữngđónggópcủavănhọcdịchlàmộtviệckhó.Cómột nhậnxétrằngvănhọcdịchgiúpchovănhọcdântộcnhậnrachínhmìnhvàđến lượtnónềnvănhọcđượcdịchcũnghiểurõmìnhhơntrongtư thế mớitrướcmột nềnvănhóakhác. Ởnướcta,hơn100nămquaviệcdịchvănhọcvàvănhọcdịch vềcơbảnđãgópphần: Giúpnhàvănýthứclạichínhmìnhvànềnvănhọccủadântộcmình.Cụthểlàtầmnhìnđượcmởrộng,ngòibútđượcdịpthử thách,tôiluyện.NhiềumôhìnhthểloạimớicủavănhọcphươngTây,vănhọchiệnđạithế giớinhưkịch,phêbìnhvăn học...cũngđượccácnhàvănhọctậpvàvậndụngvàosángtác. Vớibạnđọc,vănhọcdịchđãgiớithiệunhữngthànhtựuvănhóavănhọccủanhiềudântộckhácnhautrênthế giới,giúpthỏamãnthị hiếukháđadạngcủacôngchúng,phávỡcáinhìnmangtínhkhuvực. Trongtiếntrìnhchung,nhữngtácphẩmvănhọcdịchđãgiúpchovănhọcdân tộcnắmbắtvàhòanhậpnhanhvàodòngchảychungcủavănhọcthếgiới. 3.Trongnhữngnămgầnđây,việcnghiêncứuvănhọcdịchđượcđẩymạnh.Theothốngkêsơbộ củachúngtôi,chođếnnayđãcóhàngtrămcôngtrìnhlớnnhỏnghiêncứuvềviệcdịchvănhọcvàvănhọcdịchởViệtNamtrongthếkỷXX.Tuy vậy,thànhtựuđạtđượcvẫnchưanhiều.Giớinghiêncứucònphảinỗ lựchơnnữa mớimonghướngđếnmộtsự nắmbắttổngthể,đầyđủ về mộtbộ phậnmànhưPuskinđãcólầnnóilà:Khónhấtcủahoạtđộngsángtạovănhọcnày.NhàvănNguyênNgọcđãtừngtâmsự:Chúngtôinghĩsẽ làlýthúvàbổ ích ...