Viêm da tiếp xúc do Kiến khoang (paederus)

Hàng năm vào mùa mưa tháng 9 - 10, Hà nội là có nhiều người bệnh bị biểu hiện viêm da tiếp xúc mà nhiều người cho rằng đó là do herpes, giời leo, zona... gây nên. Với biểu hiện bỏng dát, ban đỏ, phù nề, mụn mủ, tổn thương theo hình dải, viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến khoang được cho rằng là nguyên nhân hàng đầu gây các biểu hiện vào thời gian này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm da tiếp xúc do Kiến khoang (paederus) Viêm da tiếp xúc do Kiến khoang (paederus)Hàng năm vào mùa mưa tháng 9 - 10, Hà nội là có nhiều người bệnh bị biểu hiệnviêm da tiếp xúc mà nhiều người cho rằng đó là do herpes, giời leo, zona... gâynên. Với biểu hiện bỏng dát, ban đỏ, phù nề, mụn mủ, tổn thương theo hình dải,viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến khoang được cho rằng là nguyên nhân hàng đầugây các biểu hiện vào thời gian này. ĐẶT VẤN ĐỀ.1. Biểu hiện da do côn tr ùng khá phức tạp. Từ biểu hiện chấn thương cơ học,  bị côn trùng đốt với các chất kích ứng, độc hoặc mang tính dị nguyên hoặc dược học, phản ứng tiếp xúc đến những biểu hiện nhiễm trùng thứ phát, hay truyền bệnh... Trong đó, viêm da tiếp xúc do côn trùng tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây khó chịu lo lắng và có thể thành dịch. Bệnh do tiếp xúc đơn thuần với các chất chất tiết của côn trùng đang sống hoặc bị chết. Các côn trùng hay gây viêm da tiếp xúc bao gồm côn trùng cách cứng: Họ Meloidae (Lytta vesicatoria, Ruồi Tây Ban Nha_Địa trung hải, phía bắc), Epicauta_sâu ban miêu (Mỹ, Mexico, ấn độ, Sudan, Senega), Họ Staphylinidae (rove beetle) Paederus_kiến khoang: Paederus fuscipes, P.australia, P.sabaeus, Họ Oedemeridae (Oxycopis vittata, Sessinia (coconut beetles), Thelyphassa lineata), Họ Paussidae (Cerapterus concolor), Họ Coccinellidae (ladybirds), Họ Tenebrionidae darkling beetles (Tribolium castaneum), Loài Blaps. Một số loại bướm cũng có thể gây viêm da tiễp xúc như: Họ Lymantriidae bướm bụi (Euproctis crysorrhoea_ bướm đuôi nâu), E. similis (bướm đuôi vàng)... Mylabris impressa Paederus iliensis (Coleoptera: Meloidae) Bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể gây thành dịch đặc biệt vào mùa  mà loài đó phát triển mạnh. Vào tháng 9, 10, 11 hàng năm, Viện Da liễu thường tiếp nhận nhiều bệnh nhân ở Hà nội và các tỉnh phía bắc có biểu hiện lâm sàng khá giống nhau với tổn thương thành dải đỏ, phù có trường hợp có mụn nước mụn mủ vị trí vùng hở là chủ yếu. Bệnh được chẩn đoán nhầm là herpes, Zona, giời leo. GIỚI THIỆU VỀ PAEDERUS2. Paederus là côn trùng thuộc họ Staphylinidae (nhưng theo phân loại khác  có thể dứng độc lập theo họ Paederinae). Họ này có tới 1400-20000 giống rất giống nhau. Thường gặp P. fuscippes, P. literalis, P. caligatus, P. australia, P. sabaeus... Paederus mình dài, thanh từ 1,5-20 mm (7-10 mm), thoạt nhìn giống kiến. Dân gian gọi bằng nhiều tên như: kiến khoang, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong đít. Đầu nhỏ, có 2 râu đ ơn chia đốt mở rộng về phía trước. Mình mang 3 đôi chân. Bụng có 8 đốt rất dẻo, uống cong dẽ dàng, một sô đốt bụng màu đỏ hung một số đốt khác màu đen, đốt cuối cùng nhọn có 2 cái cặp. Trên mình có cánh 2 đôi cánh, cánh cứng ở ngoài che khoảng 3-4 đốt bụng, cánh lụa ở dưới, bình thường cánh lụa cuộn gọn dưới cánh cứng, khi bay thì cánh này xoè ra. Paederus chạy và bay rất nhanh, khi chạy cong đít lên như đít bọ cạp. Sống chủ yếu bằng chất phân huỷ của thực vật, đôi khi cả động vật thối rữa... Hay sống ở chỗ có phân rác, cỏ mục, rìa đầm lầy, dưới đống gạch, trong vỏ cây nứt nẻ, đôi khi trong cả tổ chim, ổ động vật có vú có khi sống chung với kiến thường với mối.Paederus littoralis Chúng sinh sản quanh năm, nhưng chủ yếu nhiều vào mùa mưa thời tiết  nóng ẩm. Đây là loại côn trùng vùng nhiệt đới, nóng ẩm. Đối với các loài này thường hoạt động vào ban đêm nhưng Paederus lại  hoạt động ban ngày (điều này có thể giải thích được tại sao buổi tối hay gặp Paederus quanh bóng điện sáng). Chúng ưa khí hậu ẩm. Ta có thể gặp Paederus ở quanh bóng đèn trong các buồng làm việc, buồng ngủ, nhất là ở các cơ quan đóng quân cạnh đồng ruộng, hồ, rác. Pavan đã chiết xuất từ P. fuscipes một chất có độc tính gây phỏng t ương tự  như Cantharidin của sâu ban miêu, gọi là pederin, bôi lên da chuột bạch gây phản ứng viêm mạnh, bôi lên da người gây phản ứng viêm da bọng nước. Cấu trúc hoá học của Pederin chưa biết rõ chỉ biết cháy ở 1120C.3. LÂM SÀNG Báo cáo vụ dịch3.1. Theo Blecklemicher và Linssen ở châu thổ sông Volga các ngư dân và mục  đồng hay bị viêm da do Paederus. A.Conders và cs cũng báo cáo một vụ dịch viêm da phỏng nước do  paederus xẩy ra vào mùa hè 1958-1959. Armstrong và cs mô tả vụ dịch ở Okinawa năm 1966 do Paederus fuscipes.  Ở vùng bắc Úc năm 1996 theo tác giả Todd RE và cs mô tả một đợt bệnh  viêm da phỏng nước do Paederus australis. Vào cuối màu mưa năm 1993, có một vụ dịch viêm da quy cho do Paederus  sabaeus ở vài thành phố miền trung Phi do Penchenier L và Chandenier J mô tả. Tháng 5-1960, Nguyễn Sĩ Quốc và cs báo cáo vụ dịch viêm da phỏng nước  gồm 31 bệnh nhân được cho là viêm da đồng cỏ nhưng có thể là do viêm da do Paederus. Từ 1960-1963, Nguyễn Xuân Hiền và cs phát hiện bệnh này ở 5 đơn vị  khác nhau (tỷ lệ mắc bệnh 6,6-13,1%). Viêm da tiếp xúc do côn trùng từ tháng 7/2000-10/2001 tại Viện Da liễu3.2. Biểu hiện viêm da tiếp xúc do côn trùng bùng phát vào tháng 10 năm 1999,  theo đánh giá số bệnh nhân viêm da tiếp xúc tăng cao vào các tháng 7, 8, 9, 10 hàng năm. Theo số liệu năm 1999, do chưa thông kê biểu hiện viêm da tiếp xú ...