Vũ Ðiệu Hiến Tế

Ngày rằm, bầu Thê chủ gánh hát Ðồng Au ra chợ ăn cơm chay, thấy một chị nhà quê gánh hai đứa bé đi bán. Năm đó hạn hán xong tiếp đến lụt lội. Dân tình đói khổ, người nhiều con nuôi không nổi phải đem đi bán bớt. Ông bầu Thê, không con, thấy thương, bỏ tiền ra mua. Số tiền cxng vừa đủ để chị kia mua hai thúng gạo lưng lưng gánh về. Ðây là hai đứa bé sinh đôi, một trai một gái. Mẹ nó nói ba tuổi, nhưng ông bầu chắc chị ta nói dối...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vũ Ðiệu Hiến Tế Vũ Ðiệu Hiến TếNgày rằm, bầu Thê chủ gánh hát Ðồng Au ra chợ ăn cơm chay, thấy một chị nhà quêgánh hai đứa bé đi bán. Năm đó hạn hán xong tiếp đến lụt lội. Dân tình đói khổ, ngườinhiều con nuôi không nổi phải đem đi bán bớt. Ông bầu Thê, không con, thấy thương, bỏtiền ra mua. Số tiền cxng vừa đủ để chị kia mua hai thúng gạo lưng lưng gánh về.Ðây là hai đứa bé sinh đôi, một trai một gái. Mẹ nó nói ba tuổi, nhưng ông bầu chắc chịta nói dối để bán cho được tiền. Ong thấy bọn nhỏ chỉ mới ngoài một tuổi, vừa thôi nôixong. Có lẽ vì đói khổ quá nên bọn trẻ con không lớn nổi.Bầu Thê đem hai đứa về gánh hát giao cho vợ nuôi. Mụ vợ thấy thương. Từ ngày về đoànhát chúng nói được ăn no mặc lành, tắm rửa sạch sẽ và lanh lợi.Dạo đó gánh hát đóng đô tại đình làng Cận Sơn. Cả đoàn ăn ngủ nơi cái chái đình lợpngói âm dương, lâu năm ngói đã mục, vỡ rất nhiều. Ngày mưa đoàn không hát, khôngbán vé được. Cả đoàn húp cháo trừ cơm. Vua chúa, hoàng hậu, tì nữ ướt át như chuột lột.Cả bọn ngồi co ro dứoi tàu lá chuối. Ngày hè trời nóng nực, mặt trời lên hai ba con sào,bọn chăn trâu trên cánh đồng Cọ lùa trâu đi ngang qua sân đình, nhìn vào thấy mỹ nữ, tểtướng, đại thần, hoạn quan cởi trần , nằm sắp lớp như cá mòi trong hộp.Hai đứa bé sinh đôi lớn lên trong khung cảnh ấy. Ðào kép trong đoàn ai cũng thương bọnchúng. Họ đua nhau dạy nghề hát xướng cho chúng. Ông bầu không cho, ông nói, nhiềuthầy quá làm hư bọn trẻ, sau này sửa đổi rất khó. Ý ông muốn đào tạo hai đứa thành đàokép trứ danh, để chúng thực hiện cái điều mơ ước khi ông còn trẻ. Cả hai cũng đã tậptành lên sân khấu cho nó dạn. Ông bầu ngồi bên dưới tấm tắc khen thầm:? Sáng sân khấulắm!?Hai đứa bé đã quen với cuộc sống gánh hát, ánh đèn sân khấu, lấy đêm làm ngày, rày đâymai đó, lang thang trên những con đường làng, ăn đình ngủ chợ, cái kiếp phong trần củabọn hát rong.Mười lăm năm sau hai đứa lớn phỗng lên thành trang thanh niên thiếu nữ, nam thanh nữtú, hát hay múa giỏi, diễn trò rất khéọChúng trở thành đào chính kép chính của đoàn.Thằng con trai lúc nhỏ cha mẹ dặt cái tên xấu cho dễ nuôi, tên thằng Ðực, bầu Thê đổithành tên Hoàng Nhật Giang. Ðứa con gái tên Chấu ( Chấu là châu chấu mất mùa ) nayông bầu đổi thành tên Lâm Ai Châu. Kép Nhật Giang, đào Ai Châu đã nổi danh tronggiới hát đình.Người trong nghề nói, thằng kép này trời sinh ra để sắm vai Quan Vân Trường. Mặt nóto, đầy thịt, bôi son đỏ vào, mang râu năm chòm giống hệt đức Quan Ngài. Nó có giọngnói , giọng hát sang sảng. Ở trên sân khấu, không cần gân cổ hát, mấy lão già ngồi bêndưới điếc lác cũng nghe. Nhật Giang mặc giáp trụ, đội mão mang hia vào thì rõ là vịchiến tướng thời Tam Quốc mà các nhà văn xưa thường viết:? Mình cao một trượng, lưnglớn mười vây!?Ðào Lâm Ai Châu tuy gốc gác nhà quê nhưng có khuôn mặt đẹp mà sang, mày ngài mắtphụng da trắng như trứng gà bóc, môi đỏ như son, làm cho mấy anh nhà quê đêm về cứtơ tưởng.Trong gánh hát còn có thằng hề Lé, trước đây cũng con rơiđược ông bầu đem về nuôi. HềLé, ốm nhom đen thui, có tài chọc cười. Mỗi lần ra sàn diễn, mấy chị nhà quê ôn bụngcười, đến chảy nước mắt.Buổi chiều bầu Thê bắt ba đứa học trò ra miếng đất trước sân đình dựng cảnh ?QuanCông Khán Thử( Quan Công xem sách) Hoàng Nhật Giang sắm vai Quan Công. Lâm AiChâu vai Quan Bình. Hề lé vai Châu Xương. Quan Bình và Châu Xương là con nuôi vàđệ tử của Quan Vân Trường. Cảnh này diễn lại tích Quan Vân Trường xem binh thư đồtrận. Quan Bình dâng bút. Châu Xương mài mực. Bầu Thê bỏ nhiều công sức tập chothằng kép Hoàng Nhật Giang múa cây thanh long đao, đẽo bằng cây sao, cán sơn đỏ lưỡisơn đen, có cột tua vải trên đầu. Bầu Thê tập cho Ai Châu với hề Lé dâng bút, mài mực.Tập tành công phu bài bản lắm.Lần đầu tiên diễn cảnh Quan công khán Thư ông bầu bắt ba đứa học trò ăn chay nằm đất,giữ cho cái xác tinh khiết, cái tâm thanh tịnh, xin keo âm dương, ngài cho rồi mới đượcdiễn.Ðêm đó , trưứoc khi mở màn sân khấu, đình làng ồn ào như cái chợ. Ðến khi Quan Ngàixuất hiện bỗng mọi người im bặt. Quan Ngài mặt đỏ như trùng táo. Râu năm chòm đenmướt dài đến bụng. Tay cắp thanh long đao, tay dẫn con ngựa xích thố, oai phong lẫmliệt, cương nghị vô song. Toát lên cái thần thái quang minh chính đại đến quỉ thần kinh.Mấy mụ nhà quê , thấy ngài khiếp vía, xếp bằng tròn,nằm mọp xuống, vừa lahy vừa xítxoa:? Muôn lạy ngài! Tấu lạy ngài! Hiển Linh độ trì, mớ lahy mớ báỉ!?Lâm Ai Châu, bạch bào bạch giáp dâng bút. Hề Lé áo đen quần đen râu tóc xơ xác, dựngngược, mài mực. Cả ba dựng cảnh?: Xem binh thử tuyệt đẹp, hào hùng làm cho mấyngười nhà quê nổi da gà, lông tay llông chân dựng đứng!Bầu Thê xuống rạp ngồi chung với khán giả, lắng nghe tiếng xít xoa khen ngợi, khôngcầm được nước mắt. Thực không uỗng công ông nuôi nấng ba đứa con rơi. Ông biết rằngsự nghiệp của chúng còn bay xa hơn, cao hơn tới tận chân trời nào chớ không phải chỉquanh quẩn nơi cái gánh hát đình nghèo nàn này. Cũng trong giây phút đó ông quyếtđịnh?0Từ khi Hoàng Nhật Giang, Lâm Ai Châu thành danh, tiếng tăm lan tới thàng phố. Mấygánh hát lớn đến điều đình xin chuộc. Bầu Thê thương tiếc lắm , nhưng vì tương lại bọnhọc trò nên đành hi sinh. Cả ba đứa học trò và cũng là con nuôi không chịu bỏ thầy bỏgánh. Bầu Thê nói cách gì bọn chúng cũng không chịu xa ông. Cuối cùng ông làm mặtgiận:- Tao không giao vai cho diễn đâu!- Không được lên sân khấu cũng được. Chúng con quyết ở lại với đoànBầu Thê:- Ai nuôi bọn bây? Ở lại mà không diễn là bắt cả đoàn nuôi. Ai nuôi báo cô bọn bây mãicho được?Bầu thê xúi mọi người cùng nhau xua đuổi. Ba đứa mới chịu rời đoàn. Ngày ba đứa lênđường Bầu Thê không đưa tiển. Ong chạy ra bờ sông ngồi một mình nhìn dòng nước màkhóc.Về sau bầu Thê có dạy cho mấy đứa bé nhà quê ở cái xóm nghèo này thành danh , songchúng cũng bỏ ông đi cả. Gánh hát bầu Thê giờ đây chỉ còn đào già kép già, diễn chomấy người nhà quê coi, kiếm sống qua ngày.Một hôm bầu Thê ...