Xử trí ban đầu co giật

ộng kinh và rối loạn co giật là các từ đồng nghĩa chỉ rối loạn thần kinh mạn tính đặc trưng bởi các cơn co giật tự nhiên và tái phát. Co giật cũng được phân loại là cục bộ hoặc toàn thân dựa trên mức độ ảnh hưởng lên giải phẫu thần kinh hoặc được phân loại là đơn giản hay phức tạp dựa trên ảnh hưởng của co giật lên tình trạng ý thức. Co giật phức tạp ảnh hưởng lên tình trạng ý thức của bệnh nhân trong khi đó co giật đơn giản thì không. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xử trí ban đầu co giật Co giËtI. Giíi thiÖu:- §éng kinh vµ rèi lo¹n co giËt lµ c¸c tõ ®ång nghÜa chØ rèi lo¹n thÇn kinh m¹n tÝnh ®Æc trng bëi c¸c c¬n co giËt tù nhiªn vµ t¸i ph¸t. Co giËt còng ®îc ph©n lo¹i lµ côc bé hoÆc toµn th©n dùa trªn møc ®é ¶nh hëng lªn gi¶i phÉu thÇn kinh hoÆc ®îc ph©n lo¹i lµ ®¬n gi¶n hay phøc t¹p dùa trªn ¶nh hëng cña co giËt lªn t×nh tr¹ng ý thøc. Co giËt phøc t¹p ¶nh hëng lªn t×nh tr¹ng ý thøc cña bÖnh nh©n trong khi ®ã co giËt ®¬n gi¶n th× kh«ng. Tr¹ng th¸i ®éng kinh ®îc ®Þnh nghÜa lµ ho¹t ®é ng co giËt liªn tôc trong thêi gian trªn 30 phót, hoÆc trong thêi gian gi÷a hai c¬n co giËt liªn tiÕp ý thøc cña bÖnh nh©n kh«ng håi phôc ®îc hoµn toµn.- Co giËt cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n g©y nªn.- TÝnh chÊt co giËt: + Co giËt do ngé ®éc cã tÝnh chÊt phøc t¹p, bÖnh nh©n cã rèi lo¹n ý thøc, ho¹t ®éng co giËt t¨ng tr¬ng lùc, giËt rung, toµn thÓ ho¸. + C¸c rèi lo¹n chuyÓn ho¸ nh h¹ ®êng m¸u, t¨ng urª m¸u vµ c¸c t×nh tr¹ng t¨ng thÈm thÊu kh¸c cã thÓ g©y co giËt ®Þnh khu trong khi kh«ng cã tæn th¬ng côc bé trªn n·o. + Co giËt côc bé ®Æc biÖt thêng gÆp trong c¸c t×nh tr¹ng t¨ng thÈm thÊu v× n·o bÞ co l¹i g©y r¸ch c¸c m¹ch m¸u nhá, dÉn tíi nhiÒu æ tæn th¬ng trªn vi thÓ.II. BÖnh sinh:- Co giËt xuÊt hiÖn mét phÇn do mÊt c©n b»ng gi÷a qu¸ tr×nh kÝch thÝch vµ øc chÕ ë c¸c vïng nhÊt ®Þnh cña n·o. Glutamat lµ mét chÊt dÉn truyÒn thÇn kinh kÝch thÝch chÝnh ë n·o. ChÊt nµy ®îc enzym glutamic acid decarboxylase (GAD) khö nhãm carboxyl ®Ó t¹o thµnh acid gamma-aminobutyric (GABA), ®©y lµ mét chÊt dÉn truyÒn thÇn kinh øc chÕ chÝnh cña n·o. ë c¸c m« h×nh ®éng vËt thùc nghiÖm g©y co giËt, ngêi ta thÊy tÊt c¶ c¸c chÊt chñ vËn thô thÓ glutamat vµ c¸c chÊt ®èi kh¸ng GABA ®Òu g©y ra c¸c ®¸p øng kÝch thÝch tÕ bµo thÇn kinh côc bé trªn n·o.C¸c nguyªn nh©n chÝnh g©y co giËt:1. Ngé ®éc: • Thuèc b¶o vÖ thùc vËt: thuèc diÖt chuét, thuèc trõ s©u Organophosphate/carbamate, diÖt cá. • øc chÕ trÇm c¶m 3 vµ 4 vßng (laroxyl, carbamazepine) • KÝch thÇn: cocaine, amphetamines • Kh¸ng cholinergic, kh¸ng histamine • Theophylline • Isoniazid • Lithium • Salicylates • An thÇn-g©y ngñ: seduxen, barbiturate HC cai rîu, cai nghiÖn ma tuý 1 • Opioids (propoxyphene, meperidine) • Gamma-hydroxybutyrate • Metaldehyde • Camphor • Iron • 4-Aminopyridine 2. ChuyÓn ho¸: - Thõa hoÆc thiÕu glucose. - ThiÕu « xy. - T¨ng urª m¸u. - Rèi lo¹n chuyÓn ho¸ khi sinh (®éng kinh phô thuéc vitamin B6). - Rèi lo¹n ®iÖn gi¶i (h¹ natri m¸u, t¨ng natri m¸u, h¹ canxi m¸u). - BÖnh lý néi tiÕt (nhiÔm ®éc gi¸p). 3. NhiÔm trïng: - Viªm mµng n·o. - ¸p xe n·o. - S¸n n·o. - C¸c nhiÔm trïng ë n·o ë liªn quan ®Õn AIDS. 4. C¸c tæn th¬ng cÊu tróc: - Nhåi m¸u n·o. - XuÊt huyÕt n·o. - ChÊn th¬ng sä n·o. - U n·o. 5. C¸c nguyªn nh©n kh¸c: - Sèc. - S¶n giËt.GABA øc chÕ dÉn truyÒn thÇn kinh ë møc ®é tÕ bµo b»ng c¸ch më c¸c kªnh clo ë trªnmµng tÕ bµo, t¸c dông nµy ®îc ®iÒu hoµ bëi viÖc g¾n víi c¸c thô thÓ GABAA ®Æc hiÖu. Do®ã, lîng clo ®i vµo trong tÕ bµo t¨ng lªn, nhê vËy lµm h¹ thÊp ®iÖn thÕ nghØ cña mµng vµgi¶m bít tÝnh kÝch thÝch cña tÕ bµo. C¸c thuèc chèng co giËt thuéc nhãm benzodiazepinevµ barbiturate lµm cho GABA ph¸t huy ®îc t¸c dông b»ng viÖc g¾n vµo c¸c vÞ trÝ cËn kÒvíi c¸c thô thÓ GABAA ë trªn phøc hîp ®¹i ph©n tö a ion clo cña bao myelin.Adenosin lµ tiÒn chÊt cña ATP, ®©y lµ mét chÊt ®iÒu hoµ thÇn kinh vµ ho¹t ®éng nh lµ métchÊt chèng co giËt néi sinh b»ng c¸ch g¾n vµo c¸c thô thÓ adenosin ®Æc hiÖu ë tiÒn synapevµ lµm gi¶m gi¶i phãng chÊt dÉn truyÒn thÇn kinh. Tr¹ng th¸i ®éng kinh lµm t¨ng chuyÓnho¸ ë n·o, dÉn tíi t¨ng s¶n xuÊt vµ tÝch tô adenosin ë khoang ngoµi tÕ bµo, t¹i ®©y chÊt nµycã t¸c dông øc chÕ l¹i ®èi víi thÇn kinh. Adenosin còng g©y gi·n m¹ch n·o vµ t¨ng lulîng m¸u n·o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cao h¬n vÒ chuyÓn ho¸ trong tr¹ng th¸i ®éng kinh.Dipyridamole lµm ph¸t huy t¸c dông øc chÕ thÇn kinh cña adenosin do ®ã cã tÝnh chÊt b¶ovÖ, trong khi c¸c methylxanthine nh thephylline l¹i ®èi kh¸ng víi adenosin. 2III.C¸c c¬ chÕ co giËt:Cã 4 c¬ chÕ bÖnh sinh chñ yÕu g©y co giËt ®Òu qua c¸c qu¸ tr×nh sinh ho¸: - Ho¹t ®éng øc chÕ cña GABA bÞ gi¶m. - C¸c thô thÓ glutamate bÞ kÝch thÝch qu¸ møc. - Rèi lo¹n trong c¸c hÖ thèng ®iÒu hoµ chøc n¨ng kÝch thÝch vµ øc chÕ. - Rèi lo¹n c¸c kªnh ion cña bao myelin. 1. Ho¹t ®éng øc chÕ cña GABA bÞ gi¶m. - C¸c chÊt øc chÕ phøc hîp a ion clo - thô thÓ GABAA ®Òu cã kh¶ n¨ng g©y co giËt. C¸c chÊt nµy bao gåm tetramethylene disulfotetramine (mét lo¹i ho¸ chÊt diÖt chuét Trung Quèc nhËp lËu, t¸c dông rÊt m¹nh), c¸c thuèc chèng trÇm c¶m vßng, ciprofloxacin, imipenem, penicillin, bicuculline, picrotoxin vµ c¸c chÊt øc chÕ monoamine oxidase (IMAO) nh tranylcypromine. - Ngêi nghiÖn rîu: t¸c dông øc chÕ tÕ bµo n·o cña GABA bÞ gi¶m do uèng rîu kÐo dµi lµm thay ®æi tû träng vµ tÝnh nh¹y c¶m cña c¸c thô thÓ víi GABA. - Flumazenil: lµm co giËt dÔ xuÊt hiÖn ë c¸c bÖnh nh©n qu¸ liÒu ®ång thêi benzodiazepine vµ thuèc chèng trÇm c¶m vßng hoÆc bÖnh nh©n ®éng kinh qu¸ liÒu benzodiazepine. - C¸c chÊt hoÆc c¸c t×nh tr¹ng g©y thiÕu GABA còng dÉn tíi co giËt. ViÖc tæng hîp GABA nhê enzym GAD cÇn ph¶i cã pyridoxal 5-phosphate (PLP), ®©y lµ mét d¹ng ho¹t ho¸ cña pyridoxine (vitamin B6) ®îc h×nh thµnh tõ pyridoxine nhê enzym pyridoxine phosphokinase. C¸c hydrazine nh INH hoÆc monomethylhydrazine (trong nÊm Gyromitra esculenta) øc chÕ tæng hîp GABA b»ng c¸ch ph ...