Ảnh hưởng của phát triển du lịch đến sinh kế hộ nông dân: Lý luận và bài học cho Việt Nam

Mục tiêu của bài viết nhằm tổng hợp các vấn đề lý luận và thực tiễn, mối quan hệ và ảnh hưởng của phát triển du lịch đến điều kiện kinh tế, xã hội, môi trường sinh kế và tác động trực tiếp đến sinh kế của người dân địa phương; đặc biệt là mối quan hệ giữa phát triển du lịch và sinh kế của cộng đồng dân cư địa phương.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của phát triển du lịch đến sinh kế hộ nông dân: Lý luận và bài học cho Việt NamVietnam J. Agri. Sci. 2020, Vol. 18, No. 8: 659-667 Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam 2020, 18(8): 659-667 www.vnua.edu.vn ẢNH HƯỞNG CỦA PHÁT TRIỂN DU LỊCH ĐẾN SINH KẾ HỘ NÔNG DÂN: LÝ LUẬN VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM Trần Bá Uẩn1,2*, Nguyễn Văn Song3 1 NCS Học viện Nông nghiệp Việt Nam 2 Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên 3 Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam * Tác giả liên hệ: bauandb@gmail.com Ngày nhận bài: 12.06.2020 Ngày chấp nhận đăng: 07.07.2020 TÓM TẮT Mục tiêu của bài viết nhằm tổng hợp các vấn đề lý luận và thực tiễn, mối quan hệ và ảnh hưởng của phát triển dulịch đến điều kiện kinh tế, xã hội, môi trường sinh kế và tác động trực tiếp đến sinh kế của người dân địa phương; đặcbiệt là mối quan hệ giữa phát triển du lịch và sinh kế của cộng đồng dân cư địa phương. Kết quả nghiên cứu, tổng hợpcho thấy: hầu hết các nghiên cứu và thực tế các mô hình phát triển du lịch trên thế giới cũng như ở Việt Nam không chỉcó ảnh hưởng tích cực mà còn ảnh hưởng tiêu cực dưới góc độ kinh tế - xã hội - môi trường và sinh kế của cộng đồngdân cư địa phương. Ảnh hưởng tích cực nhất của phát triển du lịch đến sinh kế đó là thay đổi sinh kế của dân cư địaphương từ chỗ chủ yếu phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp sang đa dạng hơn, và thu nhập cao hơn. Ảnh hưởng tiêucực rõ nhất đó là sự phân phối không công bằng về lợi ích của người dân địa phương và các công ty phát triển du lịch;bên cạnh đó là ảnh hưởng tiêu cực của các tệ nạn xã hội tới văn hoá truyền thống củađịa phương. Từ khoá: Phát triển, phát triển du lịch, sinh kế, lý luận, bài học, Việt Nam. The Impact of Tourism Development on Farmers’ Livelihoods: Theories and Lessons Learned for Vietnam ABSTRACTS The objective of the paper is to synthesize theoretical, practical, relationship, and influence issues of tourismdevelopment on economic - social- environmental livelihoods and directly impact on the livelihoods of local people;especially, the relationship between tourism development and the livelihoods of local communities. The results haveshown that most investigations and the reality of tourism development models in the world as well as in Vietnam havenot had only positive effects but also negative effects from economic - social - environment perspectives, andlivelihood of local communities. The most positive effects of tourism development on livelihoods are to change thelivelihoods of local people from being largely dependent on agricultural production for greater diversity, and higherincomes. The most obvious negative impact is the unequal distribution of benefits of local people and tourismdevelopment companies; Besides, there is a negative influence of social evils to the local traditional cultures. Keywords: Development, tourism development, livelihoods, theory, lessons, Vietnam. Worku, 2017) đã kết luận rằng phát triển du lịch1. ĐẶT VẤN ĐỀ tạo ra lợi ích cho việc bảo tồn đa dạng sinh học, Du lịch tạo ra nhiều công việc đa dạng hơn cải thiện sự hiểu biết của cộng đồng người địacho người nông dân, du lịch cũng tạo ra sự đa phương về đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạngdạng hơn của thu nhập, cho phép các hộ nông sinh học. Dưới góc độ kinh tế, Beheshti & cs.,dân chuyển đổi đất hoang trong nông nghiệp để (2017) đã chỉ ra phát triển du lịch tạo ra sựtrồng và tái tạo rừng (García-Martínez & cs., không công bằng trong phân phối thu nhập trong2011; Job & Paesler, 2013). Một số nghiên cứu cộng đồng người dân bản địa và các công ty làmkhác (Hall, 2011; Mbaiwa & Kolawole, 2013; du lịch. Job & Paesler (2013); Wiranatha & cs., 659Ảnh hưởng của phát triển du lịch đến sinh kế hộ nông dân: Lý luận và bài học cho Việt Nam(2017) kết luận, hầu hết lợi nhuận từ phát triển 2.2. Khung lý thuyếtdu lịch tạo ra chuyển cho các nước phát triển. Nghiên cứu dựa trên khung sinh kế bền Sự phát triển của du lịch sinh thái được vững được Cơ quan phát triển Vương quốc Anhxem như chiến lược của sự phát triển bền vững, (DFID) đưa ra năm 2001. Trên cơ sở phát triểntạo ra các lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa khung sinh kế bền vững của DFID, năm 2004phương (2014; Adiyia & cs., 2017); Phát triển du Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp (IFAD)lịch tạo ra thu nhập như là một nguồn thu nhập đã xây dựng khung sinh kế bền vững mới. Theongoài nông nghiệp làm động lực kéo giá trị sản khung sinh kế bền vững của IFAD, con ngườiphẩm biên của nông nông nghiệp (Job & được xác định là trung tâm, khung sinh kế bềnPaesler, 2013). vững này trở thành một công cụ tương đối trực Mục đích của bài viết nhằm trì ...