Bài giảng Bệnh ho gà

Mục tiêu học tập: 1. Nêu được các đặc điểm của vi khuẩn gây bệnh Ho gà2. Nêu được các yếu tố dịch tễ của bệnh Ho gà3. Mô tả được các biểu hiện lâm sàng thể điển hình của bệnh4. Lý giải được các kết quả xét nghiệm chẩn đoán...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bệnh ho gàBEÄNH HO GAØ TS.Nguyeãn Duy Phong Boä moân Nhieãm - ÑHYD Tp.HCMMuïc tieâu hoïc taäp: „Sau khi hoïc xong baøi naøy, hoïc vieân coù theå: 1. Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuûa vi khuaån gaây beänh Ho gaø. 2. Neâu ñöôïc caùc yeáu toá dòch teã cuûa beänh Ho gaø. 3. Moâ taû ñöôïc caùc bieåu hieän laâm saøng theå ñieån hình cuûa beänh. 4. Lyù giaûi ñöôïc caùc keát quaû xeùt nghieäm chaån ñoaùn. 5. Neâu ñöôïc nguyeân taéc ñieàu trò beänh Ho gaø vaø caùc bieán chöùng. 6. Trình baøy ñöôïc caùc bieän phaùp phoøng choáng beänh Ho gaø. 3/27/2009 NDP - BM Nhiem 2 DAØN BAØI„ 1. Ñaïi cöông 2. Taùc nhaân gaây beänh 3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh Ho gaø 4. Cô cheá sinh beänh. 5. Beänh caûnh laâm saøng 6. Chaån ñoaùn vaø chaån ñoaùn phaân bieät 7. Nguyeân taéc ñieàu trò 8. Caùc bieán chöùng cuûa beänh Ho gaø 9. Phoøng ngöøa beänh Ho gaø 3/27/2009 NDP - BM Nhiem 31. Ñaïi cöông: + Beänh nhieãm truøng caáp tính ôû ñöôøng HH do vi khuaånBordetella pertussis vaø Bordetella parapertussis gaây ra. + Ñaëc ñieåm laâm saøng chính laø côn ho ñaëc tröng keømnhieàu bieán chöùng vaø taêng Lympho trong maùu ngoaïi bieân. + Hieän nay, tæ leä maéc beänh giaûm nhôøchöông trình tieâm chuûng môû roängnhöng tæ leä töû vong coøn cao, nhaát laø ôûlöùa tuoåi sô sinh.2. Taùc nhaân gaây beänh(1):+ Bordetella pertussis ( do Bordet-Gengou, naêm 1900). Khoaûng5% tröôøng hôïp do B. parapertussis gaây ra (beänh caûnh LS nheï). + B. pertussis: hình que ngaén, ñaàu troøn, Gr(-) (0,5-1m),hieáu khí, ñöùng rieâng hoaëc töøng ñoâi, khoâng di ñoäng. Nhuoäm vôùi xanh Toluidin hoaëc Methylen blue, baét maøuñaäm ôû hai ñaàu nhö quaû chuøy. B. Pertussis döôùi kính Bordetella pertussis 3/27/2009 hieån vi ñieän töû NDP - BM Nhiem Gram (-), hình que 52. Taùc nhaân gaây beänh(2): + Vi khuaån moïc deã ôû moâi tröôøng Bordet-Gengou hoaëcmoâi tröôøng coù chöùa: chaát ñeäm, muoái khoaùng, acide aminesvaø yeáu toá phaùt trieån (Nicotinamide). + B. pertussis tieát ra ñoäc toá PT (pertussis toxin) goàm nhieàuhoaït chaát  ñoäc tính cuûa vi khuaån nhö:  haemaglutinin laøm gia taêng Lympho baøo (LPF :lymphocytosis promoting factor)  yeáu toá nhaïy caûm vôùi histamine ( HSF: histaminesensitizing factor )  côn ho ñaëc tröng cuûa beänh.  Ngöng keát toá FHA (filamentous hemagglutinin)  vi khuaån gaén keát vaøo caùc loâng mao cuûa teá baøo bieåu moâ ñöôøng hoâ haáp. 3/27/2009 NDP - BM Nhiem 63. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh Ho gaø (1)ø: + Phaân boá: khaép nôi treân theá giôùi, khoaûng 60 trieäu cas/naêm,trong ñoù coù khoaûng 600.000 - 1.000.000 cas töû vong . + Dòch ho gaø xaûy ra quanh naêm, theo chu kyø 3-5 naêm. + ÔÛ VN, nhôøchöông trình tieâm chuûng môû roäng, tæ leä beänhgiaûm nhieàu. Taïi BV Beänh Nhieät Ñôùi, soá cas nhaäp vieän 1992-1993:0 cas ; 1994: 13 cas vaø naêm 1996: 1 cas. + Ngöôøi laø nguoàn beänh duy nhaát: ngöôøi beänh, ngöôøi khoângtrieäïu chöùng mang vi khuaån taïm thôøi do tieáp xuùc (khoâng coùngöôøi laønh mang truøng). + Beänh laây lan raát deã daøng: ngöôøi beänh ho  vi khuaån trong caùc haït nöôùc mieáng li ti, nhaát laø tôû thôøi kyø khôûi phaùt.3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh Ho gaø (2)ø: 3/27/2009 NDP - BM Nhiem 84. Cô cheá sinh beänh (1): + Vi khuaån xaâm nhaäp qua ñöôøng hoâ haáp  gaén keát vaøo teábaøo bieåu moâ coù tieâm mao cuûa ñöôøng HH nhôø caùc yeáu toáFHA, LPF, hemagglutinins, Fimbriae hoaëc pili, hairlike....Taïiñaây vi khuaån sinh saûn vaø gaây toån thöông nieâm maïc ñöôøngHH taïo ra côn ho. 3/27/2009 Ñoäc toá cuûa B.pertussis gaén vaøo maøng teá baøo NDP - BM Nhiem 9 4. Cô cheá sinh beänh (2): + Cô cheá côn ho ñaëc bieät cuûa beänh vaãnchöa roõ: Vai troø cuûa ñoäc toá ho gaø? Treû em ñöôïc chuûng ngöøa coù tæ leä maécbeänh naëng ít hôn 80-90% so vôùi nhoùmkhoâng chuûng ngöøa:  Ñoäc toá teá baøo khí quaûn (tracheal cytotoxin ), ñoäc toáhoaïi töû bieåu bì ...taøn phaù cô cheá laøm saïch ñöôøøng hoâ haápcuûa caùc tieâm mao vaø taïo ra côn ho ñaëc bieät cuûa beänh.  Ñoäc toá ho gaø ñoùng vai troø trong vieäc xuaát hieän caùctrieäu chöùng toaøn thaân cuûa beänh. 3/27/2009 NDP - BM Nhiem 105. Beänh caûnh laâm saøng (1): 4 thôøi kyø 5.1- UÛ beänh: 5-20 ngaøy, trung bình 7-10ngaøy. Thôøi kyø naøy khoâng trieäu chöùng. 5.2- Khôûi phaùt: (thôøi kyø vieâm long ñöôøng HH: 1-2tuaàn. Thôøi kyø naøy tæ leä phaân laäp vi khuaån cao nhaát. Bieåuhieän LS: tr/ch vieâm long ñöôøng HH vaø ho, soát nheï, meätmoûi, chaùn aên, chaûy muõi nöôùc, haét hôi, nuoát ñau. Khaùm hoïng: hoïng hôi ñoû, haïch haïnh nhaân hôi to.Coù theå vieâm keát maïc maét nheï. Ho khan, luùc ñaàu x/h veà ñeâm, töøng côn ngaén  côndaøi hôn vaø nhieàu hôn  ban ngaøy. Keøm theo côn ho: noânoùi nhieàu ñaøm nhôùt. Ho khoâng giaûm vôùi caùc loaïi thuoác giaûm ho. ÔÛ giai ñoaïn naøy toång traïng beänh nhaân coøn toát.5. Beänh caûnh laâm saøng (2): 5.3- Toaøn phaùt: thôøi kyø ho côn.Trieäâu chöùng ñieån hình cuûa thôøi kyø naøy laø côn ho ñaëc bieät vôùi nhieàu bieán chöùng. Côn ho xuaát hieän baát chôït luùc ñöa beù ñang chôi ,ñang buù hoaëc xuùc ñoäng nhö quaáy khoùc, sôï haõi.... Côn baétñaàu moät traøng daøi ruõ röôïi 15-20 caùi khoâng töï kieàm cheáñöôïc. Tieáp theo laø moät tieáng hít saâu nghe “oùt” nhö tieánggaø gaùy. Sau ñoù nhöõng côn ho khaùc noáitieáp nhau cho ñeán khi beänh nhaân khaïcra moät chaát nhôùt maøu traéng gioáng nhötroøng traéng tröùng côn ho môùi ngöøønghaún. 3/27/2009 NDP - BM Nhie ...