Bài giảng chuyển hóa năng lượng

Trình bày được các nguyên nhân tiêu hao năng lượng của cơ thể. Nhu cầu năng lượng của cơ thể. Khái niệm về năng lượng: Hoạt động sống là một quá trình chuyển hóa vật chất liên tục, có tiêu tốn năng lượng. Nguồn năng lượng của cơ thể do dị hóa các chất hữu cơ trong cơ thể.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng chuyển hóa năng lượng chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng Môc tiªu häc tËp:- Tr×nh bμy ®−îc c¸c nguyªn nh©ntiªu hao n¨ng l−îng cña c¬ thÓ.- Nhu cÇu n¨ng l−îng cña c¬ thÓ.1. Kh¸i niÖm vÒ n¨ng l−îng vμ c¸cd¹ng n¨ng l−îng cña c¬ thÓ 1.1. Kh¸i niÖm vÒ n¨ng l−îng - Ho¹t ®éng sèng lμ mét qu¸ tr×nhchuyÓn hãa vËt chÊt liªn tôc, cã tiªutèn n¨ng l−îng. - Nguån n¨ng l−îng cña c¬ thÓ do dÞho¸ c¸c chÊt h÷u c¬ trong c¬ thÓ.1.2. C¸c d¹ng n¨ng l−îng tron c¬ thÓ- NhiÖt n¨ng: duy tr× th©n nhiÖt, phÇn nhiÖtn¨ng d− thõa th¶i ra ngoμi b»ng qu¸ tr×nhth¶i nhiÖt.- §éng n¨ng (c¬ n¨ng): cho c¸c c¬ quanho¹t ®éng.- §iÖn n¨ng: do dßng ion chuyÓn ®éng quamμng, t¹o ®iÖn thÕ mμng tÕ bμo.- Ho¸ n¨ng: NL tÝch luü trong c¸c liªn kÕtho¸ häc. Quan träng nhÊt lμ ATP (AdenosinTriphosphat) råi ®Õn creatinphosphat. Vai trß cña ATP:+ ChÊt cung cÊp n¨ng l−îng trùc tiÕp cho tÕbμo.+ ATP cã chøa mét liªn kÕt nghÌo n¨ngl−îng vμ 2 liªn kÕt giμu n¨ng l−îng.Khi bÞ thuû ph©n: ATP-ase ATP ADP + P + 12000 calori.+ Tæng n¨ng l−îng trong ATP cña mçi tÕbμo chØ ®ñ dïng cho tÕ bμo ®ã trong métvμi gi©y. Vai trß cña creatinphosphat:+ Cã 1 liªn kÕt cao n¨ng, nh−ng kh«ngcung cÊp trùc tiÕp cho tÕ bμo sö dôngmμ ph¶i chuyÓn qua ATP.+ Ngay khi ATP → ADP, ngay lËp tøcnhËn n¨ng l−îng tõ creatinphosphat→ATP.2. C¬ thÓ tiªu dïng N¨ng l−îng 2.1. ChuyÓn ho¸ c¬ së- §Þnh nghÜa: CHCS lμ møc tiªu hao n¨ngl−îng tèi thiÓu cho c¬ thÓ trong ®iÒu kiÖnc¬ së.( NghÜa lμ, NL cho CH tÕ bμo, h« hÊp, tuÇnhoμn , bμi tiÕt, duy tr× th©n nhiÖt vμ tr−¬nglùc c¬.)- §iÒu kiÖn c¬ së: nghØ ng¬i hoμn toμn, thøctØnh, kh«ng vËn c¬, kh«ng tiªu ho¸, kh«ng®iÒu nhiÖt.+ NghØ ng¬i hoμn toμn: Cã ng−êi chë ®Õnphßng ®o, nghØ tr−íc khi ®o 30 phót, n»më t− thÕ gi·n c¬ ...+ Kh«ng tiªu ho¸: nhÞn ¨n 12h tr−íc ®o,tèi h«m tr−íc ¨n ch¸o ®−êng.+ Kh«ng ®iÒu nhiÖt: To phßng ®o 24-260C.§©y lμ ®iÒu kiÖn quy −íc, khi ngñ CH cßnthÊp h¬n møc c¬ së 8-10%. KCal/m2/h.- §¬n vÞ ®o:- Thay ®æi CHCS theo: giíi, tuæi, vïng khÝ hËu. Tr¹ng th¸i c¬ thÓ:CHCS t¨ng khi sèt, −u n¨ng tuyÕn gi¸p.CHCS gi¶m khi ®ãi ¨n kÐo dμi, suy kiÖt...CHCS ng−êi tr−ëng thμnh: 39-40KCal/m2/h.- Ph−¬ng ph¸p ®o CHCS:Dïng ph−¬ng ph¸p h« hÊp vßng kÝn, x¸c®Þnh V O2 bÞ tiªu hao trong 1 giê ë ®.kiÖn®o (ml) råi qui vÒ ®iÒu kiÖn chuÈn (00C,760mmHg), nh©n víi gi¸ trÞ nhiÖt l−îng cñaO2 lμ 4,825 KCal (øng víi TSHH 0,83 - chÕ®é ¨n hèn hîp b×nh th−êng). DiÖn tÝch c¬ thÓ (m2) tÝnh theo c«ngthøc cña Dubois (theo chiÒu cao: cm, trängl−îng: Kg).2.2. ChuyÓn ho¸ trong lao ®éng+ Chñ yÕu lμ vËn c¬. NLd¹ng ho¸ n¨ng→thμnh c«ng n¨ng vμ nhiÖt n¨ng. + NÕu c¬ co ®¼ng tr−¬ng, c«ng chØ ®¹t 20-25%. C¬ co ®¼ng tr−êng, toμn bé n¨ngl−îng tiªu hao d−íi d¹ng nhiÖt, mμ kh«ngsinh c«ng.+ Th−êng cã sù kÕt hîp c¶ hai d¹ng co c¬.- C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng: +C−êng ®é vËn c¬↑→tiªu hao n¨ng l−îngt¨ng. 40 KCal/m2/h.VÝ dô: CHCS: 50 KCal/m2/h. Ngåi yªn: 100 KCal/m2/h. §i chËm: §i nhanh: 180 KCal/m2/h. Ch¹y chËm: 295 KCal/m2/h. Ch¹y nhanh: 400 KCal/m2/h.+ T− thÕ L§+ Thao t¸c thuÇn thôc + Dùa vμo tiªu hao n¨ng l−îng, chiac¸c nhãm L§ sau: L§ nhÑ, tiªu hao: 1200-1500 KCal/8h . L§ võa, tiªu hao: 1600-2000 KCal/8h . L§ nÆng, tiªu hao: 2100-3000 KCal/8h . L§ rÊt nÆng, tiªu hao: >3000 KCal/8h .(Møc tiªu hao ë n÷ ®−îc tÝnh thÊp h¬n namcïng lo¹i: 20-30%).2.3. Tiªu hao n¨ng l−îng do tiªu ho¸ - Lμ n¨ng l−îng ®Ó ¨n, bμi tiÕt, tiªuho¸, hÊp thu, ®ã lμ t¸c dông ®éng lùc ®ÆchiÖu cña thøc ¨n (SDA). - §ã lμ tû lÖ % cña møc tiªu hao n¨ngl−îng t¨ng thªm so víi tr−íc khi ¨n. - Víi protein SDA lμ 30%, lipid lμ 4%,glucid lμ 6%, chÕ ®é ¨n hçn hîp lμ 10%. - §Ó cã tiªu hao n¨ng l−îng ®óng, cÇnph¶i trõ SDA.2.4. Tiªu hao n¨ng l−îng do ®iÒu nhiÖt §Ó gi÷ th©n nhiÖt h»ng ®Þnh→ c¬ thÓph¶i tiªu hao n¨ng l−îng ®Ó chèng l¹nhhoÆc chèng nãng. C¶ 4 lo¹i n¨ng l−îng tiªu hao trªn ®©ycÇn thiÕt cho c¬ thÓ tån t¹i (kh«ng lμm t¨ngträng vμ sinh s¶n). V× vËy cßn gäi lμ n¨ngl−îng tiªu hao ®Ó duy tr× c¬ thÓ. 2.5. Tiªu hao n¨ng l−îng cho ph¸t triÓn vμ sinh s¶n - ë c¬ thÓ ®ang ph.triÓn, ng−êi tr−ëng thμnhhåi phôc bÖnh,... - TrÎ em t¨ng träng 1g th× cÇn 5 KCal. - Ng−êi lín t¨ng träng 1g th× cÇn 4 KCal. - Toμn bé n¨ng l−îng cho ph¸t triÓn b×nhth−êng: 80.000 KCal. - Nu«i con b»ng s÷a mÑ cÇn: 500KCal/24h,cho 500-600ml s÷a/24h. 4. §iÒu hoμ CHNL 4.1. §iÒu hoμ CHNL ë møc tÕ bμo - Phô thuéc vμo hμm l−îng ATPvμ ADP. TÕ bμo kh«ng ho¹t ®éng: hμm l−îngATP t¨ng, ADP gi¶m; P¦ sinh n¨ngl−îng gi¶m. TÕ bμo ho¹t ®éng: hμm l−îng ATPgi¶m; ADP t¨ng → oxy ho¸ t¹o n¨ngl−îng t¨ng → t¸i lËp ATP. 4.2. §iÒu hßa CHNL ë møc c¬ thÓVai trß c¸c hormon:- T3, T4: oxy ho¸ vμ phosphoryl ho¸ ëhÇu hÕt c¸c tÕ bμo, m«.- Adrenalin, glucagon, GH,glucocorticoid t¨ng → t¨ng ph©n gi¶iglycogen→glucose.- Insulin t¨ng vËn chuyÓn glucose vμoTB → t¨ng sö dông glucose.- Testosteron, estrogen, progesteron: t¨ngCHCS, t¨ng ®ång ho¸ protein. 4.2. §iÒu hßa CHNL ë møc c¬ thÓ Vai trß cña TK:- KÝch thÝch giao c¶m→ t¨ng CH.- KÝch thÝch phã giao c¶m→ gi¶m CH. 5. Nhu cÇu n¨ng l−îng - N¨ng l−îng ®−a vμo < n¨ng l−îngtiªu hao: c©n b¨ng n¨ng l−îng ©m(gÇy, lao ®éng kÐm, mÖt mái). - N¨ng l−îng ®−a vμo > n¨ng l−îngtiªu hao: c©n b»ng n¨ng l−îng d−¬ng(t¨ng träng, bÐo) → bÐo ph×..- Nhu cÇu n¨ng l−îng phô thuéc vμotuæi, giíi, lo¹i lao ®éng.- Ng−êi tr−ëng thμnh, L§ vμ sinh ho¹tBT, sè n¨ng l−îng tiªu hao 24h nh−sau: 8h ngñ: 450 KCal 8h sinh ho¹t: 750 KCal 8h lao ®éng: 1.200 KCal 2.400 KCal ...