Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên 4 : KIM QUĨ CHÂN NGÔN LUẬN

Tham khảo tài liệu y học cổ truyền kinh điển - sách tố vấn: thiên 4 : kim quĩ chân ngôn luận, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên 4 : KIM QUĨ CHÂN NGÔN LUẬN Thiên 4 : KIM QUĨ CHÂN NGÔN LUẬNHoàng Đế hỏi: ‘Trời có 8 thứ gió, Kinh có 5 thứ gió, l à nghĩa thế nào’? [1]Kỳ Bá thưa: ‘Tám thứ gió nếu là ‘tà phong’, phạm vào kinh, tức thành Kinhphong, nó xÂm vào 5 tạng, bệnh sẽ do đó mà phát sinh [2].Chỉ cần được cái ‘sở thắng’ của 4 m ùa, như : Xuân thắng Trường hạ, Trườnghạ thắng Đông, Đông thắng Hạ, Hạ thắng Thu, Thu thắng Xuân. Đó tức l à cáisở thắng của nó [3].Đông phong sinh về mùa Xuân, bệnh phát tại Can du và cổ gáy [4]. Namphong sinh về mùa Hạ, bệnh phát tại Tâm du và Hung hiếp [5]. Tây phong sinhvề mùa thu, bệnh phát tại Phế du v à vai, lưng [6]. Bắc phong sinh về m ùaĐông, bệnh phát tại Thận du và lưng, đùi [7]. Trung ương là Thổ, bệnh pháttại Tỳ du và cột sống [8].Cho nên, Xuân khí, thường phát bệnh tại đầu, Hạ khí, thường phát bệnh tạitạng, Thu khí, thường phát bệnh tại vai và lưng; Đông khí, thường phát bệnhtại tứ chi.Cho nên, về mùa Đông nếu biết giữ gìn cẩn thận, không để cho d ương khí quáháo tán ra ngoài, thì sang Xuân sẽ không bị các chứng như vhảy máu cam, vàbệnh ở cổ gáy. Trọng hạ không bị bệnh ở ngực s ườn , Trường hạ không bịđổng tiết, trong bụng lạnh, Thu không bị phong ng ược, Đông không bị tý quyếtvà xôn tiết hãn xuất .Nghĩ như tinh, là cái gốc của sinh mệnh con ng ười. Cho nên người biết tạngtinh (giữ gìn, dè dặt) thì mùa xuân không mắc bệnh ôn. Về m ùa Hạ, nếu thủhãn (nắng nực ra mồ hôi) không tiết ra được, sang thu sẽ thành bệnh phongngược... Đó là mạch pháp của bình nhân người thường, không bệnh.Cho nên nói rằng trong Âm có Âm, trong Dương có Dương. Trong m ột ngàythì ban ngày là dương, ban đêm là âm. T ừ sáng sớm đến giữa trưa, là Dương ởtrong Dương, từ giưã trưa đến hoàng hôn, là Âm ở trong Dương, từ hoàng hônđến gà gáy, là Âm ở trong Âm, từ gà gáy đến sáng sớm, là Dương ở trong Âm.Cho nên con người cũng ứng theo như vậy.Nóùi về Âm Dương thuộc con người thì: ngoài là Dương trong là Âm, sau lưnglà Dương, trước bụng là Âm; nói về Âm Dương ở trong tạng phủ con ngườithì: tạng là Âm, Phủ là Dương.Can, Tâm, Tỳ, Phế, Thận là 5 tạng, đều thuộc Âm, Đảm, Vị, Đại tr ường, Tiểutrường, Bàng quang, Tam tiêu là 6 ph ủ đều thuộc Dương.Sở dĩ muốn biết: Âm ở trong Âm, D ương ở trong Dương, là vì: Mùa Đôngbệnh tại Âm, m ùa Hạ bệnh Dương, mùa Xuân bệnh tại Âm, m ùa thu bệnh tạiDương... Biết được bệnh tại đâu, có thể d ùng chÂm thạch để điều trị.Cho nên, lưng thuộc Dương, mà Dương ở trong Dương, tức là Tâm, nếu Âm ởtrong Dương, lại là Phế, Phúc thuộc Âm, mà Âm ở trong Âm, tức là Thận; nếuDương ở trong Âm, lại là Can, Phúc thuộc Âm, nếu chi Âm ở trong Âm, lại l àTỳ.Đó đều là sự du ứng của Âm, Dương, Biểu, Lý, Nóäi, Ngoại, Tạng, Phủ vậy.Hoàng Đế hỏi:Năm tạng ứng với bốn m ùa, vậy có sự thâu thụ (tiếp nhận, liên lạc) vì không?Kỳ Bá thưa:Có. Đông phương sắc xanh, thông vào Can, khai khiếu lên mắt, tạng Tinh ởCan. Phát ra bệnh thành chứng kinh sợ. Về vị là chua, thuộc về loài thảo mộc,thuộc về lục súc là con gà, thuộc về ngũ cốc là lúa mạch, thuộc về bốn mùatrên ứng với Tuế tinh, Xuân khí, thuộc về bộ phận đầu; thuộc về âm thanh l àcung giốc, thuộc về số là số tám, thuộc về m ùi là mùi hôi. Do đó, biết làthường phát sinh ra bệnh ở gân.Nam phương sắc đỏ, thông vào với tạng Tâm, khai khiếu lên tai, tạng tinh ởTâm. Bệnh phát sinh ở cả 5 Tạng, về vị là vị đắng (khổ) và thuộc về hỏa, thuộcvề lục súc là dê, thuộc về ngũ cốc là thử, thuộc về bốn m ùa, trên ứng với saoHuỳnh, thuộc về âm là cung chủy, thuộc về số là số 7, thuộc về m ùi là mùihắc, do đó; biết là thường sinh bệnh ở mạch.Trung ương sắc vàng, thông vào với Tỳ, khai khiếu lên miệng. Tạng tinh ở Tỳ,Bệnh phát sinh ở cuống l ưỡi , về vị là ngọt (cam), và thuộc về Thổ, thuộc vềlục súc là con bò, thuộc về ngũ cốc là tắc, thuộc về bốn m ùa, trên ứng với saoChấn, thuộc về âm là cung, thuộc về số là số 5, thuộc về mùi là mùi thơm, dođó, biết là thường sinh bệnh tại nhục - thịt.Tây phương sắc trắng, thông vào với Phế, khai khiếu ở mũi, tạng tinh ở Phế,bệnh phát sinh ở vai, về vị là cay và thuộc về Kim, thuộc về lục súc là ngựa,thuộc về ngũ cốc l à đạo, thuộc về bốn mùa, trên ứng với sao Thái bạch, thuộcvề âm là cung thương, thuộc về số là số chín, thuộc về mùi là mùi tanh, do đóbiết là thường sinh bệnh tại bì mao.Bắc phương sắc đen, thông vào với Thận, khai khiếu ở nhị Âm (tiền Âm v àhậu Âm), tạng tinh với Thận, Bệnh phát sinh ở Kh ê, về vị là vị mặn và thuộcvề Thủy, thuộc về lục súc là con heo, thuộc về ngũ cốc là đậu, về bốn mùa thìứng với sao Thần, về âm là cung vũ, về số là số 6, về mùi là mùi húc m ục, dođó, biết là thường sinh bệnh tại xương.Vậy nên người giỏi về xem mạch: phải xét r õ sự ‘nghịch tòng’ của 5 tạng, 6phủ, và cái cội nguồn của Âm, Dương, Biểu, Lý và Tạng, Phủ... ghi nhớ ởtrong tâm ý, hợp với tinh thần, sẽ biết đ ược rõ rệt, khỏi phải hồ đồ thế là đắcđạo ...