Bài giảng Sinh thái học và môi trường - ĐH Phạm Văn Đồng

Bài giảng Sinh thái học và Môi trường được biên soạn để phục vụ giảng dạy cho sinh viên bậc cao đẳng ngành sư phạm Sinh học. Nội dung bài giảng nhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về Sinh thái học làm cơ sở khoa học cho bảo vệ môi trường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh thái học và môi trường - ĐH Phạm Văn Đồng TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG KHOA SƯ PHẠM TỰ NHIÊN LÊ THỊ THÍNH BÀI GIẢNG SINH THÁI HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG (Dùng cho bậc Cao đẳng ngành Sư phạm Sinh học) Quảng Ngãi, tháng 12 năm 2014 MỤC LỤC Trang PHẦN A. LÝ THUYẾT 1 CHƯƠNG 1. ĐẠI CƯƠNG VỀ SINH THÁI HỌC 1 1.1. Khái niệm về Sinh thái học 1 1.2. Phương pháp nghiên cứu Sinh thái học 1 1.3. Những nội dung chủ yếu của sinh thái học 1 1.4. Ý nghĩa, nhiệm vụ của Sinh thái học 3 CHƯƠNG 2. SINH THÁI HỌC CÁ THỂ 5 2.1. Môi trường và các nhân tố sinh thái 5 2.2. Một số quy luật về tác động của các nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật 7 2.3. Tác động của các nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật và sự thích nghi của sinh vật 10 2.4. Nhịp sinh học 20 CHƯƠNG 3. QUẦN THỂ SINH VẬT 21 3.1. Khái niệm quần thể sinh vật 21 3.2. Mối quan hệ sinh thái giữa các cá thể trong một quần thể 21 3.3. Mối quan hệ giữa những quần thể trong cùng một loài 24 3.4. Những đặc trưng cơ bản của quần thể 24 CHƯƠNG 4. QUẦN XÃ SINH VẬT 33 4.1. Khái niệm về quần xã sinh vật 33 4.2. Phân loại quần xã 33 4.3. Các mối quan hệ sinh thái giữa các loài trong nội bộ quần xã 34 4.4. Những tính chất cơ bản của quần xã 36 4.5. Sự diễn thế sinh thái 40 CHƯƠNG 5. HỆ SINH THÁI 43 5.1. Khái niệm hệ sinh thái 43 5.2. Sự chuyển hóa vật chất trong hệ sinh thái 44 5.3. Sự chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái và năng suất sinh học 50 5.4. Những nhận xét rút ra trong nghiên cứu hệ sinh thái 54 5.5. Sinh thái học và việc quản lí nguồn lợi thiên nhiên 54 CHƯƠNG 6. SINH QUYỂN VÀ NHỮNG HỆ SINH THÁI CHÍNH 56 6.1. Khái niệm sinh quyển, sinh thái quyển 56 6.2. Các hệ sinh thái 57 CHƯƠNG 7. BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ MÔI TRƯỜNG 63 7.1. Tài nguyên đất 66 7.2. Tài nguyên rừng 66 7.3. Tài nguyên nước 68 7.4. Tài nguyên khoáng sản 70 7.5. Tài nguyên năng lượng 72 7.6. Tài nguyên biển 75 7.7. Tài nguyên đa dạng sinh học 79 7.8. Đấu tranh chống các sinh vật gây hại 82 CHƯƠNG 8. TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG 84 8.1. Lịch sử tác động của con người đối với môi trường 84 8.2. Sự tăng trưởng dân số 85 8.3. Hoạt động của con người gây ô nhiễm môi trường 86 8.4. Hoạt động của con người phá hủy môi trường tự nhiên 92 CHƯƠNG 9. GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG 94 9.1. Thực trạng môi trường, nguyên nhân và những quan điểm chỉ đạo công tác bảo vệ môi trường ở Việt Nam 94 9.2. Giáo dục bảo vệ và phát triển bền vững môi trường 95 9.3. Định hướng cơ bản, nhiệm vụ và nội dung về giáo dục bảo vệ môi trường 97 9.4. Luật môi trường 99 PHẦN B. THỰC HÀNH 101 Bài 1. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT ĐỐI VỚI CÁC ĐIỀU KIỆN ÁNH SÁNG CỦA MÔI TRƯỜNG Bài 2. XÁC ĐỊNH NHIỆT ĐỘ ƯA THÍCH CỦA MỘT SỐ LOÀI 101 ĐỘNG VẬT KHÔNG XƯƠNG SỐNG TRONG ĐIỀU KIỆN PHÒNG THÍ NGHIỆM 103 Bài 3. XÁC ĐỊNH MỨC ĐỘ ƯA THÍCH ĐỘ ẨM Ở ĐỘNG VẬT TRONG ĐIỀU KIỆN PHÒNG THÍ NGHIỆM 106 Bài 4. SO SÁNH HÌNH THÁI GIẢI PHẪU CÂY THỦY SINH THÍCH NGHI VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG Ở NƯỚC 108 Bài 5. SỰ CẠNH TRANH CÙNG LOÀI VÀ KHÁC LOÀI Ở THỰC VẬT 110 Bài 6. ĐIỀU TRA RÁC THẢI SINH HOẠT VÀ PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN GÂY Ô NHIỄM 112 TÀI LIỆU THAM KHẢO 114 LỜI NÓI ĐẦU Bài giảng Sinh thái học và Môi trường được biên soạn để phục vụ giảng dạy cho sinh viên bậc cao đẳng ngành sư phạm Sinh học. Nội dung bài giảng nhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về Sinh thái học làm cơ sở khoa học cho bảo vệ môi trường. Bài giảng Sinh thái học và Môi trường được cấu trúc thành 9 chương với các nội dung chính: Chương 1: giới thiệu chung về Sinh thái học; vai trò của Sinh thái học trong sản xuất và đời sống. Chương 2, 3, 4: lần lượt trình bày về Sinh thái học ở các cấp độ cá thể, quần thể, quần xã; các đặc trưng của chúng; mối quan hệ tương hỗ giữa chúng và môi trường. Chương 5: trình bày sự chuyển hóa vật chất và năng lượng trong hệ sinh thái; trên cơ sở đó để xuất các giải pháp khai thác và quản lý tài nguyên thiên nhiên hiệu quả nhất. Chương 6: giới thiệu một số hệ sinh thái chính trong sinh quyển Chương 7: trình bày thực trạng tài nguyên thiên nhiên; các nguyên nhân làm cạn kiệt nguồn tài nguyên và các giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên. Chương 8: phân tích tác động của con người đối với môi trường và hậu quả của sự tác động đó; một số vấn đề môi trường toàn cầu; tầm quan trọng của việc bao tồn đa dạng sinh học. Chương 9: trình bày thực trạng môi trường nước ta; các định hướng, nhiệm vụ và nội dung giáo dục bảo vệ môi trường ở nước ta. Bài giảng kế thừa những kiến thức sinh thái học và môi trường được công bố trong những tài liệu tham khảo đáng tin cậy. Trong quá trình biên soạn, chắc chắn bài giảng không thể tránh khỏi những thiếu sót, tác giả mong nhận được các ý kiến đóng góp để sửa chữa và bổ sung. Trân trọng cảm ơn. Tác giả  ...