Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu trong kinh tế thị trường

Trong phát triển khoa học và công nghệ, sở hữu trí tuệ ngày càng có vai trò quan trọng, là động lực cho sáng tạo, đổi mới và tiến bộ. Nhận thức được vai trò của bảo hộ sở hữu trí tuệ trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo, ứng dụng và đổi mới công nghệ, thúc đẩy đầu tư, thương mại... Nhà nước Việt Nam đã thiết lập chế độ bảo hộ đầy đủ cho các đối tượng sở hữu trí tuệ, trong đó có nhãn hiệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu trong kinh tế thị trường NGHIÊN CỨU LÝ LUẬN VÀ TỔNG KẾT THỰC TIỄN BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU TRONG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Trong phát triển khoa học và công nghệ, sở hữu trí tuệ ngày càng có vai trò quan trọng, là động lực cho sáng tạo, đổi mới và tiến bộ. Nhận thức được vai trò của bảo hộ sở hữu trí tuệ trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo, ứng dụng và đổi mới công nghệ, thúc đẩy đầu tư, thương mại... Nhà nước Việt Nam đã thiết lập chế độ bảo hộ đầy đủ cho các đối tượng sở hữu trí tuệ, trong đó có nhãn hiệu. ThS HÀ THỊ NGUYỆT THU Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học - Công nghệ So với các đối tượng sở hữu trí tuệ (SHTT) khác như sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế, bố trí mạch tích hợp... nhãn hiệu chứa ít yếu tố kỹ thuật, công nghệ hơn. Nhưng điều này không thể phủ nhận giá trị của nhãn hiệu đối với sự thịnh vượng của nền kinh tế. Sẽ rất dễ dàng tìm thấy các thông tin lên quan đến những nhãn hiệu nổi tiếng mà nhắc tới nó người ta nghĩ ngay tới quốc gia đang có các doanh nghiệp đó. Như nói đến nước Mỹ, người ta nghĩ tới Coca Cola, Microsoft, Dell, McDonald..., nước Pháp là Chanel, Louis Vuitton..., Nhật Bản là Hoda, Sony, Toyota, ..., Hàn Quốc là Samsung, Huyndai,... Độ bao phủ của các nhãn hiệu này đã vượt ra khỏi phạm vi quốc gia, trở thành biểu tượng cho sự lớn mạnh của nền kinh tế. Ở Việt Nam, năm 2011 Công ty cổ phần Diana đã bán lại 95% cổ phần cho Unicharm của Nhật. Mức giá được giới truyền thông dự đoán là 128 triệu USD. Nhưng tạp chí tài chính hàng đầu châu Á The Asset cho biết, khi trao giải thưởng cho các thương vụ tốt nhất châu Á năm 2011, giá trị thương vụ này là 184 triệu USD(1). Unicharm mua Diana không vì công nghệ sản xuất, bởi Nhật là quốc gia hàng đầu thế giới về sản xuất hàng tiêu dùng, mà chủ yếu là vì mức độ bao phủ thị trường và sự ưa chuộng với những sản phẩm mang nhãn hiệu Diana. Trong nền kinh tế thị trường với sự tự do cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, bảo hộ nhãn hiệu có ý nghĩa với bản thân doanh nghiệp, với người tiêu dùng và với toàn xã hội. Nhãn hiệu là tài sản vô hình rất có giá trị. Một nhãn hiệu mạnh có thể bảo đảm mức độ an toàn lâu dài, tốc độ phát triển lớn, với tỷ suất lợi nhuận cao cho doanh nghiệp. Bảo hộ nhãn hiệu là bảo vệ tài sản cho doanh nghiệp. Nhãn hiệu được bảo hộ sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh cho chủ sở hữu nhãn hiệu, đồng thời bảo vệ sản phẩm của họ khỏi nguy cơ bị làm giả, bắt chước, ảnh hưởng tới uy tín cũng như thu nhập của doanh nghiệp. Sản phẩm, dịch vụ mà doanh nghiệp đưa ra thị trường mang nhãn hiệu đã được bảo hộ sẽ được người tiêu dùng tin tưởng.  Thực tế hiện nay, tỷ lệ giá trị tài sản vô hình (trong đó có nhãn hiệu) đang chiếm ưu thế áp đảo tuyệt đối khi định giá tài sản của doanh nghiệp. Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, việc xây dựng và bảo hộ nhãn hiệu cũng tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vươn ra chiếm lĩnh thị trường nước ngoài. Bảo hộ nhãn hiệu còn giúp tạo giá trị cho doanh nghiệp thông qua các hình thức chuyển giao quyền đối với nhãn hiệu. Nhãn hiệu có vai trò rất quan trọng liên quan đến lợi ích của người tiêu dùng. Nhãn hiệu có chức năng chính là giúp cho người tiêu dùng phân biệt các sản phẩm, dịch vụ của các chủ thể kinh doanh khác nhau, đồng thời nhận biết được nguồn gốc của sản phẩm, dịch vụ đó, giúp người tiêu dùng tránh được nguy cơ mua phải hàng giả, hàng nhái, hàng không đúng như mong muốn. Kinh tế thị trường là sân chơi mà trong đó các chủ thể tham gia được tự do cạnh tranh trong khuôn khổ pháp luật. Bảo hộ nhãn hiệu sẽ tạo điều kiện cho sự tồn tại của một sân chơi chung, lành mạnh. Bảo hộ nhãn hiệu mang lại sự bảo đảm pháp lý cho người kinh doanh trung thực, đồng thời bảo vệ họ khỏi nguy cơ bị xâm phạm quyền. Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu là việc Nhà nước bằng công cụ pháp luật của mình ghi nhận quyền của chủ sở hữu đối với nhãn hiệu, đồng thời quy định cơ chế xác lập quyền, nội dung quyền và cơ chế thực thi quyền đối với nhãn hiệu. Tại nhiều nước, nhãn hiệu hàng hóa đã xuất hiện và được sử dụng từ lâu và hệ thống bảo hộ nhãn hiệu trên thế giới cũng sớm ra đời. Tại Việt Nam, quy định về việc xử phạt tội làm hàng giả đã được ghi trong Bộ luật Hồng Đức (thế kỷ XV). Tuy không quy định trực tiếp về nhãn hiệu nhưng cho thấy việc bảo vệ các nhãn hiệu được công nhận đối với xã hội lúc bấy giờ. Có thể coi đây là quy định đầu tiên liên quan đến bảo hộ nhãn hiệu trong lịch sử Việt Nam. Trong 10 năm (1995 - 2005), hàng loạt văn bản pháp luật về SHTT đã được xây dựng và ban hành nhằm bổ sung những quy định còn thiếu hoặc sửa đổi những quy định không phù hợp với sự phát triển của đất nước hoặc chưa đáp ứng với các yêu cầu của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên như Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) và Hiệp định thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ. Trước đòi hỏi mạnh mẽ phải hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật về bảo hộ quyền SHTT, ngày 14-6-2005 Quốc hội đã thông qua Bộ luật Dân sự mới, trong đó quy định mang tính nguyên tắc các vấn đề liên quan đến quyền SHTT, mở đường cho sự ra đời một đạo luật riêng về SHTT. Ngày 29-11-2005, Quốc hội đã thông qua Luật Sở hữu trí tuệ, nâng cấp vượt bậc hiệu lực của pháp luật về SHTT, góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hệ thống pháp luật về bảo hộ nhãn hiệu của Việt Nam, đến nay tuy mới được một thời gian ngắn so với pháp luật trong các lĩnh vực khác nhưng đã phát triển ở mức rất cao, về cơ bản phù hợp với chuẩn mực chung, tương thích với các điều ước quốc tế, đặc biệt là quy định trong TRIPS. Xuất phát từ những tính chất đặc thù, riêng có của từng loại đối tượng sở hữu công nghiệp, pháp luật của hầu hết các nước trên thế giới đều ghi nhận hai nguyên tắc xác lập quyền cơ bản, đó là: 1) xác lậ ...