Bệnh Vàng lùn hại lúa

Triệu chứng vàng và lùn cây lúa, do Virus hoặc Mycoplasma gây ra, do rầy xanh đuôi đen (Nephottetis virescens và Nephotettis nigropictus) là môi giới truyền bệnh đã được ghi nhận từ lâu, khoảng năm 1969 ở Ấn Độ, Bangladesh,Philippines, Thái Lan, Indonesia và Nhật Bản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh Vàng lùn hại lúa Bệnh Vàng lùn hại lúaTriệu chứng vàng và lùn cây lúa, do Virus hoặcMycoplasma gây ra, do rầy xanh đuôi đen(Nephottetis virescens và Nephotettis nigropictus) làmôi giới truyền bệnh đã được ghi nhận từ lâu, khoảngnăm 1969 ở Ấn Độ, Bangladesh,Philippines, TháiLan, Indonesia và Nhật Bản. Bệnh được gọi làTungro nếu tác nhân là do Virus ở 2 dạng gọi làRTSV (Rice Tungro Spherical Virus) và dạng RTBV(Rice Tungro Bacilliform Virus), nhưng nếu tác nhânlà Mycoplasma thì gọi là bệnh vàng lụi. Một số bệnh trên lúa do Virus gây ra mà rầy nâulà môi giới truyền bệnh. Có 2 dạng phổ biến là Lùnxoắn lá (Rice Ragged Stunt Virus) và một bệnh kháclà Lùn lúa cỏ (Rice Grassy Stunt). Hai bệnh do rầynâu truyền, có triệu chứng rất đặc trưng là cây lúacũng bị lùn hẳn. Lùn, đẻ ít chồi và đặc biệt là lá bịxoắn lại, bông ngắn hoặc trổ không thoát đó là Lùnxoắn lá, rất phổ biến, bệnh xuất hiện theo sau nhữngtrận dịch của rầy nâu, hầu hết bà con nông dân đềubiết và gọi đúng tên. Đối với bệnh Lùn lúa cỏ thìngược lại, sau khi cây lúa bị nhiễm bệnh do rầy nâuchích hút và truyền bệnh thì bụi lúa có khuynh hướngbị lùn hẳn và đặc trưng là đẻ rất nhiều chồi như bụicỏ, trên đồng ruộng, bệnh Lùn lúa cỏ thường có tỷ lệít hơn bệnh Lùn xoắn lá. Như vậy nếu môi giớitruyền bệnh là rầy nâu thì cho đến nay chỉ có haibệnh là Lùn xoắn lá và Lùn lúa cỏ mà triệu chứng đặctrưng như đã mô tả, vẫn chưa có ghi nhận nào mới. Triệu chứng Vàng lùn Tuy nhiên, ở Đồng bằng sông Cửu Long(ĐBSCL), từ năm 1989 có xuất hiện một triệu chúngcây lúa bị vàng và lùn, tỷ lệ nầy có thể từ 5-10% hoặc50% trên một số giống và một số ruộng, một số giốngnhư OMCS96, OM997-6, OM1248 được ghi nhậnnhiễm bệnh. Tuy nhiên điều đáng quan tâm ở đây làtriệu chứng trên lại có cùng đỉnh cao xuất hiện củaquần thể rầy nâu ? Như vậy có thể đây là một bệnhmới cần có những nghiên cứu để kết luận nhằm tránhsự lây lan bệnh trên diện rộng. Bệnh xuất hiện thôngthường với tỷ lệ rất thấp, có những năm gây hại khálớn Ngày 21 tháng 1 năm 2000, Thứ Trưởng Bộ NôngNghiệp, Ngô Thế Dân có gửi công văn cho các SởNông Nghiệp và PTNT, Viện Trường các tỉnh phíaNam, thông báo về tình hình bệnh Vàng lùn xuất hiệncùng với sự bùng phát của dịch rầy nâu. Đến cuốitháng 12-1999 có 13.120 ha lúa bị nhiễm ở các tỉnhBến Tre, TP Hồ Chí Minh, Bạc Liêu và Long An.Riêng TP Hồ Chí Minh có 242 ha bệnh Vàng lùn vàkhông trổ được. Bộ Nông nghiệp & PTNT giaonhiệm vụ cho Cục Bảo vệ thực vật (BVTV) chủ trìphối hợp với Viện Khoa học Nông nghiệp miền Namvà Viện Lúa ĐBSCL tổ chức thực hiện nghiên cứu vàxác định tác nhân bệnh Vàng lùn, quy luật phát sinhvà phát triển của bệnh liên quan đến rầy nâu. Trongnăm 1999, Hội nghị Cục BVTV phía Nam gọi làbệnh “Vàng lùn”, chưa rõ tác nhân. Vừa qua, từ đầu vụ Hè Thu 2006 dịch bệnh lạiphát triển và lan rộng trên hầu hết các tỉnh ĐBSCL,với mật số rầy nâu rất cao, diện tích bị nhiễm bệnhvàng lụi riêng tại Đồng Tháp với thiệt hại dưới 30%là 613ha, và trên 30% là 2.636ha trong đó tiêu hủykhoảng 500ha. Tình hình nghiên cứu và kết quả bước đầu vềxác định tác nhân Kết quả nghiên cứu từ Bộ môn BVTV, trường Đạihọc Cần Thơ gọi là “bệnh lúa cỏ dòng 2” từ các thínghiệm về truyền bệnh rầy nâu với cây lúa khỏe(PGS Phạm Văn Kim). Ở Viện Lúa ĐBSCL, trong những năm đó cònthiếu phương tiện, nhất là máy đọc ELISA và khánghuyết thanh của một số dòng Virus trên lúa nhưTungro (RTSV, RTBV), Lùn xoắn lá (RRSV) Lùnlúa cỏ (RGGSV), Vàng lụi (RDV, rice dwarf virus),cho nên chỉ tiến hành thu thập mẫu bệnh và gửi sangViện Nghiên cứu lúa Quốc tế IRRI, Philippines, doTiến sĩ Ossmat Azzam, Virologist của Bộ môn Bệnhcây thực hiện. Từ tháng 4-1996 đến tháng 1-1997,trong tổng số 163 mẫu, có phản ứng dương tính với 3loại Virus RTBV, RTSV (Tungro) và Lùn xoắn láRRSV với tỷ lệ rất thấp 4 mẫu/140. Tháng 1-2005, chúng tôi mời Tiến sĩ R.C.Cabunagan và I.R. Choi, 2 Nhà Virus học của ViệnIRRI sang, kết quả phân tích cho thấy trong số 52mẫu lúa bị bệnh, chỉ có 1 mẫu có phản ứng dươngtính với RTSV (Tungro), và 7 mẫu với bệnh Lùn lúacỏ (RGSV) Tháng 3-2006, chúng tôi có mời thêm Tiến sĩHong Soo Choi, chuyên về Virus, Bộ môn Bệnh cây,Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Quốc gia,Suwon, Korea cùng Tiến sĩ I. R. Choi của IRRI, sanglấy mẫu và tiếp tục thực hiện các giám định về bệnhbằng PCR và thực hiện giải mã (sequencing). Kết quảvề kháng huyết thanh cho thấy có nhiều triển vọng đểcó thể đi đến những kết luận bước đầu. Kết quả mẫubệnh Vàng lùn thu thập được tại Tiền Giang doTrung tâm BVTV phía Nam hướng dẫn và lấy mẫu,Chi cục BVTV An Giang hướng dẫn và thu mẫu: 2mẫu/30 có phản ứng với Tungro RTSV, 27/30 mẫucó phản ứng với Lùn lúa cỏ, 19/30 mẫu có phản ứngvới Lùn xoắn lá trên cùng cây lúa bị bệnh. Kết luận Như vậy sau gần 17 năm xuất hiện và 10 nămnghiên cứu, cho đến bây giờ chúng ta có thể kết luậnbước đầu: Bệnh Vàng lùn là một bệnh mới do sự phốitrộn của 3 loại Virus là Lùn lúa cỏ, Lùn xoắn látruyền bệnh do rầy nâu và Tungro do rầy xanh truyềnbệnh. Thí nghiệm lây bệnh trở lại do Tiến sĩ I.R.Choi thực hiện tại nhà lưới IRRI với sự phối trộn của3 loại Virus trên cho cùng triệu chứng như đã thấy ởĐBSCL. Những kết quả nghiên cứu về Virus sử dụngPCR và sequencing sẽ được thông báo sau. Phương hướng khắc phục Kinh nghiệm ở Philippines cho thấy, khi bệnhVirus Tungro có xu hướng phát triển mạnh trên giốngIR64 thì diện tích sản xuất giống lúa nầy giảm từ70.000ha (1992) cho đến 2002 thì hầu như không cónông dân nào trồng giống IR64. Bệnh do Virus gây ralà một bệnh rất khó trị và không có loại thuốc hoáhọc đặc trị nào như các dạng bệnh khác. Bệnh Vànglùn mới hiện nay phức tạp hơn vì liên quan nhiềuthành phần trong hệ sinh thái như: (1) Quần thể rấtcao của rầy nâu, rầy xanh (2) Sự phối hợp của 3 loạiVirus (Xoắn lá, Lúa cỏ và Tungro) (3) Môi trườngsản xuất thâm canh, nhiều vụ kéo dài liên tục, bónphân đạm cao và (4) Gi ...