Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) của Trương Vĩnh Ký nhìn từ bình diện thể tài văn học

Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) được giới nghiên cứu đánh giá rất khác nhau. Tuy nhiên, xét về phương diện văn học, thiên du ký này chính là tác phẩm quan trọng nhất của Trương Vĩnh Ký. Nó là cột mốc đánh dấu sự phát triển của thể tài du ký hiện đại trong văn học Việt Nam. Đây cũng là bằng chứng về những đóng góp cụ thể của ông cho quá trình hiện đại hóa văn học dân tộc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) của Trương Vĩnh Ký nhìn từ bình diện thể tài văn họcUED JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, HUMANITIES AND EDUCATION VOL.3, NO.1 (2013) CHUYẾN ĐI BẮC KỲ NĂM ẤT HỢI (1876) CỦA TRƯƠNG VĨNH KÝ NHÌN TỪ BÌNH DIỆN THỂ TÀI VĂN HỌC THE JOURNEY TO TONKIN (1876) TRUONG VINH KY VIEWED FROM THE GENRE OF LITERARY FIELD Nguyễn Phong Nam Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng Email: npnam@dce.udn.vn TÓM TẮT Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) của Trương Vĩnh Ký là cuốn sách có nhiều giá trị. Đây là một tài liệuquý trong lĩnh vực nghiên cứu quốc học. Nó chứa đựng những thông tin quan trọng về cuộc đời và sự nghiệp trứtác, tư tưởng chính trị và học thuật của Trương Vĩnh Ký. Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) được giới nghiên cứu đánh giá rất khác nhau. Tuy nhiên, xét vềphương diện văn học, thiên du ký này chính là tác phẩm quan trọng nhất của Trương Vĩnh Ký. Nó là cột mốcđánh dấu sự phát triển của thể tài du ký hiện đại trong văn học Việt Nam. Đây cũng là bằng chứng về nhữngđóng góp cụ thể của ông cho quá trình hiện đại hóa văn học dân tộc. Từ khóa: Trương Vĩnh Ký, chuyến đi Bắc Kỳ, thể tài, lĩnh vực văn học, du ký ABSTRACT The Journey to Tonkin 1876 (Truong Vinh Ky) is a literary work having plenty of value. It’s a valuabledocument about the research of Vietnamese studies. The book contains very much important information aboutthe writer’s life, literary career, political thought and learning. The Journey to Tonkin 1876 (Truong Vinh Ky) was appreciated by the academic circle in different ways.However, in terms of literary field, it’s the most important book by Truong Vinh Ky. It’s the marker in thedevelopment of the genre of modern travelling notes in Vietnamese literature. Also, it is the proof of Truong VinhKy ‘s contributions to the process of Vietnamese literature modernization. Key words: Truong Vinh Ky; journey to Tonkin; genre; literary field; travelling notes1. Đặt vấn đề cuộc đời và sự nghiệp của Trương Vĩnh Ký, giới nghiên cứu luôn gặp phải tình cảnh trớ trêu mà như Trong sự nghiệp trứ tác của Trương Vĩnh Ký, có người nói, là bị một thứ “sương mù” bao phủ lên,Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất Hợi (1876) [4] là tác làm nhòe mờ đi. Ông luôn bị người đời nhìn nhậnphẩm có ý nghĩa đặc biệt hơn cả. Cuốn sách này bằng một thái độ nghi ngại, dè dặt. Thư tịch, tài liệuđược ông xuất bản vào năm 1881, sau chuyến ra nghiên cứu về ông không hiếm, thế nhưng sự thậtBắc trước đó 5 năm; một chuyến đi gây nhiều hệ lụy trong đó thường không mấy đảm bảo; khá nhiềucho (thanh danh) họ Trương và làm hao tổn không thông tin liên quan đến Trương Vĩnh Ký bị khúc xạbiết bao nhiêu giấy mực của giới nghiên cứu. Trong theo một hướng nào đó. Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ấtkhối sách đồ sộ của ông, gồm đủ chủng loại (sáng Hợi (1876) là một trường hợp như thế. Tác phẩmtác, biên khảo, dịch thuật…) bằng nhiều ngôn ngữ này, thậm chí còn được trưng dẫn để chứng minh(Việt, Hán, Bồ, Pháp…), quy mô tác phẩm này rất cho hành vi làm “Việt gian” của họ Trương.khiêm tốn, chỉ hơn ba chục trang in; những nhânvật, sự việc được nhắc đến trong sách cũng rất rõ Vấn đề đặt ra ở đây là, Chuyến đi Bắc Kỳràng; đại để nội dung nói chuyện thăm viếng thường năm Ất Hợi (1876) cần được hiểu như thế nào? Giátình… Ấy thế mà nó lại là điểm xuất phát (và cũng trị đích thực của tác phẩm này là gì?là bằng cứ) cho những cuộc tranh cãi bất phân thắng Theo dõi những cuộc tranh luận về Trươngbại kéo dài từ đầu thế kỷ XX cho đến tận ngày nay. Vĩnh Ký lâu nay, dễ dàng nhận ra một điều: ảnh Có một thực tế là lâu nay, khi tìm hiểu về hưởng của các loại thiên kiến (thậm chí là định 53TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC ...