Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kháng thuốc ở bệnh nhân lao phổi kháng thuốc lao hàng thứ nhất

Bài viết mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kháng thuốc chống lao của bệnh nhân (BN) lao phổi kháng thuốc lao hàng thứ nhất. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang trên 64 BN lao phổi kháng thuốc lao hàng thứ nhất điều trị tại Bệnh viện Phổi Trung ương từ tháng 01/2023 - 6/2024.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kháng thuốc ở bệnh nhân lao phổi kháng thuốc lao hàng thứ nhất TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 8 - 2024 ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KHÁNG THUỐC Ở BỆNH NHÂN LAO PHỔI KHÁNG THUỐC LAO HÀNG THỨ NHẤT Nguyễn Chí Tuấn1*, Đào Ngọc Bằng1 Tạ Bá Thắng1, Nguyễn Tiến Dũng1 Tóm tắt Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kháng thuốc chống lao củabệnh nhân (BN) lao phổi kháng thuốc lao hàng thứ nhất. Phương pháp nghiên cứu:Nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang trên 64 BN lao phổi kháng thuốc lao hàngthứ nhất điều trị tại Bệnh viện Phổi Trung ương từ tháng 01/2023 - 6/2024.Kết quả: Tỷ lệ nam giới chiếm 59,43%, tuổi trung bình là 46,78 ± 16,89, lao mớichiếm 70,31%. Triệu chứng thường gặp là ho khạc đờm kéo dài (93,75%), phổi córan (85,94%). Hình ảnh X-quang tổn thương hai phổi là 53,12%, hang là 39,06%.Tỷ lệ kháng kết hợp nhiều loại thuốc khác nhau cao hơn kháng đơn thuốc (60,94%so với 39,06%). Tỷ lệ kháng thuốc S theo từng phân nhóm ở nhóm lao đã điều trịcao hơn nhóm lao mới. Kháng R, H, Z, E và S lần lượt là 42,19%; 87,5%; 29,69%;18,75% và 64,06%. Tỷ lệ kháng 3 thuốc, 4 thuốc và 5 thuốc lần lượt là 18,75%;15,62% và 12,5%; kháng 3 thuốc gặp cao hơn ở nhóm lao phổi có tiền sử điều trịlao. Kết luận: BN lao phổi kháng thuốc lao hàng thứ nhất thường gặp ở nam giớiđộ tuổi trung niên, đa số BN đều là lao mới mắc (70,31%), với nhiều triệu chứnglâm sàng, tổn thương phổi rộng và có hang trên hình ảnh X-quang phổi và khángkết hợp nhiều loại thuốc khác nhau. Từ khóa: Lao phổi, Lao kháng thuốc; Thuốc lao hàng thứ nhất. CLINICAL, PARACLINICAL CHARACTERISTICS AND DRUG RESISTANCE IN PATIENTS WITH PULMONARY TUBERCULOSIS DRUG-RESISTANT TO FIRST-LINE ANTI-TUBERCULOSIS DRUGS Abstract Objectives: To describe the clinical, paraclinical characteristics and anti-tuberculosis drug resistance in patients with pulmonary tuberculosis resistant to1 Trung tâm Nội Hô hấp, Bệnh viện Quân y 103, Học viện Quân y* Tác giả liên hệ: Nguyễn Chí Tuấn (chituan268@gmail.com) Ngày nhận bài: 26/7/2024 Ngày được chấp nhận đăng: 30/8/2024http://doi.org/10.56535/jmpm.v49i8.937 75TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 8 - 2024first-line anti-tuberculosis drugs. Methods: A prospective, cross-sectionaldescriptive study was conducted on 64 pulmonary tuberculosis patients with first-line drug resistance who were treated at National Lung Hospital from January 2023to June 2024. Results: The proportion of male was 59.43%, the average age was46.78 ± 16.89 years old, and new tuberculosis accounted for 70.31%. Commonsymptoms were prolonged cough and sputum (93.75%) and lung rales (85.94%).The rate of X-ray images with both two lung lesions was 53.12%, with cavernouslesions was 39.06%. The rate of combined resistance to many different drugs washigher than single-drug resistance (60.94% compared to 39.06%). The rate of Sresistance due to each sub-group in the treated tuberculosis patients was higherthan that in the new tuberculosis ones. The proportions of resistance to R, H, Z, E,and S were 42.19%, 87.5%, 29.69%, 18.75%, and 64.06, respectively. The rates ofresistance to 3 drugs, 4 drugs, and 5 drugs were 18.75%, 15.62%, and 12.5%,respectively; resistance to 3 drugs was higher in the pulmonary tuberculosis groupwith a history of tuberculosis treatment. Conclusion: Patients with pulmonarytuberculosis resistant to first-line tuberculosis drugs are common in middle-agedmales, mainly new tuberculosis patients (70.31%), with many clinical symptoms,extensive lung lesions and cavities on chest X-ray images, and combined resistanceto many different drugs. Keywords: Pulmonary tuberculosis; Drug-resistant tuberculosis; First-linetuberculosis drug. ĐẶT VẤN ĐỀ chống lao hàng thứ nhất có hiệu quả cao Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế nhất trong điều trị bệnh lao, là mối logiới năm 2023 về kiểm soát bệnh lao ngại lớn nhất. Vi khuẩn lao có khả năngtoàn cầu (WHO Report 2023 - Global kháng đồng thời Rifampicin vàTuberculosis Control), ước tính năm Isoniazid là nguyên nhân của bệnh lao2022 trên toàn cầu có khoảng 10,6 triệu đa kháng thuốc. Khoảng 410.000 ngườingười hiện mắc lao, trong đó, số người mắc bệnh lao đa kháng thuốc vào nămmới được chẩn đoán mắc bệnh lao trên 2022. Tuy nhiên, số người được chẩntoàn cầu được báo cáo là 7,5 triệu đoán và điều trị thấp hơn nhiều so vớingười. Bệnh lao kháng thuốc (chủ yếu thực tế, với khoảng 2/5 số người mắclà lao phổi) tiếp tục là mối đe dọa sức bệnh [1].khỏe cộng đồng, với chi phí điều trị cao Việt Nam hiện vẫn là nước có gánhvà tỷ lệ điều trị thất bại và tử vong cao. nặng bệnh lao cao, đứng thứ 11 trongTình trạng kháng Rifampicin, thuốc nhóm 30 nước có gánh nặng bệnh lao và76 TẠP CHÍ Y DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 8 - 2024bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế điều trị tại Bệnh viện Phổi Trung ươnggiới. WHO ước tính năm 2022, Việt từ tháng 01/2023 - 6/2024.Nam có 172.000 BN lao mới (tỷ lệ * Tiêu chuẩn chọn lựa: BN chẩn176/100.000 dân) trong đó, có 9.200 đoán xác định lao phổi theo Hướng dẫn(4,5%) người mắc lao kháng thuốc mới(chủ yếu là lao phổi kháng thuốc) với tỷ Chẩn đoán và điều trị dự phòng bệnhlệ 9,4/100.000 dân. Tuy nhiên, tỷ lệ phát lao của Bộ Y tế (2020) [2]; BN có bằnghiện người mắc lao kháng thuốc mới đạt chứng kháng thuốc với bất kỳ thuốc lao43,47% (khoảng 4.000 người), trong đó hàng thứ nhất (R, H, E, Z, S) bằng3.400 người ...