Đề tài: NHẬP MÔN LỊCH SỬ TRIẾT HỌC

Tham khảo luận văn - đề án đề tài: " nhập môn lịch sử triết học ", luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài: " NHẬP MÔN LỊCH SỬ TRIẾT HỌC " Nghiên cứu triết họcĐề tài: NHẬP MÔN LỊCH SỬ TRIẾT HỌC NHẬP MÔN LỊCH SỬ TRIẾT HỌCV.V.XÔCÔLÔP(*)Lời toà soạn:“Nhập môn lịch sử triết học” của nhà nghiên cứu lịch sử triết học nổi tiếng,Giáo sư, Tiến sĩ Khoa Triết học, Đại học Tổng hợp Quốc gia Mátxc ơva mangtên M.V.Lômônôxốp – V.V.Xôcôlốp - đã được sử dụng như một giáo trình chosinh viên khoa triết học của các trường đại học tổng hợp thuộc Liên bang Nga.Trong cuốn sách này, Giáo sư, Tiến sĩ V.V.Xôcôlốp đã đưa ra một quan niệmmới về triết học với tư cách lịch sử triết học mà có ý kiến cho là còn xuất sắchơn cả quan niệm của Cantơ và Hêghen. Không chỉ thế, trong cuốn sách này,ông còn đưa ra quan điểm coi lịch sử triết học như là triết học trong quá trìnhphát triển lịch sử của nó và nhiều tư tưởng độc đáo liên quan đến tính đặc thùcủa tri thức triết học, đến nhận thức triết học và lịch sử của nó.Ngay sau khi ra mắt độc giả, cuốn sách này đã nhận được nhiều ý kiến đánhgiá, nhận xét, phê bình của các học giả có tên tuổi. Tạp chí “Những vấn đềtriết học” (Nga) đã tổ chức một Hội thảo khoa học với tiêu đề “Triết học với tưcách lịch sử triết học”. Nội dung của Hội thảo này đã được đăng tải trên mộtloạt số Tạp chí Triết học trong năm 2007. Ban biên tập Tạp chí Triết học đãnhận được nhiều ý kiến hoan nghênh và đề nghị cho đăng toàn văn nội dungcuốn sách của Giáo sư, Tiến sĩ V.V.Xôcôlốp – “Nhập môn lịch sử triết học”.Đáp ứng nguyện vọng này của đông đảo độc giả Việt Nam, bắt đầu từ số n ày,Tạp chí Triết học sẽ cho đăng tải bản dịch toàn văn cuốn sách của Phó giáosư, Tiến sĩ Trần Nguyên Việt, Phó giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hữu Toàn (hiệu đính)như một tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu và giảng dạy triếthọc, nhất là lịch sử triết học ở nước ta.Toà soạn Tạp chí Triết học hy vọng nhận được nhiều ý kiến trao đổi của đôngđảo độc giả để có được bản dịch hoàn hảo và những ý kiến trao đổi về các vấnđề đặt ra trong cuốn sách này.THẾ GIỚI QUAN VÀ TRIẾT HỌC VỚI TƯ CÁCH NHỮNG HIỆNTƯỢNG CHUNG NHẤT CỦA VĂN HÓA TINH THẦNTriết học là một thành tố rất cổ của văn hóa tinh thần, là trí tuệ của loài ngườivà không dễ gì nhận thức được nó. Cái khó trong việc nắm bắt triết học trướchết bị quy định bởi diện rộng tới mức tối đa các khái niệm triết học. Tính đanghĩa của phần lớn các khái niệm ấy luôn gây khó cho sự hiểu biết về nội dungcủa chúng, về mối quan hệ qua lại giữa chúng với nhau và giiữa chúng với cáckhái niệm triết học khác, cũng như vai trò của chúng đối với đời sống conngười. Phương pháp quan trọng nhất, nếu không nói đó là phương pháp cơ bảnvề hiệu quả của việc nghiên cứu các khái niệm triết học, chính là việc nghiêncứu lịch sử triết học từ khi nó mới phát sinh. Một khoa học càng chính xác baonhiêu và thêm nữa, nó lại được toán học hóa, thì đòi hỏi phải tìm hiểu sự pháttriển trước đó của nó càng nhẹ hơn. Ngược lại, việc nghiên cứu các khoa họcxã hội - nhân văn lại không thể thiếu những am hiểu căn bản về lịch sử trướcđó của chúng. Việc làm rõ chính các hệ vấn đề triết học trên thực tế đã chothấy, hoàn toàn không thể thiếu tri thức về toàn bộ lịch sử trước đây của nó.Chúng ta đã có rất nhiều định nghĩa về triết học. Đó là những định nghĩachung, cụ thể và mang tính ẩn dụ. Các định nghĩa ấy đã định hình được sự đadạng về việc giải thích triết học mà các học giả đưa ra, trong đó có một số họcgiả sẽ được chúng tôi dẫn ra trong cuốn sách này tùy theo văn cảnh trình bày.Trước hết, chúng tôi xin nhắc lại rằng, triết học hoàn toàn mang tính khái quát,kể cả trong trường hợp nó tác động qua lại với các thành tố khác của văn hóatinh thần - trí tuệ, tức là với tôn giáo và thần luận với tư cách phương diện “lýluận” của nó, xuất hiện khi triết học còn chưa ra đời, với nghệ thuật và sự suyngẫm về nghệ thuật (xuất hiện trong chính triết học), với khoa học và nhữngthành tố khác. Sự tương đồng của các hình thái thế giới quan thể hiện tính đadiện của đời sống con người đã gây khó khăn lớn cho việc định nghĩa triết học.Sự tương đồng ấy có thể và cần phải hiểu với tư cách một khoa học phức tạpnhất về con người (điều được đề cập tới bằng chính thuật ngữ Hy Lạp cổ là“yêu mến sự thông thái”), với tư cách con người hành động và tư duy, còn khixét trong vô vàn các phương diện khác nhau thì đó là sinh thể có tinh thần vàthể xác.Xuất phát từ điều nói trên, hoàn toàn có thể hiểu đối tượng của triết học như làtổng hòa các mối quan hệ chủ - khách thể. Các thuật ngữ “chủ thể” và “kháchthể” bằng tiếng Latinh đã xuất hiện trong Triết học Kinh viện Tây Âu thời kỳTrung cổ và hiện nay, nghĩa của chúng đã được thừa nhận một cách phổ biến -tối đa như các quan hệ nhận thức - thực tế của con người trong tính hiện thựcđối lập với nó là tự nhiên và xã hội, thể hiện những nhu cầu và hoạt động củatrí óc, của trái tim và của thân xác con người. Dĩ nhiên, một định nghĩa nhưvậy về triết học có thể được coi là hoàn toàn thích hợp cho cả thế giới quanvốn không thể tách rời triết học, bởi nó quá chung, quá rộng, song, như chúngta đã thấy, ngay từ khi xuất hiện các mối quan hệ nói trên thì những ý niệm củacác nhà triết học và thậm chí, của nhiều nhà tư tưởng vốn không cho mình lànhững nhà triết học, về nguyên tắc, vẫn được hàm chứa trong công thức đó.Chúng tôi không muốn đặt ra một góc nhìn cho trước đối với việc nghiên cứutiếp theo về hệ vấn đề triết học mà các nhà triết học đã trình bày. Ở đây, chúngtôi muốn chỉ ra rằng, trong triết học cổ điển Đức thế kỷ XVIII - XIX, hệ vấn đềđó đã được nghiên cứu với quy mô đặc biệt sâu rộng. Một trong những nhàsáng lập nền triết học đó là Iôganơ Phíchtơ, người đã chú trọng đến việc suyxét hệ vấn đề đạo đức - xã hội và luôn đặt đối lập chủ thể người - “cái Tôi” (vàcả “cái Tôi”) với tổng hòa các khách thể mâu thuẫn với nó - “cái Không - tôi”.Khi chứng minh cho sự khẳng định dứt khoát của mình về xuất phát điểm là“cái Tôi” và cũng là để hiểu cho đúng mọi “cái Không - tôi”, Phíchtơ ...