Đôi điều suy nghĩ về vai trò của nhà nước trong mối quan hệ với xã hội dân sự - Bùi Đình Thanh

Bài viết "Đôi điều suy nghĩ về vai trò của nhà nước trong mối quan hệ với xã hội dân sự" trình bày những quan điểm cơ bản của Marx về nhà nước và xã hội dân sự, vai trò của nhà nước trong mối quan hệ với sự phát triển xã hội dân sự trường hợp ở Việt Nam,... Với các bạn chuyên ngành Xã hội học thì đây là tài liệu tham khảo hữu ích.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đôi điều suy nghĩ về vai trò của nhà nước trong mối quan hệ với xã hội dân sự - Bùi Đình Thanh12 Xã hội học, số 4(104), 2008 §¤I §IÒU SUY NGHÜ VÒ VAI TRß CñA NHµ N¦íC TRONG MèI QUAN HÖ VíI X· HéI D¢N Sù BïI §×NH THANH §Æt vÊn ®Ò Nhµ níc vµ x· héi d©n sù lµ nh÷ng chñ ®Ò ®îc c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häcx· héi vµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ hÕt søc quan t©m tõ nhiÒu thÕ kû ®· qua, ®Æc biÖt lµ tõthÕ kû ¸nh s¸ng víi nhiÒu häc thuyÕt, trong ®ã häc thuyÕt cña Marx tõ gi÷a thÕ kûXIX ®· ®Ó l¹i dÊu Ên s©u ®Ëm vµ vÉn lµ chñ ®Ò tranh luËn s«i næi hiÖn nay trongnhiÒu héi nghÞ khoa häc x· héi quèc tÕ. Sau khi Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜaë §«ng ¢u sôp ®æ ®· kh«ng cßn t×nh tr¹ng thÕ giíi chia thµnh hai phe: x· héi chñnghÜa vµ t b¶n chñ nghÜa. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÞ trêng lµ mét hiÖn tîng míi trong ®êi sèng chÝnh trÞ -kinh tÕ - x· héi cña thÕ giíi ®· ®îc c¸c níc x· héi hñ nghÜa tríc ®©y nãi trªn chÊpnhËn. Mét sè níc x· héi chñ nghÜa cßn tån t¹i (ViÖt Nam, Trung Quèc....) còng héinhËp kinh tÕ thÞ trêng, nhng vÉn gi÷ nguyªn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa díi sùl·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n. Sù biÕn chuyÓn to lín ®ã ®· ®Æt ra cho c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc x· héi nãichung vµ chñ nghÜa Marx nãi riªng nh÷ng néi dung míi cÇn nghiªn cøu v× mét m«h×nh chñ nghÜa x· héi thÊt b¹i, kh«ng cã nghÜa lµ nh÷ng lý tëng cña chñ nghÜa x· héikhoa häc phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi kh«ng cßn søc sèng1. F 0 P T 4 T 4 P T¹i §¹i héi Marx quèc tÕ ë Paris th¸ng 9-1995, nhµ triÕt häc Ph¸p Lucien SÌvenãi: “§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chñ nghÜa céng s¶n ngµy nay, chóng ta ph¶i b¾t ®Çu b»ngviÖc ®Æt nã l¹i ®óng chç cña nã, nghÜa lµ lµm l¹i c«ng viÖc cña Marx trªn c¬ së cñat×nh h×nh thÕ giíi hiÖn ®¹i. ThËt lµ mét vÊn ®Ò to lín nhng quan träng biÕt b¸o ®èivíi nh÷ng ngêi céng s¶n”. §iÒu ®¸ng chó ý lµ sù ®æi míi chñ nghÜa céng s¶n n»m ngay trong t tëng c¬b¶n nhÊt cña Marx. Marx nãi: “Chñ nghÜa céng s¶n kh«ng ph¶i lµ c©u tr¶ lêi cho métsù mong muèn cña con ngêi (tøc lµ mét kh¸i niÖm duy t©m - kh«ng tëng) mµ lµ c©utr¶ lêi cho cho mét sù vËn ®éng lÞch sö hiÖn thùc (kh¸i niÖm duy vËt - phª ph¸n)”. Trong kho¶ng h¬n mêi n¨m gÇn ®©y, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu chøng tá1 Tµi liÖu §¹i héi Marx Quèc tÕ, th¸ng 9-1995. Paris Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn Bùi Đình Thanh 13nh÷ng t tëng cña chñ nghÜa Marx ®ang håi phôc biÓu hiÖn trong nh÷ng héi nghÞquèc gia vµ quèc tÕ vÒ chñ nghÜa Marx, nh÷ng phong trµo ®Êu tranh d©n téc vµ c¸chm¹ng theo xu híng t tëng cña chñ nghÜa Marx, ®Æc biÖt lµ Mü Latinh (Venezuela,Brasil, Nicaragua...), phong trµo ®Êu tranh cã quy m« toµn cÇu chèng chñ nghÜa tb¶n lòng ®o¹n thÕ giíi, phong trµo Davos 2. F 1 P P §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh: mäi ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng ®Òudùa trªn c¬ së cña chñ nghi· t b¶n M¸c - Lªnin trªn c¬ së thùc tiÔn cña x· héi ViÖtNam. Bµi viÕt nµy nh»m gãp mét phÇn nhá vµo sù nghiÖp to lín vµ quan träng ®ã. * * * I. TRë L¹I NH÷NG QUAN §IÓM C¥ B¶N CñA MARX VÒ NHµN¦íC Vµ X· Héi D¢N Sù 1. Ngµy nay, trong thêi ®¹i chóng ta, cuéc khñng ho¶ng vÒ Nhµ níc lµ méthiÖn tîng trªn toµn thÕ giíi. V× sao? V× cÊu tróc x· héi vµ nh÷ng ®ßi hái cña nh©nd©n ngµy cµng ®a d¹ng, phøc t¹p trong sù biÕn ®æi x· héi liªn tôc vµ hÕt søc nhanhchãng. Do ®ã, viÖc tæ chøc ®iÒu hµnh x· héi, qu¶n lý Nhµ níc ngµy cµng khã. T×nh h×nh ®ã kh¸c xa víi thêi h¬n 150 n¨m tríc ®©y, khi Marx ®a ra quan®iÓm cña m×nh vÒ Nhµ níc. Quan ®iÓm ®ã dùa trªn lý luËn vÒ ®Êu tranh giai cÊp. Nhµ níc lµ mét c«ng côthèng trÞ cña giai cÊp nµy ®èi víi giai cÊp kh¸c. Khi chñ nghÜa x· héi ®¹t ®Õn ®Ønhcao cña sù ph¸t triÓn, kh«ng cßn ®Êu tranh giai cÊp th× còng kh«ng cßn Nhµ níc.Nhµ níc tiªu vong. Theo t«i, cÇn ph©n tÝch quan ®iÓm nµy. NÕu chóng ta chÊp nhËn quan ®iÓm ®ãth× cã thÓ nãi r»ng c¸i mÊt ®i, c¸i tiªu vong lµ tÝnh chÊt giai cÊp cña Nhµ níc, cßnb¶n th©n Nhµ níc víi nh÷ng chøc n¨ng ®iÒu hµnh, qu¶n lý x· héi kh«ng thÓ mÊt ®imµ vÉn tån t¹i, vÉn cÇn thiÕt cho nh÷ng quyÕt ®Þnh, nh÷ng chÝnh s¸ch nhiÒu khi cßnkhã kh¨n phøc t¹p h¬n trong mét x· héi hiÖn t¹i nh chóng ta ®ang sèng. Quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ kinh tÕ thÞ trêng nªn nh thÕ nµo? Chñ nghÜa tùdo míi ®a ra luËn ®iÓm: Ýt Nhµ níc h¬n, nhiÒu thÞ trêng h¬n, ®ã lµ mét luËn ®iÓmx¶o quyÖt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho t b¶n thèng trÞ thÞ trêng toµn thÕ giíi. LuËn®iÓm ®ã còng mang tÝnh lõa bÞp v× hä nãi nh thÕ nhng kh«ng lµm nh thÕ.2 Davos lµ mét thµnh phè ë Thôy Sü. H»ng n¨m ë ®©y, nh÷ng ngêi l·nh ®¹o c¸c tËp ®oµn kinh tÕ - tµi chÝnhcña c¸c níc t b¶n häp bµn quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - tµi chÝnh chi phèi toµn cÇu. Sau Davos,phong trµo ®Êu tranh liªn tôc diÔn ra ë Sea ...