Đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục phổ thông vì mục tiêu phát triển bền vững

Trong khuôn khổ bài viết, thảo luận các tiếp cận đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục phổ thông nhằm tháo gỡ “trở ngại”, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững: đảm bảo nền giáo dục có chất lượng, công bằng, toàn diện và thúc đẩy các cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục phổ thông vì mục tiêu phát triển bền vữngKỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌCĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VÌ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG ĐỔI MỚI NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC PHỔ THÔNG VÌ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG GS.TS. Nguyễn Văn Minh* Tóm tắt Giáo dục vì sự phát triển bền vững là xu thế tất yếu của tiến trình phát triển giáodục Việt Nam trong tương lai gần. Trong những năm vừa qua, Bộ Giáo dục và Đàotạo đã nỗ lực triển khai các mục tiêu phát triển bền vững thông qua việc lồng ghépcác nội dung giáo dục vì sự phát triển bền vững vào chương trình giáo dục phổthông 2018 và các kế hoạch hoạt động ngành giáo dục. Trở ngại lớn đối với các nỗlực này là vấn đề “quá tải” trong giáo dục phổ thông, đây là vấn đề đã được ngànhgiáo dục nhận diện, xã hội phản ánh ở nhiều góc cạnh, nhưng không dễ giải quyết.Trong khuôn khổ bài tham luận, chúng tôi thảo luận các tiếp cận đổi mới nội dung vàphương pháp giáo dục phổ thông nhằm tháo gỡ “trở ngại”, góp phần thực hiện mụctiêu phát triển bền vững: đảm bảo nền giáo dục có chất lượng, công bằng, toàn diệnvà thúc đẩy các cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người. Từ khóa: giáo dục vì sự phát triển bền vững, nội dung giáo dục, phương phápgiáo dục 1. Đặt vấn đề Phát triển bền vững là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển đất nước; kếthợp chặt chẽ, hợp lý và hài hoà giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội và bảo vệtài nguyên, môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng,an ninh, trật tự an toàn xã hội và bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền quốc gia. Conngười là trung tâm của phát triển bền vững. Phát huy tối đa nhân tố con người với vaitrò là chủ thể, nguồn lực chủ yếu là mục tiêu của phát triển bền vững [2]. Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện chương trình nghị sự 2030 vì sự pháttriển bền vững1 đề ra mục tiêu tổng quát: “Duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững điđối với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái, quản lývà sử dụng hiệu quả tài nguyên, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu; bảo đảmmọi người dân được phát huy mọi tiềm năng, tham gia và thụ hưởng bình đẳngthành quả của phát triển; xây dựng một xã hội Việt Nam hoà bình, thịnh vượng, bao1 Ban hành kèm theo Quyết định số 622/QĐ-TTg ngày 10/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ.* Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1, Uỷ viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triểnnhân lực, Uỷ viên Uỷ ban về Giáo dục và Phát triển nhân lực6 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VÌ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNGtrùm, dân chủ, công bằng, văn minh và bền vững”. Đối với ngành giáo dục, mục tiêuphát triển bền vững đến năm 2030 của Việt Nam (Sustainable Development Goal4 - SDG 4) là: “Đảm bảo nền giáo dục có chất lượng, công bằng, toàn diện và thúc đẩy các cơhội học tập suốt đời cho tất cả mọi người” Giáo dục vì sự phát triển bền vững (Education for Sustaintable Development- ESD) được UNESCO định nghĩa như sau: “Giáo dục vì sự phát triển bền vững(GDVSPTBV) trao quyền cho người học, giúp người học đưa ra các quyết định phùhợp và có trách nhiệm đối với sự toàn vẹn về môi trường, thúc đẩy phát triển kinh tếvà tạo dựng một xã hội công bằng cho thế hệ hiện tại và tương lai trong khi tôn trọngsự đa dạng văn hoá”. GDVSPTBV là quá trình học tập suốt đời, là giáo dục tích hợpvà đạt được mục tiêu đặt ra thông qua việc chuyến biến xã hội. GDVSPTBV hướngtới các kiến thức, kỹ năng, giá trị và năng lực hành động để thực hiện các mục tiêuquốc gia theo các “trụ cột” của phát triển bền vững, đó là: kinh tế, văn hoá - xã hộivà môi trường [8]. GDVSPTBV lồng ghép trong các chiến lược và kế hoạch hành động của ngànhnhư: Kế hoạch giáo dục cho mọi người 2003-2015, Giáo dục môi trường, Xây dựngtrường học thân thiện và học sinh tích cực, Đề án xây dựng xã hội học tập 2012-2020...[6]. Đặc biệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Kế hoạch1 thực hiện mục tiêu SDG 4với 8 nhóm mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể [4]. Trong khuôn khổ bài tham luận này,chúng tôi thảo luận về vấn đề đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục phổ thôngđể nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. 2. Thực tiễn giáo dục phổ thông nhìn từ góc độ nội dung, phươngpháp giáo dục Sau hơn 30 năm đổi mới, đất nước ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, đạtđược những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Nước ta đã thoát ra khỏi tình trạngkém phát triển, bước vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình. Tuynhiên, những thành tựu về kinh tế của nước ta chưa vững chắc, chất lượng nguồnnhân lực và sức cạnh tranh của nền kinh tế chưa cao, môi trường văn hoá còn tồntại nhiều hạn chế, chưa hội đủ các nhân tố để phát triển nhanh và bền v ...