Một số vấn đề cần quan tâm về phát triển kinh tế đô thị ở Hà Nội

Bài viết nhằm mục đích cung cấp một số thông tin ban đầu liên quan đến vấn đề “kinh tế đô thị” trên thế giới và Việt Nam hiện nay, gợi ý một số nội dung phát triển kinh tế đô thị tại Hà Nội để nghiên cứu, tham khảo, đánh giá các vấn đề liên quan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề cần quan tâm về phát triển kinh tế đô thị ở Hà NộiTạp chí Khoa học - Số 80/Tháng 1 (2024) 89 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐÔ THỊ Ở HÀ NỘI Lương Ngọc Hiếu Đại học Thủ đô Hà Nội Nguyễn Ngọc Tiệp Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội Tóm tắt: Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 đã đưa ra định hướng về “Nâng cao chất lượng, hiệu quả chỉnh trang, phát triển, hiện đại hóa đô thị gắn với phát triển kinh tế đô thị theo hướng bền vững”. Thành ủy Hà Nội đã ban hành 10 Chương trình công tác của Thành ủy khóa XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 để hiện thực hóa mục tiêu theo Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP. Hà Nội lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025. Trong đó, có Chương trình 03- CTr/TU về “Chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị và kinh tế đô thị giai đoạn 2021-2025” (Chương trình số 03-CTr/TU của Thành ủy khóa XVII, nhiệm kỳ 2020-2025). Nội hàm của vấn đề “kinh tế đô thị” đối với một đô thị đang trong quá trình phát triển như thành phố Hà Nội còn nhiều nội dung liên quan, chưa có nhiều tài liệu, văn bản pháp lý cụ thể giải thích về vấn đề này. Bài viết nhằm mục đích cung cấp một số thông tin ban đầu liên quan đến vấn đề “kinh tế đô thị” trên thế giới và Việt Nam hiện nay, gợi ý một số nội dung phát triển kinh tế đô thị tại Hà Nội để nghiên cứu, tham khảo, đánh giá các vấn đề liên quan. Từ khoá: Phát triển,Phát triển đô thị, Kinh tế đô thị, Phát triển kinh tế đô thị. Nhận bài ngày 12.12.2023; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 26.01.2024 Liên hệ tác giả: Lương Ngọc Hiếu; Email: lnhieu@daihocthudo. edu.vn1. MỞ ĐẦU1.1. Khái niệm Bàn luận về các vấn đề “kinh tế đô thị” đã được các học giả quốc tế đề cập từ những năm 60,70 của thế kỷ trước. Các học giả Alonso (1964) , Mills (1967) và Muth (1969) đã nói về nội hàm lýthuyết của kinh tế đô thị hiện đại tập trung chủ yếu vào thị trường đất đai và vấn đề sử dụng đất (J.Vernon Henderson, Jacques-Francois Thisse, 2004). Học giả Quigley và Jonh M (2008) đã có giảithích về khái niệm “kinh tế đô thị” như sau: “Kinh tế đô thị nói chung là nghiên cứu kinh tế của cáckhu vực đô thị; Vấn đề này liên quan đến việc sử dụng các công cụ của kinh tế học để phân tích cácvấn đề đô thị như tội phạm, giáo dục, giao thông công cộng, nhà ở và tài chính của chính quyền địaphương. Cụ thể hơn, đó là một nhánh của kinh tế học vi mô nghiên cứu cấu trúc không gian đô thịvà vị trí của các hộ gia đình và doanh nghiệp” (Quigley, John M, 2008) PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng và cộng sự đã có giải thích về “kinh tế đô thị” là: “Kinh tế đô thị làtổ hợp có hệ thống của một số ngành kinh tế phi nông nghiệp, các ngành này đặc trưng cơ bản làtập trung về địa lý, tiến bộ công nghệ, chuyên môn hóa hệ thống tổ chức và hiệu quả kinh doanhcao, chúng không chỉ phân bố ở các ngành sản xuất vật chất và các ngành kinh doanh mà cònbao gồm các ngành sinh hoạt xã hội như dịch vụ, du lịch, tiền tệ, bảo vệ môi trường, phúc lợi xãhội”.90 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI1.2. Phạm vi nghiên cứu về kinh tế đô thị Phạm vi tại khu vực đô thị: Là nghiên cứu các vấn đề xảy ra trên phạm vi lãnh thổ của cácquận, thị trấn, thị tứ của huyện ngoại thành và các đô thị vệ tinh. Phạm vi toàn thành phố: Là nghiên cứu các vấn đề xảy ra trên phạm vi toàn thành phố baogồm cả khu vực đô thị và nông thôn. Theo Viện Đô thị thông minh (TP. Hồ Chí Minh) cũng đãxác định phạm vi nghiên cứu về kinh tế đô thị là trên địa bàn toàn Thành phố (Viện Đô thị thôngminh và quản lý - Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, 2020).2. NỘI DUNG2.1. Vai trò của kinh tế đô thị Kinh tế đô thị có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội hiện đại. Đặc trưng quantrọng của sự phát triển xã hội hiện đại là công nghiệp hóa làm cho đô thị phát triển nhanh, kinh tếđô thị trở thành lực lượng chủ yếu của nền kinh tế quốc dân. Cũng theo PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng,vai trò của kinh tế đô thị thể hiện trên các khía cạnh sau: - Kinh tế đô thị là bộ phận cấu thành quan trọng của kinh tế quốc dân: Tính chất quan trọng này có thể thuyết minh về mặt số lượng và chất lượng, Có thể thấy rằng, đôthị hiện đại hoàn toàn khác với đô thị cổ đại, nó đã trờ thành bộ phận cấu thành quan trọng cùa kinh tểquốc dân. Quan trọng hơn, kinh tế đô thị không chỉ chiếm ưu thế về số lượng mà còn chiếm ưu thế vềchất lượng. Điều này chủ yếu thể hiện ở ngành sản xuất thứ hai và thứ ba là các ngành kinh tế chủ yểucủa kinh tế đô thị, nó có kỹ thuật càng tiên tiến, năng suất càng cao hơn, tốc độ phát triển nhanh hơnkinh tế nông thôn. Do đó nó có tác dụng chỉ đạo và dẫn đầu về các mặt kỹ thuật, tiền vốn, quản lý đốivới sự phát triển của nông thôn và khu vực. Kinh tế đô thị hiện đại là đầu máy kéo xe lửa của sự pháttriển toàn bộ nền kinh tế và kinh tế khu vực. - Kinh tế đô thị là khâu trung gian của kinh tế quốc dân và kinh tế địa phương, là cầu nối liềntrên và dưới: Sự phát triển kinh tế có đặc điểm mạng lưới và đặc điểm lan tỏa. Nắm chắc mạng lưới, sửdụng mạng lưới trước hết nắm cái “rường lưới”, mới có thể mạch lạc, rõ ràng phát huy tác dụnglan tòa cùa kinh tế thi cần phải nắm chắc cái “nguồn” sinh ra lan tỏa. Đô thị có quy mô khác nhauở các cấp là “rường lưới” của mạng lưới kinh tế và “nguồn” lan tỏa kinh tế khu vực tương ứng. Vìvậy, nó tất yếu là trọng điểm trụ cột của chính quyền các cấp tiến hành quản lý và điều tiết kiểmsoát kinh tế. Sự quản lý tổng thể của nhà nước ...