Múa Rối Nước

Rối nước là một trong những loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc của Việt Nam và chỉ Việt Nam mới có. Có thể nói rối nước là hình thức thu nhỏ của ngày hội làng cả về không gian và thời gian. Nghệ thuật múa rối nước được hình thành từ thời kỳ Đại Việt (1010 – 1225), cụ thể là đời Lý Nhân Tông (1121).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Múa Rối Nước Múa R i Nư c R i nư c là m t trong nh ng lo i hình ngh thu t dân gian c s c c a Vi t Nam và ch Vi t Nam m i có. Có th nói r i nư c là hình th c thu nh c a ngày h i làng c v không gian và th i gian. Ngh thu t múa r i nư c ư c hình thành t th i kỳ i Vi t (1010 – 1225), c th là i Lý Nhân Tông (1121). Bia Sùng Thi n Diên Linh d ng năm Thiên Phù Du Vũ th hai (1221) t i chùa i (Hà Nam Ninh) có vi t v lo i hình ngh thu t này “ Hư ng Trư ng lô sông bi c Ng i n báu Linh Quang. Nghìn thuy n như ch p gi t gi a dòng. Muôn tr ng như s m vang d y nư c. Dư i hiên ng c th t H i ng Phương Bá, trong th m an t u chương bi u sư tiên. Th rùa vàng i ba ng n núi trên m t d p d n, phơi mai văn l b n chân dư i dòng sông l l ng. Li c m t nhìn b , hé môi phun b n. Ng a trông gi i mũ nhà vua, cúi xét b u tr i l ng l ng. Trông vách d ng cheo leo, d o nh c Thi u réo r t. C a ng m ra, th n tiên xu t hi n. u là dáng i u Thiên cung, há ph i phong t Tr n th . Vươn tay nh dâng khúc i phong, nhăn mày thuý ng i ca V n T t. Chim quý t ng àn ca múa, thú lành thành i xênh xang. T i lúc áo vàng x bóng, xe báu s p v . n gi a ư ng b ng ph ng ngoài cõi Qu ng thiên. Hư ng ài cao v l c a, quay lưng Rùa l n i ba non. Ng m bàn son mà v y u kéo uôi an ph n. Chim líu lo trong mây, h g m h m xu ng núi. Tr h t oai hùng, c n v thu nh … L i có hai toà l u hoa, trong treo chuông vàng, kh c hình chú ti u mình m c áo nâu sòng, v n máy ng m giơ v chuông lên ánh. Nghe v bao gươm mà ng nghiêm quay m t, nhìn thánh minh mà khom c t cúi u…“ R i nư c ư c ra i mi n b c, nơi có nhi u ao h . Có th nói R i nư c chùa Thày là cái nôi c a ngh thu t r i nư c Vi t Nam. Truy n thuy t k l i r ng thi n sư T ào H nh n làm tr trì t i chùa Thày và d y nhân dân múa r i nư c. Dư i th i Lê M t (1533 – 1788) sân kh u r i nư c chùa Thày (hay còn g i là “Thu ình”) ư c xây d ng như m t công trình ki n trúc trong h Long Trì trư c chùa. ây là m t nhà hát hoàn ch nh, ngoài sân kh u còn có hai gian bên c nh dàn nh c và di n viên chu n b . R i nư c là m t lo i hình ngh thu t bi u di n ngoài tr i, m t nư c làm sân kh u cho con r i làm trò, di n k ch. Ao, h là nơi d ng mái ình hay m t nhà nh d u ngư i i u khi n. Di n tích xung quanh ao, h là nơi cho khán gi thư ng th c lo i hình ngh thu t này. Sân kh u nư c ư c trang trí b ng các màn hoa văn r c r cùng v i ti ng loa, ti ng tr ng, ti ng chiêng … R i nư c thư ng ư c bi u di n vào nh ng ngày h i làng hay nh ng ngày h i xuân. “Chú T u” là hình tư ng c trưng c a ngh thu t múa r i nư c, cùng v i câu ca dao : Ta v ta t m ao ta Dù trong dù c ao nhà v n hơn NV ch ch t trong Nghê thu t R i nư c - chú T u Chú T u có thân hình tròn trĩnh, qu n kh i u, u trái ào ng nghĩnh, khoé m t tinh ngh ch, n cư i hóm h nh, thư ng m màn cho nh ng bu i di n. M t i u r t thú v trong r i nư c là t l kích thư c gi a các con r i ư c t o nên r t kh p khi ng. Ví d như trong c nh câu cá thì ngư i ánh cá r t bé còn con cá l i r t to … trong cùng m t không gian và th i gian. Nh ng trò r i nư c t o hình theo ki u ngây ngô, ngư c i này l i ư c khán gi m i th i i, m i châu l c ch p nh n và cùng thích thú hò reo. R i nư c bao g m nhi u lo i hình trong ngh thu t dân gian như : kh c g , t c tư ng, di n xư ng, văn h c, âm nh c và ngh thu t c a các ngh th công như : sơn th p, an lát, b n dây … Ngh thu t “Sơn son th p vàng” ã giúp nh ng con r i m c m c, tr n tr i có nh ng ánh vàng, ánh b c ho t ng trên m t nư c ã t o nên s lung linh huy n o và kỳ di u. Lúc này khi nhìn xu ng m t h g n sóng, lăn tăn l i th y hình bóng con r i ư c ph n chi u xu ng, th c th c, o o hoà qu n v i nhau, tôn vinh thêm v p l ng l y và mơ màng c a các con r i. Ch nh trang l i R i nư c Hai hình th c i u khi n con r i nư c mà các ngh nhân thư ng dùng là : Trò dây và trò sào. Tuy nhiên các k thu t nhà ngh v n ư c b o lưu. - Trò dây : Con r i ư c g n vào s i dây và m i ho t ng c a con r i này u theo s i dây i u khi n. Hi u qu c a trò dây giúp có th i u khi n con r i i xa kho ng 20 m – 30 m, con r i có th ti n sát b ao (nơi khán gi ng i) m i nư c, m i tr u, nh n hoa … - Trò sào : ây là trò ư c các phư ng r i nư c s d ng nhi u nh t vì tính ơn gi n và hi u qu . Trò sào là ngư i i u khi n con r i b ng chi c sào. Mu n ưa con r i ra xa như trò dây ngư i ta s d ng th pháp n i sào. Thu kh c ho nhưng trên sân kh u r i nư c l i vô cùng hài hoà. Chính t vi c k t h p gi a l a v i nư c khéo léo và tài tình như v y mà r i nư c Vi t Nam ngày càng thêm h p d n ngư i xem. Nh ng con r i nư c – linh h n c a n ...