Nhận thức của các nhà nghiên cứu âm nhạc châu Âu về điệu thức năm âm

Cho đến nay, đã có nhiều tài liệu và công trình nghiên cứu chứng minh rằng điệu thức năm âm đã có một quá trình hình thành và phát triển rất lâu dài, xuất hiện trong nền âm nhạc dân gian của nhiều nước trên thế giới. Vì lẽ đó, vấn đề nghiên cứu điệu thức năm âm không chỉ là công việc của các nhà khoa học ở châu Á mà còn nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu âm nhạc ở châu Âu. Bên cạnh điệu thức bẩy âm, điệu thức năm âm luôn luôn mang lại những ý nghĩa đặc biệt, những sắc màu độc đáo để người ta có thể đặt trong mối quan hệ Đông - Tây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận thức của các nhà nghiên cứu âm nhạc châu Âu về điệu thức năm âmTẠP CHÍ VHDG SÕ 5/2012 45 nhạc dân gian và âm nhạc chuyên nghiệp từ xa xưa cho tới nay. Những giá trị của điệuNHẬN THỨC CỦA thức năm âm trong âm nhạc Việt Nam không chỉ đơn thuần mang tính ứng dụngCÁC NHÀ NGHIÊN thực tiễn mà nó còn chứa đựng cả một cơ sở lí luận mang tính thẩm mĩ, tính dân tộc,cú u ÂM NHẠC tính biểu hiện để tạo ra vóc dáng, hồn cốt trong âm nhạc truyền thống Việt Nam từCHÂU ÂU VỀ ĐIỆU bao đời nay. Nghiên cửu về điệu thức năm âm trongTHỨC NĂM ÂM kho tàng dân ca Việt Nam luôn là mối quan tâm từ nhiêu năm nay của các nhà khoaLÊ ANH TUẤN học, các nhà lí luận, phê bình âm nhạc... Mồi tác giả, mỗi công trình nghiên cứu đều ói đến điệu thức năm âm, người ta có những quan niệm riêng, có những cách thường nghĩ đến các quốc gia châu tiếp cận, nhìn nhận dưới các góc độ khácÁ, đặc biệt là Trung Quốc, nơi có nền âm nhau về quá trình hình thành và phát triểnnhạc dân gian và nền âm nhạc dân tộc cổ điệu thức năm âm trong các thể loại dân catruyền luôn lấy nó làm nền tảng để khai dân nhạc của nền âm nhạc truyền thốngthác, phát triển thành bản sắc nghệ thuật Việt Nam. Chúng ta đều biết các bậc thầy,độc đáo trong các lĩnh vực của nghệ thuật các nhà nghiên cứu nổi tiếng đều đã quanâm nhạc chuyên nghiệp. tâm và có những bài viết, công trình khoa học nghiên cứu về điệu thức năm âm nói Cho đến nay, đã có nhiều tài liệu và riêng và nghiên cứu về dân ca Việt Nam nóicông trình nghiên cứu chứng minh rằng chung. Đó là những công trình của GS.điệu thức năm âm đã có một quá trình hình Trần Văn Khê, PGS. Tú Ngọc, PGS. Vũthành và phát triển rất lâu dài, xuất hiện Nhật Thăng, PGS. Thụy Loan, GS. Minhtrong nền âm nhạc dân gian của nhiều nước Khang... hay của các nhà nghiên cứu nhưtrên thế giới. Hoàng Kiều, Nguyễn Đăng Hòe, Nguyễn Vì lẽ đó, vấn đề nghiên cứu điệu thức Ngọc Oánh, Hoàng Đạm... Với những côngnăm âm không chỉ là công việc của các nhà trình nghiên cứu điệu thức năm âm của cáckhoa học ở châu Á mà còn nhận được sự tác giả Việt Nam, chúng ta có thể thamquan tâm của các nhà nghiên cứu âm nhạc ở khảo, tìm hiểu trong các thư viện và trongchâu Âu. Bên cạnh điệu thức bẩy âm, điệu các trung tâm nghiên cứu, các nhạc việnthức năm âm luôn luôn mang lại những ý trong nước...nghĩa đặc biệt, những sắc màu độc đáo để Trong khi đó, việc tiếp cận với nhữngngười ta có thể đặt trong m ối quan hệ Đ ông tài liệu, những công trình nghiên cửu của- Tây. các tác giả nước ngoài hiện nay đang rất Trong tất cả các thể loại âm nhạc truyền khó khăn, hạn chế vì đó là những công trìnhthống Việt Nam, điệu thức năm âm luôn nghiên cứu chuyên sâu của nhiều tác già, ởđược coi là nền tảng quan trọng trong sự nhiều quốc gia khác nhau và ở nhiều thờihình thành và phát triển các thể loại âm điểm khác nhau.46 NGHIÊN CỨU - TRAO Đổl Sau đây, chùng tôi muốn giới thiệu một phân loại điệu thức theo Kendus cũng cósô công trình nghiên cứu của các tác giả điểu cần phải bàn tới, đó là khái niệm vênước ngoài, trong đó có các công trinh “Điệu thức năm âm hỗn hợp” vẫn chưa giảinghiên cứu của các tác gia người Nga thích được rõ ràng cho người đọc. Đây là(thuộc nước Nga và nước Nga Xô Viết) - những van đề phức tạp, có phạm trù nghiênmột trường phái lí luận âm nhạc phát triển cứu rất sâu rộng.rất mạnh trong thế kỉ XX. Cho đến những năm 50, 60 của thế ki Trước tiên, bàn về khái niệm điệu thức XX trong những hiêu biết về điệu thức nămnăm ám. trong cuôn Từ điên ám nhạc do âm được mờ rộng trên một bình diện sâuĐônzanxki chủ biên, Nhà xuât bản (Nxb.) hon, rộng hon. Những kêt quả nghiên cứuÂm nhạc Matxcơva phát hành năm 1952 có về điệu thức năm âm đã được tồng kết vànêu ra như sau: “Điệu thức năm âm (tiếng đưa vào trong các giáo trình giảng dạy củaHi Lạp viết là: Pénte, có nghĩa là “năm” và các nhạc viện lớn ở Liên bang Xô Viết như:“âm”) là hệ thống thang âm gồm có năm Giáo trình Nhạc lí cơ bản củaâm thanh có cao độ khác nhau trong phạm Xpaxobin (Nxb. Matxcorva, 1952) đà dànhvi quãng tám. Những âm thanh này săp xếp hẳn một chưong nói về các điệu thức nămtheo thứ tự bởi các quãng nguyên cung và âm trong dân ca Nga.quãng có 1ạ cung (quãng hai trưởng và Sách giáo khoa Học thuyết về hòa âmquãng ba thứ). Có thể hình dung điệu thức của V.A. Chiuliu (Nxb. Ảm nhạc,năm âm như ở trên các phím đen của đàn Matxcơva, 1966) trong cả chưong III, tácPiano”(l ’. già trình bày “Vấn đề điệu thức nói chung” ...