Những lớp đắp bồi lịch sử và văn hóa tại một cửa biển: Nghiên cứu trường hợp cửa biển Kỳ Anh, Hà Tĩnh

Bài viết sử dụng các cách tiếp cận nhân học về không gian, nơi chốn và định vị văn hóa để phân tích một trường hợp của cửa biển Việt Nam, cửa biển Kỳ Anh ở tỉnh Hà Tĩnh, với giả thuyết là: vùng văn hóa (cultural area) có ý nghĩa quan trọng trong việc nhận diện văn hóa của một phạm vi rộng lớn hơn nhưng nó chỉ cung cấp một cái nhìn tĩnh tại (và có thể là định kiến). Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những lớp đắp bồi lịch sử và văn hóa tại một cửa biển: Nghiên cứu trường hợp cửa biển Kỳ Anh, Hà TĩnhNhững lớp đắp bồi lịch sử… 23Những lớp đắp bồi lịch sử và văn hóa tại một cửa biển:Nghiên cứu trường hợp cửa biển Kỳ Anh, Hà TĩnhTrần Thị An(*)Tóm tắt: Bài viết sử dụng các cách tiếp cận nhân học về không gian, nơi chốn và địnhvị văn hóa để phân tích một trường hợp của cửa biển Việt Nam, cửa biển Kỳ Anh ở tỉnhHà Tĩnh, với giả thuyết là: vùng văn hóa (cultural area) có ý nghĩa quan trọng trong việcnhận diện văn hóa của một phạm vi rộng lớn hơn nhưng nó chỉ cung cấp một cái nhìntĩnh tại (và có thể là định kiến); trong khi đó, không gian văn hóa (cultural space) chỉ ranhững đặc điểm của các phạm vi hẹp hơn nhưng vẫn mang tính định tính; và vì vậy, nơichốn văn hóa (cultural place) mới cung cấp một cái nhìn động tại địa điểm của các thựchành văn hóa với tất cả nét riêng và những biến đổi qua dâu bể thời gian.Từ khóa: Cửa biển, Vùng văn hóa, Không gian văn hóa, Kỳ Anh, Hà TĩnhAbstract: The paper applies anthropological approaches to cultural space, place andpositioning for a case study of Ky Anh estuary in Ha Tinh province on the assumption thatwhile cultural area only provides a static (and probably prejudiced) viewpoint despiteits significance in identifying the culture on a broader scale, cultural space connotesnarrower yet qualitative ones. Therefore, only cultural place can provide a dynamicinsight of the location where cultural practices take place ecompassing all its distinctionsand transformations over time.Keywords: Estuary, Cultural Area, Cultural Space, Ky Anh District, Ha Tinh Province1. Không gian, nơi chốn và định vị văn tinh thần, các lý thuyết gia đã xác lập hẳnhóa: Một số vấn đề lý thuyết1 một hướng lý thuyết, đó là nhân học về Là một môi trường tồn tại, môi trường không gian và nơi chốn (anthropology ofsống, môi trường sáng tạo và thực hành space and place). Tương liên với hướng lývăn hóa, không gian là một vấn đề tối quan thuyết nhân học này, trong nghiên cứu văntrọng đối với con người, vì thế, là vấn đề hóa có một hướng lý thuyết về “định vị văntrung tâm của mọi ngành khoa học. Với hóa” (locating culture), mà ở đó, các vấnnhân học, từ việc phân tích các chiều cạnh đề về văn hóa vùng, không gian văn hóacủa không gian vật lý trong mối tương quan và nơi chốn văn hóa đã được đề xuất, thảovới sự kiến tạo các chiều kích không gian luận và ứng dụng nghiên cứu. Trong những năm cuối thế kỷ XX và(*) PGS.TS., Đại học Quốc gia Hà Nội; đầu thế kỷ XXI, một nhóm nghiên cứu nhânEmail: antran.vass@gmail.com học Hoa Kỳ nhận thấy nhân học đang vượt24 Thông tin Khoa học xã hội, số 11.2019khỏi giới hạn của nghiên cứu khu vực và liên quan đến giới (Gendered Spaces), c)thực tế phong phú đang thách thức các cách các không gian được định vị (Inscribedtiếp cận truyền thống và đòi hỏi những phân Spaces), d) các không gian đang đượcngành chuyên sâu của nhân học. Chính vì tranh luận (Contested Spaces), không gianthế, họ đã khởi xướng và truyền cảm hứng xuyên quốc gia (Transnational Spaces), vàđể tổ chức một loạt sách về một lĩnh vực e) chiến lược không gian (Spatial Tactics).nghiên cứu mới là: nhân học và không Trong các chiều kích đa dạng của khônggian nơi chốn. Loạt sách gồm 4 cuốn: 1) gian từ cách tiếp cận nhân học và định vịAnthropology of Globalization: A Reader văn hóa, bài viết chú ý đến sự gợi ý của(Edited by Jonathan Xavier Inda and Renato các lý thuyết về một số phạm vi không gianRosaldo), 2) The Anthropology of Media: A gồm không gian địa lý và không gian nhânReader (Edited by Kelly Askew and Richard văn; một số hướng chiếm dụng không gianR. Wilk), 3) Genocide: An Anthropological từ góc độ tồn tại thể chất của con ngườiReader (Edited by Alexander Laban trong không gian gắn với ứng xử văn hóaHinton), 4) The Anthropology of Space and hàng ngày (Embodied Spaces), từ góc độPlace: Locating Culture (Edited by Setha xác định ý nghĩa cho không gian (InscribedM. Low and Denise Lawrence-Zúñiga). Spaces) và sự tranh chấp của các cộngBốn cuốn này được Nhà xuất bản Blackwell đồng khác nhau về cùng một không giancủa Đại học Oxford tài trợ xuất bản, cho nên để phục vụ cho lợi ích của mình (Contestedloạt sách này được mang tên là Nhập môn Spaces); từ đó, áp dụng vào phân tíchnhân học Blackwell (Blackwell Readers in trường hợp mà chúng tôi lựa chọn. ĐồngAnthropology). thời, bài viết cũng sử dụng quan điểm lý Bài viết điểm qua các hướng nghiên thuyết của Henri Lefèbvre về tính năngcứu về nhân họ ...