Quản lý dữ liệu trong nghiên cứu môi trường - Chương 4

Một trong những loại dữ liệu rất quan trọng được sử dụng trong nghiên cứu môi trường là các dữ liệu thực. Như đã nói tới ở trên, dữ liệu thực là các dữ liệu được thu thập, ghi nhận, đo đạc, quan trắc bằng máy trong các quá trình khảo sát ngoài thực địa, trên biển hay trong phòng thí nghiệm. Chúng tồn tại dưới dạng các giá trị số hoặc thông tin mô tả đặc tính của đối tượng nghiên cứu. Công cụ tối ưu để quản lý các dữ liệu thực là các hệ quản trị cơ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản lý dữ liệu trong nghiên cứu môi trường - Chương 4 NguyÔn Hång Ph−¬ng – Qu¶n lý d÷ liÖu trong nghiªn cøu m«i tr−êngCh−¬ng 4 Qu¶n lý C¸c d÷ liÖu thùcI. Më ®Çu Mét trong nh÷ng lo¹i d÷ liÖu rÊt quan träng ®−îc sö dông trong nghiªn cøu m«itr−êng lµ c¸c d÷ liÖu thùc. Nh− ®· nãi tíi ë trªn, d÷ liÖu thùc lµ c¸c d÷ liÖu ®−îc thu thËp,ghi nhËn, ®o ®¹c, quan tr¾c b»ng m¸y trong c¸c qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ngoµi thùc ®Þa, trªnbiÓn hay trong phßng thÝ nghiÖm. Chóng tån t¹i d−íi d¹ng c¸c gi¸ trÞ sè hoÆc th«ng tinm« t¶ ®Æc tÝnh cña ®èi t−îng nghiªn cøu. C«ng cô tèi −u ®Ó qu¶n lý c¸c d÷ liÖu thùc lµ c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu quan hÖ.ChÝnh v× vËy, trong ch−¬ng nµy, m« h×nh c¬ së d÷ liÖu ®−îc xÐt ®Õn mét c¸ch chi tiÕt.Ngoµi ra, c¸c bµi tËp thùc hµnh vÒ thiÕt kÕ mét c¬ së d÷ liÖu thùc trªn Access, mét trongnh÷ng c«ng cô m¹nh cã sö dông m« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ còng ®−îc ®−a vµo néidung ch−¬ng.II. C¬ së d÷ liÖu quan hÖII.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n §Ó thiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c c¬ së d÷ liÖu d¹ng quan hÖ, chóng ta cÇn lµm quen víimét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n nh− thùc thÓ, quan hÖ vµ thuéc tÝnh. II.1.1. Thùc thÓ: lµ sù thÓ hiÖn duy nhÊt cña chØ mét ®èi t−îng cña thÕ giíi thùc.Thùc thÓ ®−îc t¹o b»ng c¸ch dïng c¸c gi¸ trÞ cña c¸c thuéc tÝnh cña nã theo d¹ng mµ m¸ytÝnh ®äc ®−îc. (VÝ dô: §é pH, Tr¹m ®o, ChuyÕn kh¶o s¸t cã thÓ lµ c¸c thùc thÓ trongmét c¬ së d÷ liÖu vÒ quan tr¾c m«i tr−êng). II.1.2. Quan hÖ: c¸c quan hÖ thÓ hiÖn sù liªn hÖ gi÷a hai hay nhiÒu thùc thÓ. (VÝdô: Quan tr¾c ®−îc t¹i lµ quan hÖ liªn kÕt hai thùc thÓ §é pH vµ Tr¹m ®o; hay §o ®−îctrong chuyÕn kh¶o s¸t lµ quan hÖ liªn kÕt hai thùc thÓ §é pH vµ ChuyÕn kh¶o s¸t ). II.1.3. Thuéc tÝnh: c¸c thuéc tÝnh thÓ hiÖn c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n cña c¸c thùc thÓhay c¸c quan hÖ. Mçi thuéc tÝnh mang mét gi¸ trÞ hç trî cho viÖc ®Þnh danh thùc thÓ mµnã thuéc mét phÇn trong ®ã vµ cho viÖc ph©n biÖt thùc thÓ ®ã víi c¸c phÇn tö kh¸c cñacïng líp thùc thÓ. (VÝ dô: Cao, Trung b×nh, ThÊp lµ c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ §é pH).II.2. M« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ M« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ ®−îc E.F. Codd giíi thiÖu lÇn ®Çu tiªn n¨m 1970,cïng víi viÖc ®Ò ra nh÷ng tiªu chuÈn thiÕt kÕ cÊu tróc logic vµ mét ng«n ng÷ giµnh riªngcho c¸c thao t¸c ®èi víi lo¹i c¬ së d÷ liÖu quan hÖ. Cho ®Õn nay, m« h×nh nµy ®· ®−îc ¸pdông kh¸ réng r·i, nhê nh÷ng −u ®iÓm chÝnh cã thÓ kÓ ra sau ®©y:http://www.ebook.edu.vn - 19 -Tµi liÖu gi¶ng d¹y m«n Tin häc m«i truêng – Khoa M«i tr−êng, Tr−êng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn NguyÔn Hång Ph−¬ng – Qu¶n lý d÷ liÖu trong nghiªn cøu m«i tr−êng1. Quan hÖ gi÷a c¸c d÷ liÖu trong m« h×nh ®−îc h×nh dung trùc quan d−íi d¹ng c¸c b¶ng hai chiÒu, trong ®ã mçi lo¹i thuéc tÝnh ®−îc t−¬ng øng víi mét cét, vµ mçi tËp gi¸ trÞ ®−îc t−¬ng øng víi mét hµng.2. Thao t¸c trªn c¸c quan hÖ kh¸ ®¬n gi¶n vµ cã tÝnh tæng hîp cao.3. ThuËn tiÖn trong viÖc øng dông c¸c phÐp to¸n nh− ®¹i sè quan hÖ, logic häc, v.v..cho phÐp t¨ng ®¸ng kÓ tèc ®é t×m kiÕm vµ xö lý d÷ liÖu.II.3. C¸c tÝnh chÊt cña quan hÖ Mçi b¶ng ®−îc coi lµ mét quan hÖ nÕu cã ®Çy ®ñ c¸c tÝnh chÊt sau ®©y:1. Mçi cét øng víi mét thuéc tÝnh cã mét tªn gäi duy nhÊt;2. Thø tù c¸c cét tõ tr¸i qua ph¶i cã thÓ thay ®æi3. Mçi thuéc tÝnh chØ cã mét trÞ sè ®¬n, mµ kh«ng thÓ lµ mét nhãm hay mét m¶ng c¸c trÞ sè;4. C¸c trÞ sè n»m trong cïng mét cét cã cïng mét tÝnh chÊt;5. Thø tù tõ trªn xuèng d−íi c¸c hµng còng kh«ng b¾t buéc ;6. Gi¸ trÞ cña mçi hµng lµ duy nhÊt. Nh− vËy, c¸c cÊu tróc cña mét quan hÖ cã thÓ ®−îc h×nh dung mét c¸ch trùc quannh− lµ mét hÖ to¹ ®é, trong ®ã mçi gi¸ trÞ d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh nh− lµ giao ®iÓm cña métgi¸ trÞ duy nhÊt cña hµng víi mét gi¸ trÞ duy nhÊt cña cét.II.4. C¸c kiÓu B¶ng vµ Kho¸ trong c¬ së d÷ liÖu quan hÖ Trong mét c¬ së d÷ liÖu d¹ng quan hÖ, c¸c b¶ng ®−îc ph©n lo¹i nh− sau: • B¶ng c¬ së [base table]: lµ b¶ng chøa mét hay nhiÒu cét m« t¶ tÝnh chÊt cña mét ®èi t−îng vµ chøa khãa chÝnh ®−îc g¸n duy nhÊt cho ®èi t−îng ®ã víi t− c¸ch lµ mét thùc thÓ d÷ liÖu. Mçi b¶ng c¬ së ph¶i cã mét khãa chÝnh. C¸c b¶ng c¬ së th−êng ®−îc gäi lµ b¶ng chÝnh bëi v× nã yªu cÇu mét khãa chÝnh. • B¶ng quan hÖ [relation table]: lµ b¶ng dïng ®Ó cung cÊp c¸c mèi nèi kÕt gi÷a c¸c b¶ng kh¸c song kh«ng ph¶i lµ b¶ng c¬ së. Quan hÖ gi÷a c¸c b¶ng trong c¬ së d÷ liÖu quan hÖ ®Æc tr−ng bëi c¸c kho¸ quanhÖ. C¸c kho¸ lµ c¸c thuéc tÝnh hoÆc tËp hîp c¸c thuéc tÝnh ®¶m b¶o tÝnh duy nhÊt cña c¸chµng cña mét b¶ng. C¸c kho¸ còng ®−îc ph©n lo¹i nh− sau: • Khãa chÝnh [primary key]. Khãa chÝnh bao gåm mét tËp hîp c¸c gi¸ trÞ x¸c ®Þnh tÝnh duy nhÊt cña mét hµng cña b¶ng c¬ së (b¶ng chÝnh). Kho¸ chÝnh kh«ng chøa c¸c gi¸ trÞ cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng bëi c¸c gi¸ trÞ kh¸c. • Khãa dù tuyÓn [candidate keys]. TÊt c¶ c¸c thuéc tÝnh hay tËp hîp thuéc tÝnh tho¶ m·n ®iÒu kiÖn vÒ tÝnh duy nhÊt cña mçi hµng cña b¶ng ®−îc gäi lµ c¸c kho¸ dù tuyÓn. Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ c¸c kho¸ cã kh¶ n¨ng ®−îc chän lµm kho¸ chÝnh. Ch¼ng h¹n hai tr−êng chøa c¸c gi¸ trÞ Tªn vµ sè chøng minh nh©n d©n ®Òu lµ c¸c tr−êng khãa dù tuyÓn cho phÐp ®Þnh danh mét c«ng d©n, tuy nhiªn sè chøng minhhttp://www.ebook.edu.vn - 20 -Tµi liÖu gi¶ng d¹y m«n Tin häc m«i truêng – Khoa M«i tr−êng, Tr−êng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn NguyÔn Hång Ph−¬ng – Qu¶n lý d÷ liÖu trong nghiªn cøu m«i tr−êng nh©n d©n lµ chän lùa thÝch hîp h¬n v× hai ng−êi cã thÓ trïng tªn nh−ng kh«ng thÓ cã cïng mét sè chøng minh nh©n d©n hîp lÖ. • Khãa hçn hîp [composite keys]. NÕu cÇn d÷ liÖu tõ nhiÒu cét trong b¶ng ®Ó tho¶ m·n yªu cÇu vÒ tÝnh duy nhÊt cña mét khãa chÝnh, khãa ®ã ®−îc mÖnh danh lµ khãa hçn hîp hoÆc khãa ghÐp [concatenated key]. Nãi c¸ch kh¸c, khi mét thuéc tÝnh ®¬n lÎ kh«ng tho¶ m·n tÝnh duy nhÊt cña hµng, ...