Sổ tay bệnh động vật - Chương 13

CHƯƠNG 13 BỆNH GIUN SÁN Ở GIA SÚC1. Bệnh giun sán ở loài nhai lại1.1 Giun sán ở dạ dầy và ruột loài nhai lại Tên khác Viêm dạ dầy và ruột do ký sinh trùng (Parasitic gastro enteritis) Định nghĩa Bệnh do nhiễm một sốloài giun sán ở dạ dầy và ruột loài nhai lại. Phân bố Khắp thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sổ tay bệnh động vật - Chương 13 CH−¬NG 13 BÖNH GIUN S¸N ë GiA SóC1. BÖnh giun s¸n ë loµi nhai l¹i1.1 Giun s¸n ë d¹ dÇy vµ ruét loµi nhai l¹iTªn kh¸c Viªm d¹ dÇy vµ ruét do ký sinh trïng (Parasitic gastro enteritis)§Þnh nghÜa BÖnh do nhiÔm mét sèloµi giun s¸n ë d¹ dÇy vµ ruét loµi nhai l¹i.Ph©n bè Kh¾p thÕ giíiTriÖu chøng l©m sµng TriÖu chøng l©m sµng phô thuéc vµo hµng lo¹t yÕu tè nh− tr¹ng th¸idinh d−ìng cña gia sóc, møc ®é nhiÔm vµ loµi giun s¸n bÞ nhiÔm. Nguyªn t¾c chung lµ giasóc nhiÔm giun s¸n nÆng gÇy yÕu vµ th−êng Øa ch¶y. Mét sè giun s¸n hót m¸u vµ g©y nªnthiÕu m¸u. B¶ng 13.1 nªu nh÷ng triÖu chøng l©m sµng do giun s¸n ë d¹ dÇy vµ ruét g©y nªn.C¸ch l©y lan H×nh 13.1 lµ s¬ ®å vßng ®êi c¬ ban cña tÊt c¶ giun s¸n cã liªn quan. Trøng giuns¸n th¶i theo ph©n ra ®ång cá në thµnh Êu trïng, Êu trïng lét x¸c 2 lÇn thµnh Êu trïng cÉmnhiÔm giai ®o¹n 3 (L3) trong thêi gian kho¶ng 1-2 tuÇn. Loµi nhai l¹i nhiÔm giun s¸n doch¨n th¶ trªn ®ång cá « nhiÔm víi Êu trïng L3. Khi ¨n ph¶i Êu trïng L3, trong vËt chñ Êutrïng lét x¸c 2 lÇn vµ ph¸t triÓn thµnh giun s¸n tr−ëng thµnh, con c¸i ®Î trøng vµ th¶i ra ngoµitheo ph©n vËt chñ.§é dµi cña chu tr×nh nµy phô thuéc vµo loµi giun s¸n, nh−ng th«ng th−êng mÊt tõ 2-3 tuÇn ®èivíi giun s¸n ë d¹ dÇy vµ ruét non, 6 tuÇn ®èi víi giun mãc vµ giun ë ruét giµ. Trong nh÷ng®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, qu¸ tr×nh thµnh thôc thµnh d¹ng tr−ëng thµnh ngõng l¹i (hiÖn t−îng cËnsinh - hypobiosis) cã thÓ tíi vµi th¸ng. MÆc dï ch−a hiÓu biÕt ®Çy ®ñ; hiÖn t−îng cËn sinh cãthÓ lµ mét hiÖn t−îng tù nhiªn nh»m ®¶m b¶o ký sinh trïng sèng sãt trong vËt chñ qua nh÷nggiai ®o¹n kh«ng phï hîp víi sù sèng vµ ph¸t triÓn cña chóng ngoµi ®ång cá (vÝ dô mïa ®«ngë vïng khÝ hËu «n ®íi, mïa kh« ë vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi). Nhê vËy trøng do giun s¸n tr−ëngthµnh ®Î vµ th¶i theo ph©n ra ®ång cá trïng khíp víi sù trë l¹i cña ®iÒu kiÖn khÝ hËu thuËn lîi®èi víi kÝ sinh trïng, vÝ dô mïa xu©n ë vïng «n ®íi, ®ît m−a ë vïng nhiÖt ®íi. 263B¶ng 13.1 Giun s¸n ë d¹ dÇy vµ ruét cña loµi nhai l¹i.Giun ë d¹ dÇyHaemonchus spp. Giun hót m¸u g©y nªn thiÕu m¸u vµ sót c©n, rÊt quan träng ë nh÷ng vïng th−êng xuyªn Êm ¸p, Èm −ít hoÆc cã mïa m−a, Êm kÐo dµi.Ostertagia spp. G©y viªm d¹ dÇy, Øa ch¶y vµ sót c©n, quan träng ë miÒn khÝ hËu ¸ nhiÖt ®íi cã m−a mïa ®«ng.Trichostrongylus spp. T−¬ng tù nh−ng ¶nh h−ëng Ýt h¬n so víi Ostertagia spp.Giun ë ruét nonTrichostrongylus spp. NhiÔm nÆng g©y viªm ruét, gÇy yÕu, Øa ch¶y vµ kÐm ¨n;Cooperia spp. Trichostrongylus vµ Cooperia spp. cã thÓ quan träng ë vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi, Nematodirus chØ quan träng ë vïng khÝ hËu «nNematodirus spp. ®íi, vÝ dô cao nguyªn nhiÖt ®íi.Giun mãcBunostomum spp. Giun mãc hót m¸u g©y thiÕu m¸u, Øa ch¶y, gÇy yÕu; G.Gaigeriapachyscelis pachycelis chØ thÊy ë dª cõu vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. A.veryburgi thÊy ë tr©u bß ch©u ¸ vµ Nam MüAgriostomum veryburgiGiun ë ruét giµChabertia ovina NhiÔm giun nÆng g©y viªm ruét ch¶y m¸u ë ruét giµ (colitis) dÉn tíi Øa ch¶y vµ thiÕu m¸u; nguyªn thuû lµ mÇm bÖnh ë cõu vµ dª vïng cã m−a mïa ®«ng. NhiÔm nÆng g©y viªm kÕt trµng cã h¹t (Nodular colitis) sinh ØaOesophagostomum spp. ch¶y vµ gÇy yÕu; thÊy ë kh¾p thÕ giíi, ®Æc biÖt ë vïng khÝ hËu Êm, Èm.Mét hiÖn t−îng kh¸c ¶nh h−ëng ®Õn ®ång cá, ®Æc biÖt lµ ®èi víi dª cõu lµ sù gia t¨ng sè−l−îng trøng giun th¶i vµo ph©n cña con c¸i khi s¾p ®Î. HiÖn t−îng ®ã gäi lµ hiÖn t−îng giat¨ng quanh thêi gian gia sóc s¾p ®Î (Peri-parturient rise, PPR) vµ do t¹m thêi mÊt søc miÔndÞch chèng giun s¸n nªn kÕt qu¶ lµ giun ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n, sè l−îng trë nªn ®«ng h¬n,s¶n sinh nhiÒu trøng h¬n th¶i vµo ph¸n. §iÒu ®ã dÉn tíi t¨ng Êu trïng c¶m nhiÔm L3 trªn®ång cá khi gia sóc ®Î. Dª cõu non rÊt mÉn c¶m víi giun s¸n vµ do ®ã ®Æc biÖt lµ cã nguy c¬nhiÔm bÖnh.Êu trïng trªn ®ång cá chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña khÝ hËu. Nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi −u cho Êutrïng L3 ph¸t triÓn lµ ®é Èm t−¬ng ®èi cao vµ nhiÖt ®é m«i tr−êng lµ 18 - 260C. §iÒu kiÖn kh«vµ nãng diÖt Êu trïng trªn ®ång cá, ®iÒu kiÖn l¹nh lµm chËm l¹i qu¸ tr×nh në vµ ph¸t triÓn cñaÊu trïng.MËt ®é gia sóc còng ¶nh h−ëng tíi dÞch tÔ häc giun s¸n. Cá thÊp trªn ®ång cá ch¨n th¶ ®«nggia sóc rÊt cã thÓ bÞ « nhiÔm h¬n víi Êu trïng L3, do ®ã dÔ g¸y nhiÔm h¬n so víi ®ång cách¨n th¶ th−a.Nh÷ng yÕu tè nµy, hiÖn t−îng cËn sinh, hiÖn t−îng gia t¨ng khi gia sóc s¾p ®Î, khÝ hËu vµ mËt®é ch¨n th¶, tÊt c¶ ¶nh h−ëng tíi thêi gian xuÊt hiÖn vµ sè l−îng Êu trïng L3 c¶m nhiÔm trªn ...