Sổ tay bệnh động vật - Chương 5

CHƯƠNG 5 CÁC TRIỆU CHỨNG LÂM SÀN ĐỂ NHẬN RA BỆNHChương 4 khái quát đánh giá các dấu hiệu của sức khoẻ tốt ở gia súc, nhờ đó có thể nhận ra những dấu hiệu của bệnh tức là triệu chứng lâm sàng. Các BSTY được đào tạo chuyên nghiệp để nhận ra các triệu chứng lâm sàng
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sổ tay bệnh động vật - Chương 5 CH¦¥NG 5 C¸C TRIÖU CHøNG L¢M SµNG §Ó NhËn RA BÖNHCh−¬ng 4 kh¸i qu¸t ®¸nh gi¸ c¸c dÊu hiÖu cña søc khoÎ tèt ë gia sóc, nhê ®ã cã thÓ nhËn ranh÷ng dÊu hiÖu cña bÖnh tøc lµ triÖu chøng l©m sµng. C¸c BSTY ®−îc ®µo t¹o chuyªn nghiÖp®Ó nhËn ra c¸c triÖu chøng l©m sµng, nh−ng ng−êi ch¨n nu«i nhê kinh nghiÖm còng lµ nh÷ngchuyªn gia nhËn ra c¸c triÖu chøng l©m sµng cña bÖnh. Ng−êi ch¨n nu«i cã thÓ kh«ng biÕt lµbÖnh g× nh−ng hä nhanh chãng nhËn ra cã ®iÒu g× ®ã kh«ng æn.Nh− ta ®· biÕt trong Ch−¬ng 1, dùa vµo quan s¸t diÔn biÕn cña bÖnh, ta cã thÓ ph©n lo¹i bÖnh.Tuy nhiªn, ®èi víi hÇu hÕt ng−êi ch¨n nu«i, triÖu chøng l©m sµng cña bÖnh lµ ®iÓm râ rÖtnhÊt, liÖu bÖnh cã lµm gia sóc bÞ Øa ch¶y hay ho hay chÕt kh«ng th× dÔ thÊy h¬n lµ bÖnh thuéclo¹i bÖnh nhiÔm trïng hay bÖnh do ®éng vËt ch©n ®èt truyÒn.D−íi ®©y kh¸i qu¸t nh÷ng m« t¶ tãm t¾t triÖu chøng l©m sµng nh÷ng bÖnh chÝnh cña gia sócvïng nhiÖt ®íi. Sau phÇn m« t¶ tãm t¾t lµ c¸c b¶ng chÈn ®o¸n dùa theo triÖu chøng l©m sµngchÝnh cña c¸c bÖnh m« t¶ trong quyÓn s¸ch nµy. Mét sè bÖnh cã nhiÒu triÖu chøng l©m sµngnæi bËt nªn ®−îc tr×nh bµy trong nhiÒu b¶ng. VÝ dô, bÖnh DÞch t¶ tr©u bß lµ mét bÖnh th−êngg©y chÕt, lµm gia sóc Øa ch¶y nÆng tr−íc khi chÕt, nªn bÖnh DÞch t¶ tr©u bß cã c¶ trong b¶ngc¸c bÖnh g©y chÕt vµ b¶ng c¸c bÖnh Øa ch¶y. Nh÷ng b¶ng nµy cã thÓ dïng ®Ó h−íng dÉn vµrÊt h÷u Ých khi kh«ng c¸n bé thó y chuyªn nghiÖp.1. ChÕtNh− ®· nªu trªn, chÕt lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ chØ khi x¶y ra chÕt trong ®µn tíi møc bÊtb×nh th−êng th× míi coi ®ã lµ dÊu hiÖu bÖnh. Cã lËp luËn cho r»ng bÊt cø mét bÖnh nµo ®Òu lµtiÒm Èn g©y chÕt. Ng−êi giµ søc khoÎ suy gi¶m cã thÓ chÕt do èm nhÑ nh− c¶m l¹nh th«ngth−êng, nh−ng coi l¹nh lµ bÖnh g©y chÕt th× thËt lµ ngu ngèc. Gia sóc còng vËy, trong c¸cb¶ng d−íi ®©y, bÖnh g©y chÕt lµ nh÷ng bÖnh cã tû lÖ chÕt cao, ®Æc biÖt lµ khi kh«ng ®iÒu trÞ.Mét ®Æc tÝnh quan träng cña bÖnh g©y chÕt lµ liÖt gia sóc chÕt nhanh sau mét c¬n bÖnh ng¾nhay kh«ng, v× ®ã lµ kim chØ nam quan träng cho chÈn ®o¸n. C¸c b¶ng chÈn ®o¸n ph©n biÖt râc¸c bÖnh g©y chÕt nhanh. Ng−êi ta th−êng gäi lµ g©y chÕt ®ét ngét, nh−ng trong thùc tÕ, cãrÊt Ýt bÖnh g©y cho gia sóc chÕt gôc ngay mµ kh«ng thÊy èm tr−íc. Trong thùc tÕ, chÕt ®étngét th−êng cã nghÜa lµ con vËt chÕt sau khi èm rÊt ng¾n mµ kh«ng biÕt. C¸c b¶ng 5.1 ®Õn5.4 tr×nh bµy c¸c bÖnh g©y chÕt quan träng.2. ThÓ tr¹ng kÐmMét sè bÖnh quan träng nhÊt cña gia sóc vïng nhiÖt ®íi kh«ng cã triÖu chøng l©m sµng ®iÓnh×nh, mµ lµm gia sóc gÇy sót rÊt nhiÒu, cuèi cïng cã thÓ chÕt nÕu gia sóc kh«ng phôc håi ®−îcsøc khoÎ. Gia sóc gÇy yÕu hay suy sôp kh«ng cßn lanh lîi vµ cã sinh lùc nh− gia sóc khoÎ,l«ng cña chóng ch¾c ch¾n bÞ xØn vµ kh«, kh«ng cßn m−ît vµ bãng. DÊu hiÖu râ rÖt nhÊt lµ giasóc sót c©n, nh÷ng ®−êng cong, n©y mÈy cña c¬ thÓ dÇn dÇn biÕn mÊt, thay vµo ®ã thÊy râx−¬ng nh« lªn d−íi líp da; x−¬ng s−ên vµ x−¬ng chËu ®Æc biÖt næi lªn râ. Bông lÐp, thay cho®−êng cong ®Òu. Nh÷ng dÊu hiÖu nµy kh¸ râ, kÓ c¶ ®èi víi ng−êi kh«ng cã chuyªn m«n, cãthÓ ®¸nh gi¸ b»ng c¸ch cho ®iÓm nh− ®· tr×nh bµy trong ch−¬ng 4. B¶ng 5.5 vµ 5.6 tr×nh bµy 56c¸c bÖnh g©y gµy yÕu ë loµi nhai l¹i. Do nhiÒu bÖnh trong sè c¸c bÖnh nµy g©y Øa ch¶y, nªnc¸c b¶ng nµy còng tr×nh bµy nh÷ng bÖnh cã triÖu chøng Øa ch¶y.3. BÖnh tÝch ngoµi daNh− ®· kh¸i qu¸t ë ch−¬ng tr−íc, da gia sóc khoÎ m¹nh m−ît vµ kh«ng ®−îc næi côc ë trongda hay d−íi da. Gia sóc ë c¸c miÒn nhiÖt ®íi phæ biÕn cã nguy c¬ cã ®éng vËt ch©n ®èt trªnda (xem Ch−¬ng 3), mét sè g©y ngøa. Da bÞ ngøa th−êng thÓ hiÖn kh¸ râ, con vËt cè g¾nglµm ®ì ngøa b»ng c¸ch cä x¸t vµo c¸c vËt kh¸c hay gÆm nhÊm da (H×nh 5.1). Cã thÓ coi vïngda ®á lªn vµ rông l«ng lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng ngê do cä x¸t v× ngøa ng¸y.M« t¶ bÖnh tÝch ë da trong nh÷ng bÖnh kh¸c nhau cã thÓ viÕt thµnh riªng mét quyÓn s¸ch, vµ®Ó chÈn ®o¸n, trong bÊt cø tr−êng hîp nµo, ®ßi hái rÊt nhiÒu kü n¨ng vµ kinh nghiÖm. TrongquyÓn s¸ch nµy, nãi ®Õn bÖnh tÝch da lµ nãi ®Õn u, b−íu (ë trong da hay d−íi da), da ®ãngv¶y, phï thòng vµ da dÇy lªn.BÖnh tÝch da lan réng toµn c¬ thÓ th−êng râ rÖt nh−ng mét sè bÖnh g©y bÖnh tÝch ë da c¸c ®Çumót nh− mám tai, mòi, m«i, ®u«i, c¼ng ch©n vµ bµn ch©n. NÕu kh«ng kh¸m gia sóc cÈn thËncã thÓ bá sãt nh÷ng bÖnh tÝch nµy. Nh÷ng bÖnh cã bÖnh tÝch da ®Æc thï tr×nh bµy trong c¸cb¶ng tõ 5.7 ®Õn 5.10. H×nh 5.1 Cõu bÞ bÖnh ngøa Scrapie ®ang cè g¾ng g·i cho ®ì ngøa b»ng c¸ch cä m×nh vµo chuång3.1. U b−íuU b−íu cã thÓ nh×n thÊy tuú theo kÝch th−íc, sè l−îng u b−íu vµ ®é dÇy máng cña l«ng. Tuynhiªn, chØ kiÓm tra riªng b»ng m¾t th× ch−a ®ñ, bÊt cø ai lµm viÖc víi gia sóc nªn th−êngxuyªn rê tay trªn m×nh con vËt, thao t¸c nµy sÏ dß t×m ®−îc bÊt cø u b−íu nµo Èn d−íi lípl«ng. Mét khi dß thÊy u b−íu, b−íc tiÕp theo lµ ph¶i x¸c ...