Tài liệu: Khí độc H2S - “sát thủ giấu mặt” của tôm nuôi

Trong quá trình nuôi, các chất thải được máy quạt nước gom tụ vào giữa đáy ao (đối với ao đáy bùn đất thì một lượng chất thải vẫn còn phân bố xung quanh nền đáy). Đống chất thải này phân thành 2 lớp. Lớp ngoài rất mỏng (khoảng 5 mm) được ôxy hoá nên có màu tương đối sáng, có chức năng bao phủ
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu: Khí độc H2S - “sát thủ giấu mặt” của tôm nuôiKhí độc H2S - “sát thủ giấu mặt” của tôm nuôiTrong quá trình nuôi, các chất thải được máy quạt nước gom tụ vào giữa đáy ao(đối với ao đáy bùn đất thì một lượng chất thải vẫn còn phân bố xung quanh nềnđáy). Đống chất thải này phân thành 2 lớp. Lớp ngoài rất mỏng (khoảng 5 mm)được ôxy hoá nên có màu tương đối sáng, có chức năng bao phủ và hạn chế khíđộc thoát ra ngoài. Lớp bên dưới có màu đen, chất thải ở điều kiện thiếu ôxy nên vikhuẩn khử lưu huỳnh tạo ra khí độc H2S.Khí độc H2S có mùi trứng thối, càng nhiều bùn đen thì càng nhiều khis độc H2S.Nó được gọi là “sát thủ” vì độ độc H2S cao gấp nhiều lần so với NH3 và NO2, chỉcần 0,01 ppm là có thể giết chết tôm. Còn “giấu mặt” vì cho đến nay, vẫn chưa códụng cụ kiểm tra hàm lượng khí độc H2S trong ao nuôi.Sau đây là mô tả diễn biến, dấu hiệu nhận biết và biện pháp cụ thể của một sốtrường hợp tôm bị chết do khí độc H2S.1. Chết sau tháng nuôi đầu (ngày nuôi thứ 25 - 45)Diễn biến: Sau khi cải tạo xong, cấp nước mới vào ao (đặc biệt đối với ao đáy đấtcũ, ao ở vùng rừng ngập mặn đáy có nhiều xác cây sú vẹt và ao lót bạt qua nhiềuvụ nuôi), chất hữu cơ dưới đáy ao bắt hòa tan vào nước, gây tiêu tốn nhiều ôxy vàxuất hiện lượng khí độc tương đối cao.Đối với tôm sú, thường sống tập trung ở đáy ao, đây là nguyên nhân khiến tôm bịstress (sốc) và yếu, dễ bị cảm nhiễm vi khuẩn Vibrio, hoặc nghiêm trọng hơn làtôm sẽ bị chết do khí độc H2S (người nuôi gọi đây là hội chứng tháng nuôi đầu).Đối với tôm chân trắng, lúc này ít nghiêm trọng hơn bởi vì hầu hết hoạt động củatôm diễn ra trong tầng nước, nhưng tôm cũng có thể yếu và dễ cảm nhiễm bệnh.Nếu tôm đang lột xác hoặc sục xạo tìm kiếm thức ăn dưới đáy sẽ rất dễ bị ảnhhưởng bởi khí độc H2S.Dấu hiệu: Tôm yếu bơi lờ đờ trên mặt nước hoặc chết trong giai đoạn nuôi 25 - 45ngày.Giải pháp: Luôn duy trì hàm lượng ôxy hòa tan trong nước trên 4 ppm. Khi tômcòn nhỏ, tất cả các máy quạt nước nên được duy trì hoạt động thường xuyên. Vántảo tàn nổi trên mặt nước phải được vớt hết ra khỏi ao và cấy vi sinh PondDtox® 2kg/ 10.000 m2 xuống ao để khử khí độc H2S.2. Chết sau 2 tháng nuôi (ngày nuôi 70 đến thu hoạch)Diễn biến: Khi tôm nuôi được 70 ngày, đống chất thải trong ao đã sinh ra mộtlượng lớn khí độc H2S. Nếu để xảy ra vấn đề thiếu ôxy đột ngột do tảo tàn, thayđổi thời tiết (mưa, mây mù) hoặc cho ăn thừa thì vi khuẩn kị khí sẽ tăng cườnghoạt động và tạo ra nhiều khí độc H2S. Từ thời điểm 70 ngày trở đi, tôm dễ bịstress (sốc) bởi khí độc H2S, các khí độc khác, hàm lượng ôxy thấp và không giansống bị thu hẹp. Đặc biệt, những con yếu và những con trong giai đoạn lột xác cóxu hướng lẫn tránh những con khỏe vào khu vực chất thải nơi có khí độc H2S cao,khiến tôm bị stress (sốc) và trở nên yếu hơn.Dấu hiệu: Xuất hiện những bọt bong bóng lâu tan nổi trên mặt nước ở giữa ao.Chất thải chuyển sang màu rất đen. Thỉnh thoảng tôm giảm ăn mạnh vào cữ sáng.Xuất hiện tôm chết sậm màu với dấu hiệu miệng đen và mang có màu khác thườngnhư hồng, đỏ tía hoặc đen.Giải pháp: Người nuôi nên có kế hoạch thả số lượng tôm phù hợp cho từng ao.Nếu vấn đề trên xảy ra, nên giảm lượng thức ăn, tăng cường quạt nước, duy trì pHtrên 7,5 vào buổi sáng, cấy vi sinh PondDtox® 2 kg/ 10.000 m2 (lần 1) và 1 kg/10.000 m2 (lần 2) cách nhau 3 - 4 ngày.3. MưaDiễn biếnTiếng động: Mưa rớt xuống mặt nước ao gây kích động đến tôm, khiến hầu hếttôm có xu hướng tập trung xuống đáy ao, nơi mà tôm sẽ tiếp xúc với đống chất thảivà hàm lượng ôxy hòa tan thấp.Nhiệt độ thấp: Trời mưa làm cho nhiệt độ nước ao giảm thấp, tôm di chuyển đếnnơi có nhiệt độ ấm hơn là khu vực chất thải và bị ảnh hưởng bởi khí độc H2S. Khitrời nắng trở lại, nhiệt độ nước tăng khiến quá trình phân hủy chất thải diễn ra vớitốc độ nhanh. Điều này làm tiêu hao một lượng lớn ôxy hòa tan trong ao.Trời âm u: Trời nhiều mây mù, tảo không có ánh sáng để quang hợp. Tảo khôngtạo ra ôxy mà còn sử dụng ôxy do quá trình hô hấp tự nhiên. Khi ôxy hòa tan thấp,khí độc H2S sinh ra nhiều và phân tán đến khu vực cho ăn, khiến cho tôm khỏe trởnên yếu và nhiễm bệnh.pH thấp: Nước mưa có tính axít và đó là nguyên nhân làm cho pH nước ao giảmthấp. pH thấp làm cho H2S trở nên nguy hiểm hơn, Khí H2S cực độc (100%) khipH = 5 và không độc (0%) khi pH = 10.Phân tầng nước ao: Nước mưa gây phân tầng, tầng nước ngọt ở phía trên mặt aovà tầng nước mặn ở dưới. Điều này gây cản trở sự hòa tan của ôxy xuống phíadưới, gây stress (sốc) cho tôm và tăng tính độc H2S.Sóng trên mặt nước: Nếu trời mưa kèm theo gió mạnh từ 15 km/giờ trở lên sẽ tạora các đợt sóng mạnh trên mặt nước ao, cũng như tạo ra luồng nước ở dưới đáy ao.Điều này làm cho đống chất thải ở đáy ao bị khuấy động, tróc lớp bùn mỏng bảo vệbề mặt đáy, khí độc H¬2S thoát ra và bao phủ khắp khu vực đáy ao.Sau cơn mưa: Khi trời ngừng mưa, một lượng lớn chất thải tạo ra nhiều chất thảihữu cơ và là thức ăn cho vi khuẩn gây hại phát triển. Vi khuẩn tiêu thụ nhiều ôxyvà ở phía dưới đống chất thải, do thiếu ôxy nên vi khuẩn khử lưu huỳnh tạo ra khíđộc H2S.Ngoài ra, trời mưa khiến tôm giảm ăn và nhiều con tập trung ở nhá/vó để bắt mồihơn là ở đáy ao. Người nuôi cho rằng tôm ăn tốt vì thấy hết thức ăn trong nhá/vó,nhưng thực ra lượng thức ăn vẫn thừa nhiều ở đáy ao.Dấu hiệu: Tôm trở nên yếu, mắc bệnh hoặc chết sau cơn mưa. Một số tôm có chânbơi màu nâu đen, miệng đen và màu sắc cơ thể sậm hơn. Tôm giảm ăn và nhiềucon chết.Giải pháp: Khi trời mưa, cần duy trì hoạt động của tất cả các máy quạt nước vàcắt giảm lượng thức ăn (khoảng 50%) hoặc đợi sau khi hết mưa khoảng 20-30 phútmới cho tôm ăn. Kịp thời rải vôi tôi (CaO hoặc Ca(OH)2) quanh vùng rìa của đốngchất thải. Sử dụng vi sinh PondDtox® 2 kg/ 10.000 m2 trước hoặc ngay sau khi trờimưa để giảm sự bùng phát khí độc H2S. Người nuôi nên thường xuyên kiểm tra pHnước. ...