Thực tiễn vận dụng điều XX (Hiệp định GATT 1994) vào giải quyết tranh chấp liên quan tới nguyên tắc không phân biệt đối xử và một số đề xuất cho Việt Nam

Bài viết tập trung làm rõ nội dung của các ngoại lệ chung cũng như thực tiễn vận dụng chúng vào giải quyết tranh chấp trong WTO (được giới hạn trong các tranh chấp liên quan tới nguyên tắc không phân biệt đối xử). Sử dụng phương pháp phân tích, bình luận bản án bài viết đã tổng hợp những án lệ điển hình để từ đó rút ra những điểm quan trọng trong thực tiễn vận dụng điều XX.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực tiễn vận dụng điều XX (Hiệp định GATT 1994) vào giải quyết tranh chấp liên quan tới nguyên tắc không phân biệt đối xử và một số đề xuất cho Việt Nam KINH TEÁ VAØ HOÄI NHAÄP THỰC TIỄN VẬN DỤNG ĐIỀU XX (HIỆP ĐỊNH GATT 1994) VÀO GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LIÊN QUAN TỚI NGUYÊN TẮC KHÔNG PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT CHO VIỆT NAM Đinh Khương Duy* Lê Ngọc Khương** Tóm tắt Dù WTO đề ra nguyên tắc không phân biệt đối xử, nhưng bản thân các hiệp định của WTO cũng đưa ra ngoại lệ đối với nguyên tắc này, trong đó điển hình là Điều XX của Hiệp định GATT 1994 quy định về các ngoại lệ chung. Bài viết tập trung làm rõ nội dung của các ngoại lệ chung cũng như thực tiễn vận dụng chúng vào giải quyết tranh chấp trong WTO (được giới hạn trong các tranh chấp liên quan tới nguyên tắc không phân biệt đối xử). Sử dụng phương pháp phân tích, bình luận bản án bài viết đã tổng hợp những án lệ điển hình để từ đó rút ra những điểm quan trọng trong thực tiễn vận dụng điều XX. Nghiên cứu cho thấy tính phức tạp của việc vận dụng và sự khó khăn trong việc viện dẫn thành công điều khoản này. Từ đó, bài viết cũng đưa ra những đề xuất đối với Việt Nam trong quá trình xây dựng chính sách, đàm phán và tranh tụng thương mại quốc tế. Từ khóa: ngoại lệ chung, giải quyết tranh chấp, phân biệt đối xử, WTO, GATT, chính sách. Mã số: 163.310715. Ngày nhận bài: 31/07/2015. Ngày hoàn thành biên tập: 12/08/2015. Ngày duyệt đăng: 12/08/2015. Abstract Although non-discrimination is a principle raised by the WTO, there exists exceptions to this principle in the WTO Agreements, particularly Article XX of GATT 1994 regarding general exceptions. This research aims to clarify te content of these general exceptions and the application thereof in settling disputes within the WTO (restricted to disputes that relate to the non-discrimination principle). Using the method of case law analysis and discussion, the article have synthesized relevant legal precedents so as to withdraw the most important features in the application of Article XX. The research shows the complexity of the application and the difficulty to justify successfully citing this article. Upon such analysis, the research also makes some recommendations for Vietnam in the process of policy construction, international trade negotiation and dispute settlement. Key words: general exception, dispute settlement, discrimination, WTO, GATT, policy. Paper No. 163.310715. Date of receipt: 31/07/2015. Date of revision: 12/08/2015. Date of approval: 12/08/2015. 1. Đặt vấn đề treatment” - NT). Điều I và III của Hiệp định Nhằm tạo ra một môi trường thương mại chung về Thuế quan và Thương mại 1994 quốc tế không có sự phân biệt đối xử, Tổ chức (Hiệp định GATT 1994, sau đây gọi tắt là thương mại thế giới (WTO) đề ra hai nguyên GATT) là hai điều khoản chủ yếu quy định tắc chính là: tối huệ quốc (“most favoured về nguyên tắc không phân biệt đối xử trong nation” - MFN) và đối xử quốc gia (“national thương mại hàng hóa. * TS, Trường Đại học Ngoại thương CS2 TP.HCM; Email: hanguyen_ftu@yahoo.com ** CN, Email: phantranthaophuong.ftu@gmail.com 22 Taïp chí Kinh teá ñoái ngoaïi Soá 75 (09/2015)  KINH TEÁ VAØ HOÄI NHAÄP Nguyên tắc MFN yêu cầu các thành viên đối xử, dù về lý thuyết và trên thực tiễn chúng WTO phải đối xử công bằng với các sản phẩm còn được viện dẫn để biện minh cho các biện tương tự được nhập khẩu từ các nước thành pháp vi phạm các nguyên tắc khác của GATT. viên khác nhau hay các nhà cung cấp dịch vụ 2. Tổng quan về Điều XX của Hiệp định tương tự từ các nước khác nhau. Nguyên tắc GATT 1994 NT quy định các thành viên không được đối Điều XX của GATT với tiêu đề “Các ngoại xử với các sản phẩm nhập khẩu kém ưu đãi lệ chung” cho phép bảo vệ một số giá trị phi hơn các sản phẩm nội địa khi các sản phẩm thương mại cốt lõi, trong đó quan trọng nhất nhập khẩu này đã được lưu thông trong thị có thể kể đến như sức khỏe và đời sống con trường nội địa. người hay động thực vật (khoản XX(b)), đảm Song song với các nguyên tắc này, GATT bảo sự tuân thủ với các quy định không trái với còn đặt ra cho chúng các ngoại lệ. Mục đích luật pháp WTO (khoản XX(d)), các nguồn tài của các ngoại lệ là nhằm giúp các quốc gia có nguyên thiên nhiên có thể bị cạn kiệt (khoản thể biện minh cho các chính sách mà vô tình XX(g)), đạo đức công cộng (khoản XX(a)) hay cố ý hạn chế thương mại quốc tế để bảo vệ hay các giá trị nghệ thuật, lịch sử, khảo cổ các giá trị cốt lõi. GATT quy định về các ngoại quốc gia (khoản XX(f))… lệ trong nhiều lĩnh vực, gồm 06 nhóm chính: Cấu trúc của Điều XX bao gồm 2 phần: (1) “Các ngoại lệ chung” trong Điều XX của đoạn ...