Tiểu luận: Lịch sử hình thành Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN

Trong bối cảnh toàn cầu hóa diễn ra sôi động trên nhiều mặt, môi trường an ninh của mỗi nước và thế giới ngày càng có những diễn biến mới, phức tạp và khó lường. Khu vực Đông - Nam Á cũng như thế giới đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về an ninh
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiểu luận:Lịch sử hình thành Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN TIỂU LUẬN Lịch sử hình thành Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN 1 LỜI MỞ ĐẦU Trong bối cảnh toàn cầu hóa diễn ra sôi động trên nhiều mặt, môi trường an ninh của mỗi nước và thế giới ngày càng có những diễn biến mới, phức tạp và khó lường. Khu vực Đông - Nam Á cũng như thế giới đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về an ninh như: Tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, chủ nghĩa ly khai, nạn khủng bố, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, nạn cướp biển, an ninh năng lượng, an ninh lương thực... đang tác động trực tiếp hằng ngày đến cuộc sống yên bình của nhân dân, sự ổn định của các quốc gia và cả khu vực. Vì vậy, hợp tác về an ninh là một trong những nội dung quan trọng của các hoạt động của ASEAN hướng tới một “Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN” (APSC) vào năm 2015, tạo ra những tiền đề, những điều kiện thuận lợi mới cho hợp tác an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Dựa trên cơ sở hợp tác bình đẳng, cùng có lợi giữa lực lượng an ninh của các nước, ASEAN đang và sẽ mở ra một kênh hợp tác có hiệu quả mới nhằm xây dựng một khu vực Đông Nam Á an ninh, hòa bình và phát triển. Trong phạm vi bài tiểu luận, nhóm xin được trình bày về ba vấn đề chính liên quan đến Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN, bao gồm: Quá trình ra đời, vai trò và nhiệm vụ (bao gồm: mục tiêu, kế hoạch hành động và thực tiễn triển khai) của APSC. Đồng thời, nhóm cũng xin đưa ra một số đánh giá về triển vọng thành lập của Cộng đồng chính trị - an ninh này tại khu vực với định hạn là năm 2015. 2 I. Quá trình ra đời: Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập ngày 8 tháng 8 năm 1967 trên cơ sở Tuyên bố Băng-cốc, với 5 nước thành viên ban đầu là In-đô-nê-xi-a, Ma-lay-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po và Thái Lan. Năm 1995, Việt Nam gia nhập ASEAN , trở thành thành viên chính thức của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á này. Tháng 12/1997, nhân kỷ niệm 30 năm ngày thành lập ASEAN và sau khi Hiệp hội đã bao gồm cả 10 quốc gia Đông Nam Á, Lãnh đạo các nước ASEAN đã thông qua văn kiện quan trọng Tầm nhìn ASEAN 2020, với mục tiêu tổng quát là đưa Hiệp hội trở thành “một nhóm hài hoà các dân tộc Đông Nam Á, gắn bó trong một cộng đồng các xã hội đùm bọc lẫn nhau”1. Để triển khai Tầm nhìn 2020, Hội nghị Cấp cao ASEAN 6 (Hà Nội, tháng 12/1998) đã thông qua Chương trình Hành động Hà Nội (HPA) cho giai đoạn 1999-2004, trong đó đề ra các biện pháp/hoạt động cụ thể để thúc đẩy hợp tác ASEAN trên các lĩnh vực chính trị-an ninh, kinh tế, văn hóa-xã hội và quan hệ đối ngoại. Các nước ASEAN nhận thức rõ phải đưa hợp tác chính trị và an ninh lên một tầm cao mới, nhằm duy trì hoà bình, ổn định khu vực, đối phó với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, bên cạnh việc thúc đẩy liên kết kinh tế khu vực và mở rộng quan hệ kinh tế với bên ngoài. Vì vậy, năm 2003, In-đô-nê-sia, với tư cách Chủ tịch Ủy ban Thường trực ASEAN (2003- 2004), một mặt muốn ghi dấu ấn của mình, khôi phục vai trò, vị thế của mình trong khu vực, mặt khác muốn tạo cân bằng với ý tưởng hình thành Cộng đồng kinh tế ASEAN, đã đưa ra ý tưởng Cộng đồng an ninh ASEAN. Ý tưởng đó đã được ASEAN chấp nhận và ủng hộ. 1 “Tầm nhìn ASEAN 2020”, http://www.trade.hochiminhcity.gov.vn 3 Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN ( ban đầu có tên gọi là Cộng đồng An ninh ASEAN (ASC)) là một trong ba trụ cột quan trọng giúp hình thành một cộng đồng ổn định, thống nhất và phát triển phồn thịnh của các nước Đông Nam Á bên cạnh Cộng đồng Kinh tế (AEC) và Cộng đồng Văn hóa – Xã hội (ASCC). Năm 2004, Kế hoạch hành động ASC và Chương trình hành động Viên chăn được các nước ASEAN thông qua. Năm 2007, lô trình thực hiện “Tầm nhìn ASEAN 2020” đươc nhất trí rút ngắn xuống đến năm 2015. Sau khi có Hiến chương ASEAN (2007), năm 2008, Cộng đồng An ninh ASEAN mang tên gọi mới là Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC) để phản ánh đúng tính chất của trụ cột này là hợp tác chính trị - an ninh ASEAN. II- Vai trò: 1. APSC là cơ chế chủ chốt của ASEAN để thông qua đó, tạo dựng một môi trường hòa bình, an ninh và ổn định tại khu vực: APSC đã tích cực triển khai các chương trình hành động và kế hoạch, tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, thúc đẩy các quan hệ hợp tác tin cậy, hiểu biết lẫn nhau, thúc đẩy xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực, các quy tắc ứng xử chung, trên cơ sở các nguyên tắc chung là “tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp nội bộ và giải quyết hoà bình các tranh chấp ở khu vực”2. Đây cũng chính là cơ sở của vai trò và giá trị của “Phương cách ASEAN” 3 nhằm giải quyết các vấn đề nảy sinh ở khu vực thông qua đối thoại, 2 Hiến chương của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, http://www.asean.org 3 Phương cách ASEAN là tổng hòa của sự kết hợp giữa lợi ích quốc gia và lợi ích hiệp hội, một cách tiếp cận năng động, khôn khéo, mềm dẻo, phát huy được thế mạnh chính trị của khu vực, những nét đa dạng về văn hóa-xã hội, chính trị, kinh tế của các nước thành viên để biến thách thức thành cơ hội, biến đối đầu và cạnh tranh thành đối thoại và hợp tác. Quan trọng 4 tham vấn và hợp tác. Có thể nói, trong bối cảnh khu vực còn có những diễn biến phức tạp, việc gia tăng các đối thoại xây dựng lòng tin đã đóng góp có ý nghĩa cho thúc đẩy môi trường hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực, cũng như giải quyết các phức tạp nảy sinh. 2. Đưa hợp tác an ninh chính trị của ASEAN lên một tầm cao mới Sự phát triển của cộng đồng an ninh được cho là gồm ba giai đoạn: Giai đoạn thứ nhất: Các chính phủ tuy không công khai thành lập một cộng đồng an ninh nhưng bắt đầu cân nhắc hợp tác để tăng cường an ninh chung, giảm thiểu chi phí giao dịch trong các ...