Tính toán sức chịu tải môi trường du lịch của Vườn quốc gia Cúc Phương

Mục tiêu của bài viết là xác định mức độ chịu tải của các yếu tố thành phần môi trường trong phát triển du lịch ở VQG làm cơ sở đề xuất các giải pháp phát triển du lịch bền vững.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tính toán sức chịu tải môi trường du lịch của Vườn quốc gia Cúc Phương TÍNH TOÁN SỨC CHỊU TẢI MÔI TRƯỜNG DU LỊCH CỦA VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG Trương Sỹ Vinh Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch Ngày nhận bài 5/12/2019; ngày chuyển phản biện 6/12/2019; ngày chấp nhận đăng 20/12/2019 Tóm tắt: Vườn quốc gia Cúc Phương là vườn quốc gia (VQG) đầu tiên của Việt Nam. Nhờ những lợithế về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái, các giá trị văn hóa và lịch sử, VQG đã trở thànhđiểm du lịch sinh thái hấp dẫn của nhiều du khách trong và ngoài nước,... Hiện nay, tổng lượng khách dulịch đến VQG trung bình khoảng 85.000 lượt/năm (giai đoạn 2011-2018), trong đó khách du lịch quốc tếchiếm khoảng 15%. Việc gia tăng các hoạt động du lịch tại đây đã gây ra nhiều hệ lụy nhất định, đặc biệtsức ép đến môi trường sinh thái. Đã có nhiều nghiên cứu về tác động của hoạt động du lịch đến môi trườngcủa VQG, tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào đánh giá về khả năng chịu tải của môi trường ở VQG dưới tácđộng của hoạt động du lịch. Mục tiêu của bài báo là xác định mức độ chịu tải của các yếu tố thành phầnmôi trường trong phát triển du lịch ở VQG làm cơ sở đề xuất các giải pháp phát triển du lịch bền vững. Bàibáo sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng với các công thức đã được áp dụng trong nhiều nghiêncứu có liên quan. Những kết quả tính toán cho thấy, vào những ngày bình thường, sức chịu tải môi trườngcủa VQG Cúc Phương nhìn chung không vượt quá khả năng cho phép, tuy nhiên, vào những ngày cao điểm,lượng du khách đến VQG đã vượt ngưỡng chịu tải của hệ sinh thái, về khả năng cung cấp nước sạch và hệthống giao thông. Từ khóa: Cúc Phương, sức chịu tải môi trường du lịch, du lịch bền vững.1. Mở đầu khu điểm du lịch mà không gây tổn hại tới môi Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 quy định: trường tự nhiên, kinh tế, văn hóa xã hội và ảnh“Sức chịu tải của môi trường là giới hạn chịu hưởng tới chất lượng trải nghiệm của khách duđựng của môi trường đối với các nhân tố tác lịch [5-7]. Tùy theo tính chất của khu, điểm duđộng để môi trường có thể tự phục hồi”. Theo lịch, sức chịu tải môi trường du lịch có thể baođó, khái niệm về sức chịu tải môi trường và khả gồm sức chịu tải của các yếu tố thành phần nhưnăng tự phục hồi của môi trường được xác định sức chịu tải hệ sinh thái, sức chịu tải của hạ tầngdựa trên việc nghiên cứu các chất ô nhiễm được kinh tế - xã hội (hệ thống cấp nước, giao thông,đưa vào môi trường tự nhiên sẽ biến đổi theo thu gom và xử lý chất thải,…),… trong không gianthời gian và bị loại bỏ mà không có bất kỳ sự can phát triển du lịch. Mức độ quan trọng của cácthiệp nào của con người được gọi là quá trình tự yếu tố thành phần này và mối liên hệ giữa chúnglàm sạch hay tự phục hồi. đối với sức chịu tải môi trường của điểm đến du Sức chịu tải môi trường du lịch là một khái lịch không như nhau, phụ thuộc vào điều kiện,niệm có nội hàm rộng và được hiểu theo nhiều hoàn cảnh không gian và thời gian cụ thể [7].cách khác nhau. Đã có nhiều khái niệm được Việc tính toán sức chịu tải môi trường củađưa ra, nhưng nhìn chung đều thống nhất cho điểm đến du lịch nhằm đánh giá mức chịu tảirằng sức chịu tải môi trường du lịch là khả năng hiện tại của điểm đến và trên cơ sở kết quả đánhđáp ứng lượng khách tối đa trong không gian giá, khuyến cáo các nhà quản lý phải có các biện pháp để kiểm soát các tác động từ hoạt độngLiên hệ tác giả: Trương Sỹ Vinh du lịch nằm trong ngưỡng chịu tải của các thànhEmail: vinhts.itdr@vietnamtourism.gov.vn phần môi trường tự nhiên cũng như phù hợp TẠP CHÍ KHOA HỌC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU 49 Số 12 - Tháng 12/2019với khả năng đáp ứng của các điều kiện về kinh A - diện tích/chiều dài; D - mật độ kháchtế - xã hội tại mỗi khu, điểm du lịch. Chính vì vậy, hay là diện tích/chiều dài chiếm dụng của mộtsức chịu tải môi trường của điểm đến du lịch có khách; Rf - là yếu tố quay vòng (số lượng kháchthể được coi là một trong các chỉ số quan trọng cho phép thăm trong ngày) và được tính theophản ánh mức độ phát triển bền vững của điểm công thức sau: Rf = chu kỳ mở cửa/thời gianđến [1, 2, 5]. trung bình của một chuyến thăm. VQG Cúc Phương là một trong những điểm Các thông số A và Rf được xác định trên cơdu lịch sinh thái nổi tiếng ở Việt Nam. Sự phát sở các quy định và số liệu thống kê của VQG Cúctriển của hoạt động du lịch ở đây đã góp phần Phương [3]. Tham số mật độ khách D (khoảnghỗ trợ cho công tác bảo tồn, nâng cao nhận thức cách tối thiểu giữa các nhóm tham quan, khoảngvề môi trường cho du khách. Tuy nhiên, sự phát cách giữa mỗi khách trong nhóm) phụ thuộc vàotriển của du lịch ở đây cũng đã có những tác đặc điểm của từng khu vực tham quan và đượcđộng nhất định đến cảnh quan, tài nguyên du lấy theo số liệu thống kê của VQG Cúc Phươnglịch sinh thái do nhiều nguyên nhân, đặc biệt là và kinh nghiệm tính toán đối với một số VQGdo sự quá tải về lượng du khách trong thời gian nêu trong [8].cao điểm. Đã có nhiều nghiên cứu về tác động - Sức chịu tải của hạ tầng kinh tế - xã hộicủa hoạt động du lịch đến môi trường của VQG + Sức chịu tải của hệ thống cấp nướcCúc Phương, tuy nh ...