Vận dụng mô hình 5E của W. Bybee để thiết kế chủ đề “sinh trưởng của vi sinh vật” trong dạy học sinh học 10

Giáo dục đang không ngừng đổi mới theo định hướng dạy học phát triển năng lực người học. Bài viết giới thiệu tóm tắt mô hình dạy học 5E của W. Bybee, là mô hình dạy học qua trải nghiệm nhằm phát triển năng lực người học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng mô hình 5E của W. Bybee để thiết kế chủ đề “sinh trưởng của vi sinh vật” trong dạy học sinh học 10BÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM - HỘI NGHỊ KHOA HỌC QUỐC GIA LẦN THỨ 4DOI: 10.15625/vap.2020.000148 VẬN DỤNG MÔ HÌNH 5E CỦA W. BYBEE ĐỂ THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ “SINH TRƯỞNG CỦA VI SINH VẬT” TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 10 Phạm Đình Văn*, Trịnh Thị Diệu Yến Tóm tắt: Giáo dục đang không ngừng đổi mới theo định hướng dạy học phát triển năng lực người học. Bài viết giới thiệu tóm tắt mô hình dạy học 5E của W. Bybee, là mô hình dạy học qua trải nghiệm nhằm phát triển năng lực người học. Học sinh được đặt ở vị trí trung tâm, tích cực, chủ động tham gia các hoạt động học tập nhằm khám phá tìm tòi tri thức mới, hình thành phương pháp nghiên cứu, tìm hiểu cũng như áp dụng tri thức vào thực tiễn. Dạy học theo mô hình 5E, giáo viên có điều kiện để tổ chức dạy học tích hợp, dạy học theo dự án và dạy học theo định hướng giáo dục STEM. Từ đó, chúng tôi vận dụng để thiết kế chủ đề “Sinh trưởng của vi sinh vật” Sinh học 10 theo 5 bước: (1) Gắn kết; (2) Khám phá; (3) Giải thích; (4) Áp dụng; (5) Đánh giá. Từ khóa: Áp dụng, giải thích, khám phá, mô hình 5E, năng lực.1. MỞ ĐẦU Mô hình dạy học 5E được đề xuất bởi Bybee (1980s) của tổ chức BSCS (BiologicalSciences Curriculum Study) - Tổ chức giáo dục nghiên cứu khung chương trình dạy họcsinh học. Mô hình 5E kế thừa từ sự phát triển của các mô hình giáo dục đã có trước đó,như của Herbart (1900s), của Dewey (1930s), của Heiss et al. (1950s), của Atkin &Karplus (1960s) Theo Bybee et al. (2006), 5E viết tắt của 5 từ bắt đầu bằng chữ E trong tiếng Anh:Engage (Gắn kết), Explore (Khám phá), Explain (Giải thích), Elaborate (Áp dụng) vàEvaluate (Đánh giá). Mô hình dạy học 5E tạo điều kiện cho HS tham gia tích cực các hoạtđộng trải nghiệm, khám phá tìm hiểu kiến thức, tự do tư duy sáng tạo và phát biểu ý kiến,nhằm phát triển tốt năng lực cho HS.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến mô hình dạy học 5E, lí luận và PPDHmôn Sinh học, Chương trình Sinh học 10.2.2. Phương pháp điều tra Sử dụng phiếu điều tra để khảo sát GV và HS thực trạng những hiểu biết về dạy họctheo mô hình 5E (khái niệm, vai trò, đặc điểm, quy trình tổ chức); thực trạng tổ chức dạyhọc vận dụng mô hình 5E trường phổ thông (mức độ sử dụng, thuận lợi và khó khăn).Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh*Email: vanpd@hcmue.edu.vn1226 BÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM2.3. Phương pháp quan sát sư phạm Quan trực tiếp và bằng bảng quan sát trong quá trình tổ chức dạy học theo mô hình5E. Nhằm quan sát thái độ HS tham gia vào quá trình học, mức độ tiếp thu kiến thức, sựhứng thú đối với môn học khi học mô hình 5E.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm - Thời gian, địa điểm, đối tượng: + Thời gian: Tháng 3/2019. + Đối tượng, địa điểm: Học sinh lớp 10, Trường THSP Trường Đại học Sư phạmTP. HCM và Trường THPT Hùng Vương, quận 5, TP. HCM. Trường thực nghiệm Trung học thực hành - ĐHSP TP.HCM THPT Hùng Vương Lớp thực nghiệm 10 CA, 10.4 10A8, 10 A21 Số học sinh 64 học sinh 85 học sinh - Bố trí thực nghiệm: + Tổ chức thực nghiệm quá trình, không đối chứng. Mỗi trường chọn 2 lớp. + Khảo sát đầu vào, tổ chức dạy học chủ đề “Sinh trường của vi sinh vật”, Sinh học10 theo mô hình 5E và đánh giá đầu ra. Dựa vào kết quả đánh giá đầu ra về năng lực vàcác sản phẩm học tập, bảng quan sát thái độ để khẳng định hiệu quả của tác động.3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN3.1. Mô hình 5E trong dạy học sinh học3.1.1. Đặc điểm và cách tiến hành các bước dạy học theo mô hình 5E - Đặc điểm của mô hình dạy học 5E: + Mô hình dạy học 5E có tính hệ thống, gồm một chuỗi hoạt động tổ chức theo logicchặt chẽ, từ việc khám phá tri thức khoa học cơ bản đến áp dụng tri thức đó vào thực tiễn.Chuỗi hoạt động này còn thể hiện sự gắn kết qua các chủ đề dạy học khác nhau, tạo ra sựkế thừa, phát triển các mạch nội dung tri thức khoa học. + Học sinh được đặt ở vị trí trung tâm, tích cực, chủ động tham gia các hoạt độnghọc tập. Học qua trải nghiệm được coi là hoạt động trọng tâm trong quá trình khám phátìm tòi tri thức mới, hình thành phương pháp nghiên cứu, tìm hiểu cũng như áp dụng trithức vào thực tiễn. + Mô hình 5E thích hợp để tổ chức dạy học theo chủ đề, quá trình dạy học được diễnra trong một đơn vị thời gian lớn hơn 1 tiết học. Kết hợp giữa dạy học trên lớp và tự học,tự chuẩn bị ở nhà, cũng như học tập ở vườn trường hay ngoài môi trường tự nhiên, cơ sởsản xuất,... Qua việc giải quyết một chủ đề trọn vẹn, học sinh có cơ hội hình thành và pháttriển năng lực một cách khoa học và bền vững. + Dạy học theo mô hình 5E, giáo viên có điều kiện để tổ chức dạy học tích hợp, dạyhọc theo dự án và dạy học theo định hướng giáo dục STEM.PHẦN III. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM 1227 + Mô hình 5E còn nhấn mạnh việc đánh giá trong suốt quá trình dạy học, kết hợpgiữa đánh giá chẩn đoán đầu vào, đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết đầu ra, kết hợpgiữa tự đánh giá của học sinh, nhóm và đánh giá của giáo viên. - Theo Bybee et al (2006), CSCOPE (2016) mô hình dạy học 5E được tiến hành quacác bước được tóm tắt ở Bảng 1: Bảng 1. Các bước tiến hành theo mô hình dạy học 5E Cách tiến hành Bước Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Đưa ra các câu hỏi, bài tập hoặc các thực - Trả lời câu h ...