Bí ẩn Châu Á trong tấm gương triết học Châu Á PHẦN 1

Triết học Châu Á hay là triết lý Châu Á không phải là một khái niệm triết học. Đây chỉ là một cách gọi tương đối. Nó khá mơ hồ, không đủ rõ ràng, không có nội hàm xác định, càng không được hiểu như nhau trong mọi văn cảnh. Nếu coi là một khái niệm triết học, thì triết học Châu Á còn mơ hồ hơn cả khái niệm triết học phương Đông. Tuy vậy, càng ngày, rất có thể, thuật ngũ triết học Châu Á sẽ càng được sử dụng nhiều hơn trong các diễn đàn học thuật...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bí ẩn Châu Á trong tấm gương triết học Châu Á PHẦN 1 Bí ẩn Châu Á trongtấm gương triết học Châu Á PHẦN 1 Triết học Châu Á hay là triết lý Châu Á không phải là một khái niệm triết học.Đây chỉ là một cách gọi tương đối. Nó khá mơ hồ, không đủ rõ ràng, không có nộihàm xác định, càng không được hiểu như nhau trong mọi văn cảnh. Nếu coi là mộtkhái niệm triết học, thì triết học Châu Á còn mơ hồ hơn cả khái niệm triết họcphương Đông. Tuy vậy, càng ngày, rất có thể, thuật ngũ triết học Châu Á sẽ càng được sử dụngnhiều hơn trong các diễn đàn học thuật và chính trị - xã hội thế giới. Bởi lẽ, khái niệmChâu Á ngày nay đã là điểm chú ý của hầu hết các vấn đề nóng của thời đại, từ khủnghoảng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên đến vụ kiện tranh chấp lợi ích buôn bán tôm vàcá basa giữa Mỹ với một số nước Châu Á, từ vấn đề chính trị giữa hai bở eo biển TrungHoa đến các vấn đề văn hóa Hồi giáo Malaysia, Indonesia, Pakistan và Trung CậnĐông... từ làn sóng toàn cầu hoá bao trùm khắp thế giới đến nạn dịch cúm gà và cănbệnh viêm đường hô hấp cấp (SARS), từ cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố đếnnhững cáo buộc về nhân quyền đối với vài nước ở Châu Á, từ vị thế lục địa Á - Âu củanước Nga sau chiến tranh lạnh đến những trắc trở trong quá trình gia nhập liên minh EUcủa Thổ Nhĩ Kỳ, từ tốc độ tăng trưởng kinh tế chóng mặt ở Trung Quốc đến nạn bóc lộttình dục đối với phụ nữ ở một số nước Đông Nam Á và Đông Âu... Tất cả đều ít nhiềuche giấu trong nó vấn đề về đặc thù ChâuÁ, gọi theo cách gọi của Tâya đơ Sácđanh thìđây chính là bí ẩn Châu Á. Tất cả đều cần, phải được cắt nghĩa từ phương diện triếthọc. Và, triết học Châu Á, bởi thế, là cái phải được tính đến. Thực ra, Tâya đơ Sácđanh không phải là người đầu tiên nói đến điều bíẩn Châu Á ông chỉ là một trong số ít người dùng đến khái niệm này theo nghĩa tất đẹpcủa ngôn từ. Nhiều người trước và sau ông, ngay cả Hêgen, khi coi Châu Á là mảnh đấtkhông có tự do cũng ám chỉ điều bí ẩn Châu Á là hiện thân của những nét tiêu cực.Trong thế kỷ XIX, những người Âu theo chủ nghĩa Đông tiến, với ảo tưởng về một sứmệnh thiêng liêng khai hoá văn minh cho những vùng đất ngoài Châu Âu đã tô đậmthêm định kiến về một Châu Á khôn ngoan mà chậm phát triển khoa học, giỏi buôn bánmà không xây dựng được quan hệ thị trường, cần cù lao động mà thiếu tư duy kỹ thuật,thừa sách dạy con người phải sống như thế nào mà thiếu sách dạy con người phải làmnhư thế nào... Đến tận đầu thế kỷ XX, M.Vêbe, khi đề cao đạo đức Tinlành Châu Âu cũng hoài nghi sự thịnh vượng Á Đôngtheo hướng coi khu vực này khôngcó nền tảng văn hóa để đi theo con đường TBCN. Ngày nay, đầu thế kỷ XXI, Châu Á đã khác nhiều so với 30 năm trước. Tuy thế,sự đổi khác này không làm Châu Á bớt đi vẻ bí ẩn của nó. Chủ nghĩa tưbản Châu Á thường xuyên vẫn bị phê phán là độc đoán và gia trưởng. Làn sóng chốngtoàn cầu hoá diễn ra rầm rộ ở khắp nơi, trong khi Châu Á vẫn khá bình lặng, dường nhưvừa chấp nhận, vừa không tán thành toàn cầu hoá. Chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc có vẻgiống chủ nghĩa tư bản Khổng giáo hơn là chủ nghĩa tư bản Khổng giáo ở Singapo,trong khi chủ nghĩa tư bản Khổng giáo ở Singapo lại giống CHXH hơn là CHXH ởTrung Quốc. Sở dĩ thuật ngữ triết học Châu Á được nhắc tới nhiều hơn trong các diễn đàn quốctế khoảng mươi năm gần đây (cùng với khái niệm giá trị Châu Á trong so sánh với vănhóa phương Tây) là vì: Không thể cắt nghĩa đến tận gốc rễ những hiện tượng vừa nêu, nếu bỏ quên cáigọi là đặc thù văn hoá Châu Á. Mà đặc thù văn hóa Châu Á là gì, nếu không phải là baogồm trong nó văn hóa Khổng giáo và văn hóa Phật giáo, bên cạnh và đan xen với cácdạng tư tưởng văn hóa khác? Nói cách khác, nói đến đặc thù văn hóa Châu Á, người tabuộc phải nói đến triết học Châu Á, triết lý Châu Á - cái làm nên linh hồn của văn hóaChâu Á. Dù khó nhận dạng, nhưng triết lý Châu Á luôn hiện hình trong văn hóa Châu Á,càng cố quên đi, càng cố phủ nhận, nó càng lộ ra như là một cái gì đó rất đáng kể, mộtthuộc tính cố hữu. Sự trỗi dậy của khu vực Đông Á, bắt đầu từ những năm 80 (thế kỷ XX) và ngàycàng đáng kể trong những năm gần đây, trên tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa...(trong đó, phải kể đến Trung Quốc như là một hiện tượng Châu Á đặc biệt), đã làmcho Châu Á trở thành một chủ đề vừa hấp dẫn, vừa khó kiến giải. Sự kiến giảivề Châu Á hiện đại, hay dự báo về tương lai của nó... đều không tránh khỏi phải tìmhiểu cội nguồn triết học của khu vực này. Sự hiểu biết và ứng dụng triết học Ấn Độ cổđại, cũng như triết học Nho giáo và Đạo giáo... ngày nay đã khác xưa nhiều, nghĩa làngày nay, chỉ có trong nhà trường và trong giới nghiên cứu người ta mới có thể hiểu mộtcách cặn kẽ về triết học Nho - Phật - Lão nguyên thủy, tuy thế, văn hóa Nho giáo, vănhóa Phật giáo và văn hóa Đạo giáo thì lại vẫn rất phổ thông trong đời sống tinh thần xãhội. Chỉ cần một hành vi cúi chào, trên khắp thế giới người ta nhận ra nhau là có cùngmột ...