Bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh THCS thông qua dạy học dự án nước với đời sống

Hình thành và bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh phụ thuộc rất nhiều vào tiến trình dạy học, trong đó người học tham gia vào các hoạt động tìm tòi khám phá để giải quyết vấn đề. Bài báo phân tích một số hoạt động học trong dạy học dự án "Nước với đời sống" với việc hình thành và phát triển năng lực khoa học cho học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh THCS thông qua dạy học dự án "nước với đời sống" 184 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI BỒI DƯỠ DƯỠNG NĂNG LỰ LỰC KHOA HỌ HỌC CHO HỌ HỌC SINH THCS THÔNG QUA DẠ DẠY HỌ HỌC DỰ DỰ ÁN NƯỚ NƯỚC VỚ VỚI ĐỜ ĐỜI SỐ SỐNG 1 Nguyễn Thị Thuần , Đồng Thảo Anh, Nguyễn Thu Trang Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội Tóm tắt tắt: ắt Hình thành và bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh phụ thuộc rất nhiều vào tiến trình dạy học, trong ñó người học tham gia vào các hoạt ñộng tìm tòi khám phá ñể giải quyết vấn ñề. Trên cơ sở phân tích ñặc ñiểm, tiến trình của dạy học dự án và ñặc ñiểm của dạy học các môn Khoa học ở trường Trung học cơ sở cũng như các biểu hiện của năng lực khoa học, nghiên cứu ñã phân tích, lựa chọn một chủ ñề dạy tổ chức dạy học dự án gắn với thực tiễn và vốn kinh nghiệm của người học, từ ñó ñề xuất tiến trình dạy học, ở ñó người học tiếp nhận tình huống có ý nghĩa thực tiễn trong bối cảnh cụ thể, thực hiện các hoạt ñộng tìm tòi, khám phá, nghiên cứu khoa học, năng lực khoa học ñược hình thành và phát triển. Bài báo phân tích một số hoạt ñộng học trong dạy học dự án Nước với ñời sống với việc hình thành và phát triển năng lực khoa học cho học sinh. Từ khóa: khóa Dạy học dự án, năng lực khoa học, dạy học tìm tòi khám phá 1. MỞ ĐẦU Từ cuối thế kỉ XX nhiều tổ chức giáo dục hàng ñầu ñã có ý tưởng giáo dục theo hướng phát triển năng lực khoa học và trở thành xu thế giáo dục của thế kỉ XXI như: tổ chức OECD tiến hành các ñợt khảo sát PISA 3 năm một lần cho ñối tượng học sinh tuổi 15 gồm 4 năng lực trong có năng lực khoa học. Từ khoảng cuối thế kỉ 20, giáo dục phổ thông của nhiều nước ñược cải cách, thay ñổi theo ñịnh hướng phát triển năng lực của người học. Giáo dục Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng ñó, tiếp cận năng lực ñược khẳng ñịnh rõ ràng hơn trong quá trình phát triển, ñổi mới một loạt các chương trình giáo dục các cấp, các môn học. Quá trình dạy học không chỉ quan tâm ñến các kiến thức người học có ñược mà còn quan tâm ñến quá trình tìm tòi khám phá ñể người học có ñược kiến thức, qua ñó, hình thành và bồi dưỡng năng lực của người học. Tuy nhiên, vấn ñề ñặt ra là cần thiết 1 Nhận bài ngày 5.5.2017; chỉnh sửa, gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 20.6.2017 Liên hệ tác giả: Nguyễn Thị Thuần; Email: ntthuan@daihocthudo.edu.vn TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 16/2017 185 kế các hoạt ñộng dạy học, tổ chức quá trình học tập như thế nào ñể tạo cơ hội cho việc bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh. 2. NỘI DUNG Trong dạy học các môn Khoa học, ñể bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh (HS), cần ñưa học sinh vào các hoạt ñộng tự lực giải quyết các vấn ñề mở, mang tính phức hợp, gắn với thực tiễn và có ý nghĩa xã hội, dựa trên sự phối hợp giữa các thao tác tư duy và hành ñộng nhằm tạo ra các sản phẩm có tính ứng dụng vào thực tiễn, qua ñó, người học chiếm lĩnh ñược các kiến thức và ñược bồi dưỡng năng lực khoa học. 2.1. Dạy học dự án trong dạy học Vật lí ở trường Trung học Cơ sở Để thuận tiện cho việc vận dụng dạy học dự án (DHDA) vào dạy học Vật lí ở trường THCS, cần xây dựng tiến trình riêng, phù hợp với ñặc thù môn Vật lí phổ thông, ñồng thời chỉ rõ các hoạt ñộng của giáo viên (GV) và HS trong tiến trình thực hiện dự án. 2.1.1. Các giai ñoạn của tiến trình dạy học dự án Dựa vào cấu trúc chung của một dự án trong lĩnh vực sản xuất, kinh tế nhiều tác giả phân chia DHDA thành 4 giai ñoạn: Quyết ñịnh chủ ñề dự án, lập kế hoạch, thực hiện, kết thúc dự án. Có thể chia DHDA thành nhiều giai ñoạn nhỏ hơn (theo tác giả Đỗ Hương Trà [1]): − Giai ñoạn 1: GV tạo ñiều kiện ñể HS ñề xuất ý tưởng dự án, quyết ñịnh chủ ñề, xác ñịnh mục tiêu của dự án. Chủ ñề ñược diễn ñạt tốt nhất dưới dạng một vấn ñề. − Giai ñoạn 2: HS lập kế hoạch làm việc, phân công lao ñộng. − Giai ñoạn 3: HS làm việc nhóm và cá nhân theo kế hoạch; kết hợp lý thuyết và thực hành, tạo ra sản phẩm của dự án. − Giai ñoạn 4: HS thu thập sản phẩm, giới thiệu và công bố sản phẩm dự án. − Giai ñoạn 5: GV và HS ñánh giá kết quả quá trình dự án, rút ra kinh nghiệm. Tiến trình DHDA trên là chung cho tất cả các môn học, không mang sắc thái của riêng môn học nào. Mỗi môn học ñều có các ñặc trưng riêng về ñối tượng và phương p ...