Bức tranh FDI toàn cầu và định hướng thu hút FDI thế hệ mới của Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm trên diện rộng

Bài viết điểm lại tình hình kinh tế thế giới và phác thảo bức tranh FDI toàn cầu năm 2020; Đánh giá tình hình thu hút FDI vào Việt Nam sau hơn 30 năm, từ đó, đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh thu hút FDI thế hệ mới trong bối cảnh mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bức tranh FDI toàn cầu và định hướng thu hút FDI thế hệ mới của Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm trên diện rộng BỨC TRANH FDI TOÀN CẦU VÀ ĐỊNH HƯỚNG THU HÚT FDI THẾ HỆ MỚI CỦA VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH KINH TẾ THẾ GIỚI SUY GIẢM TRÊN DIỆN RỘNG PGS.TS. Hà Văn Hội1 Tóm tắt: Năm 2020, thế giới chứng kiến Đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh trên toàn cầu, cùng với với những biến động kinh tế- chính trị-xã hội và tự nhiên, làm cho kinh tế thế giới lâm vào cuộc suy thoái tồi tệ nhất kể từ Chiến tranh Thế giới lần thứ II. Suy thoái kinh tế thế giới đã tác động tiêu cực đến dòng vốn FDI toàn cầu. Đối với Việt Nam, bên cạnh những đóng góp quan trọng của vốn FDI đối với tăng trưởng kinh tế, hạn chế lớn nhất là mức độ kết nối và lan tỏa của khu vực FDI đến khu vực đầu tư trong nước còn thấp; việc thu hút và chuyển giao công nghệ từ khu vực FDI đến khu vực đầu tư trong nước vẫn chưa đạt như kỳ vọng; vẫn còn có doanh nghiệp FDI vi phạm quy định về bảo vệ môi trường...Chính điều này đòi hỏi Việt Nam cần phải điều chỉnh chính sách để thu hút FDI thế hệ mới chọn lọc hơn, hướng tới việc lấy chất lượng, hiệu quả, công nghệ và bảo vệ môi trường làm tiêu chí đánh giá. Bài viết điểm lại tình hình kinh tế thế giới và phác thảo bức tranh FDI toàn cầu năm 2020; Đánh giá tình hình thu hút FDI vào Việt Nam sau hơn 30 năm, từ đó, đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh thu hút FDI thế hệ mới trong bối cảnh mới. Từ khóa: Suy thoái kinh tế, thu hút, FDI, thế hệ mới GLOBAL FDI PICTURE AND THE ORIENTATION TO ATTRACT NEW-GENERATION FDI TO VIETNAM IN THE CONTEXT OF THE WORLD ECONOMIC DOWNTURN Abstract: In 2020, the global outbreak of the Covid-19 pandemic, along with socio-economic and natural fluctuations, have caused the world economy to fall into the worst recession since World War II. The world economic downturn has negatively impacted global FDI inflows. For Vietnam, besides the important contributions of FDI to economic growth, the biggest limitation is the low level of connectivity and spillover from the FDI sector to the domestic investment sector, and the attraction and technology transfer from the FDI sector to the domestic investment sector has not been as expected; there are still FDI enterprises that violate regulations on environmental protection, etc. This requires Vietnam to adjust policies to attract new generation FDI more selectively, in which quality, efficiency, technology and environmental protection are the main evaluation criteria. This article reviews the world economic situation and outlines the global FDI picture in 2020; assesses the situation of attracting FDI into Vietnam after more than 30 years, from there, proposes some solutions to promote the attraction of new-generation FDI in the new context. Keywords: Economic recession, attraction, FDI, new generation1. ĐẶT VẤN ĐỀ Sau hơn ba thập niên mở cửa, Việt Nam đã đạt được không ít thành tựu về thu hút vốnđầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài trở thành mộtbộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế, có nhiều đóng góp to lớn vào sự phát triểnkinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, bối cảnh xung đột thương mại trên thế giới, xu thế phát triểncủa CMCN 4.0, sự bùng phát của Đại dịch Covid-19 trên toàn cầu…cùng với sự trỗi dậy của1 Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, Email: hoihv@vnu.edu.vn 11 12 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC TẾ FDI TOÀN CẦU VÀ ỨNG BIẾN CỦA DOANH NGHIỆP FDI TẠI VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH MỚIchủ nghĩa bảo hộ và chống tự do hóa thương mại đa phương trên thế giới đã tác động đếnviệc điều chỉnh dòng vốn đầu tư của các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, các dựán FDI tại Việt Nam trong thời gian qua chưa đạt được như kỳ vọng, công nghệ còn lạc hậu,chưa tạo ra tính lan tỏa tới các doanh nghiệp nội địa, chuyển giao công nghệ còn ít ỏi. Trongbối cảnh đó, đòi hỏi Việt Nam cần phải có những thay đổi về định hướng chiến lược thu hútFDI trong thời gian tới.1. BỨC TRANH FDI TOÀN CẦU TRONG BỐI CẢNH KINH TẾ THẾ GIỚI SUY GIẢM MẠNH Năm 2020 đánh dấu một bức tranh màu xám của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài(FDI) khi chứng kiến xu hướng giảm sâu tại hầu hết các khu vực và nền kinh tế trên thế giới. Theo báo cáo “Investment Trends Monitor” của Hội nghị Liên Hiệp quốc về Thương mạivà Phát triển (UNCTAD) công bố ngày 24/01/2021, trong năm 2020 tổng vốn FDI trên toàn cầuước đạt 859 tỷ USD, giảm 42% so với năm 2019. Đây là mức thấp nhất kể từ những năm 1990và thấp hơn 30% so với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2009. Cụ thể: Tại các nước phát triển, tổng FDI ước tính 229 tỷ USD, giảm 69% so với cùng kỳ năm trước,đây là mức thấp nhất trong vòng 25 năm qua. Trong đó, khu vực đồng EURO FDI đã cạn kiệthoàn toàn khi chỉ đạt -4 tỷ USD, giảm tới 101,2% so với năm 2019; một số quốc gia có vốn FDIthấp kỷ lục như Hà Lan (đạt -150 tỷ USD) và Thuy Sỹ (đạt -88 tỷ USD). Trong năm 2020, FDI của khu vực EU27 ước đạt 110 tỷ USD, giảm 70,5% so với năm 2019.17 thành viên trong khu vực này, vốn FDI đều giảm, trong đó giảm mạnh nhất là Đức (FDIước đạt 23 tỷ USD, giảm 60,3% so với năm 2019); Pháp (FDI ước tính 21 tỷ USD, giảm 39% sovới năm 2019). Vốn FDI tại Anh cũng thấp kỷ lục khi ước đạt -1,3 tỷ USD, giảm 102,9% so với cùng kỳnăm trước. Ngược lại, một số quốc gia khác tại châu Âu lại ghi nhận tín hiệu tích cực về FDItrong năm 2020 như Thụy Điển (FDI ước đạt 29 tỷ USD, tăng 141,7% so với năm 2019); FDIvào Tây Ban Nha ước tăng 52% so với năm trước ...