Chính sách tái định cư các dự án thủy điện theo định hướng phát triển bền vững - Đỗ Văn Hòa

Thực trạng chính sách tái định cư các công trình thủy điện, những vấn đề tồn tại trong chính sách di dân tái định cư các công trình thủy điện, một số kiến nghị nhằm đổi mới công tác lập kế hoạch và chính sách di dân tái định cư các công trình thủy điện là những nội dung chính trong bài viết "Chính sách tái định cư các dự án thủy điện theo định hướng phát triển bền vững", mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chính sách tái định cư các dự án thủy điện theo định hướng phát triển bền vững - Đỗ Văn Hòa X· héi häc sè 3 (95), 2006 99 ChÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− c¸c dù ¸n thñy ®iÖn theo ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng §ç V¨n Hßa I. Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch t¸i ®inh c− c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn 1. ChÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− c¸c dù ¸n thñy ®iÖn Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, n−íc ta thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t− ®ßi hái t¸i ®Þnh c−, thu håi ®Êt gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn, hå chøa n−íc. Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých tæng hîp to lín, c¸c dù ¸n thñy ®iÖn còng cã t¸c ®éng lín ®Õn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña bé phËn d©n c− bÞ ¶nh h−ëng. Tõ sau khi ban hµnh luËt ®Êt ®ai n¨m 1993, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 64/CP ngµy 27/9/1993 quy ®Þnh vÒ giao ®Êt n«ng nghiÖp cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh vµ l©u dµi vµo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ NghÞ ®Þnh 90/CP ngµy 17/8/1994 vÒ ®Òn bï thiÖt h¹i khi nhµ n−íc thu håi ®Êt. Tõ n¨m 1998 Nhµ n−íc ban hµnh NghÞ ®Þnh 22/1998/N§-CP vÒ ®Òn bï thiÖt h¹i khi nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých an ninh quèc phßng, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng, NghÞ ®Þnh nµy thay cho NghÞ ®Þnh 90/CP. KÓ tõ khi cã LuËt ®Êt ®ai 1993, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 181/2004/N§- CP vÒ thi hµnh luËt ®Êt ®ai vµ nghÞ ®Þnh 197/2004/N§-CP vÒ båi th−êng vµ hç trî vµ t¸i ®Þnh c− khi nhµ n−íc thu håi ®Êt. Mét trong nh÷ng ®iÓm míi cña NghÞ ®Þnh 197 lµ yªu cÇu viÖc thu håi ®Êt ph¶i lËp dù ¸n t¸i ®Þnh c− ®Ó ®¶m b¶o ng−êi bÞ ¶nh h−ëng ®−îc hç trî vÒ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng æn ®Þnh cuéc sèng l©u dµi. VÒ chÝnh s¸ch thèng nhÊt vÒ t¸i ®Þnh c− c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn, cho ®Õn nay ch−a cã chÝnh s¸ch quèc gia vÒ t¸i ®Þnh c− c¸c Dù ¸n Thñy ®iÖn. ChÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− dù ¸n thñy ®iÖn n»m trong khu«n khæ cña chÝnh s¸ch Båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− khi nhµ n−íc thu håi ®Êt theo nghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP (n¨m 2004). ViÖc di dêi d©n gi¶i phãng mÆt b»ng yªu cÇu ph¶i di chuyÓn nhiÒu ng−êi ®−îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 38 cña NghÞ ®Þnh 197: “§èi víi dù ¸n do ChÝnh phñ, Quèc héi quyÕt ®Þnh ph¶i di chuyÓn c¶ céng ®ång d©n c−, lµm ¶nh h−ëng ®Õn toµn bé ®êi sèng kinh tÕ, x· héi, truyÒn thèng v¨n hãa cña céng ®ång th× tuú tr−êng hîp cô thÓ Thñ t−íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh hoÆc tr×nh Thñ t−íng xem xÐt quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− ®Æc biÖt víi møc hç trî cao nhÊt ®−îc ¸p dông lµ hç trî toµn bé chi phÝ lËp khu t¸i Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn 100 ChÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− c¸c dù ¸n thñy ®iÖn theo ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Þnh c− míi, x©y dùng nhµ ë, c¶i t¹o ®ång ruéng, x©y dùng h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, hç trî æn ®Þnh ®êi sèng, s¶n xuÊt vµ hç trî kh¸c”. NghÞ quyÕt cña ñy ban Th−êng vô Quèc héi n¨m 1997 còng quy ®Þnh c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn lín, cã quy m« di chuyÓn vµ t¸i ®Þnh c− trªn 20.000 ng−êi ph¶i ®−îc Quèc héi xem xÐt th«ng qua. Trong thêi gian qua mét sè c«ng tr×nh thñy ®iÖn cã quy m« t¸i ®Þnh c− lín nh− c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La, thñy ®iÖn Tuyªn Quang, thñy lîi Cöa §¹t, thñy ®iÖn B¶n VÏ (NghÖ An), v.v... ®· ®−îc ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch riªng ®Ó thùc hiÖn1. Mét sè dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn lín sÏ ®−îc x©y dùng tíi ®©y cña vïng T©y B¾c nh− thñy ®iÖn Huæi Qu¶ng, NËm ChiÕn, Lai Ch©u còng sÏ ChÝnh phñ cho ®−îc ¸p dông chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− nh− QuyÕt ®Þnh 459/2004/TTg cña ChÝnh phñ. ViÖc ban hµnh vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®¬n lÎ nh»m thùc hiÖn t¸i ®Þnh c− cho tõng dù ¸n g©y khã kh¨n cho viÖc ®iÒu phèi, dÉn ®Õn tÝnh thiÕu thèng nhÊt, chång chÐo cho viÖc thùc hiÖn, hiÖu qu¶ t¸i ®Þnh c− bÞ h¹n chÕ. 2. C¬ cÊu tæ chøc thùc hiÖn t¸i ®Þnh c− c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn NhËn thøc môc tiªu thùc hiÖn di d©n, t¸i ®Þnh c− kh«ng ®¬n thuÇn lµ gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn mµ cßn g¾n víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Do vËy chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− ph¶i ®¹t ®−îc môc tiªu ®¶m b¶o cho ng−êi d©n di chuyÓn cã cuéc sèng tèt h¬n n¬i ë cò vµ b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong t−¬ng lai. Còng theo NghÞ ®Þnh 197, viÖc tæ chøc t¸i ®Þnh c− ®−îc ChÝnh phñ giao cho ñy ban nh©n d©n c¸c tØnh n¬i cã d©n ph¶i di chuyÓn lµ chñ ®Çu t− c¸c dù ¸n di d©n t¸i ®Þnh c−, chñ ®éng lËp kÕ ho¹ch vµ tæ chøc bé m¸y thùc hiÖn. ViÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch di d©n t¸i ®Þnh c− ®−îc thùc hiÖn theo tõng b−íc nh− sau: - X©y dùng Quy ho¹ch tæng thÓ di d©n t¸i ®Þnh c− ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é thiÖt h¹i do x©y dùng hå chøa vµ ph−¬ng ¸n t¸i ®Þnh c− bao gåm: møc ®é thiÖt h¹i, sè hé bÞ ¶nh h−áng, sè ®iÓm t¸i ®Þnh c− dù kiÕn vµ nguån vèn ®Òn bï vµ hç trî cho t¸i ®Þnh c−. Quy hoach tæng thÓ sÏ x¸c ®Þnh tiÕn ®é di d©n t¸i ®Þnh c− phï hîp víi x©y dùng nhµ m¸y thñy ®iÖn. - C¨n cø vµo Quy ho¹ch tæng thÓ, ñy ban nh©n d©n c¸c tØnh cho lËp c¸c dù ¸n Quy ho¹ch chi tiÕt c¸c khu (®iÓm) t¸i ®Þnh c− theo Quy ho¹ch tæng thÓ ®· ®−îc ChÝnh phñ ...