Giải mã cổ mẫu tự nhiên trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp

Thế giới cổ mẫu đa trị này chính là những chất liệu nghệ thuật quan trọng giúp nhà văn truyền tải được những thông điệp về cuộc sống và con người đến bạn đọc một cách kín đáo, ý vị nhưng không kém phần sâu sắc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải mã cổ mẫu tự nhiên trong truyện ngắn của Nguyễn Huy ThiệpKhoa hoïc xaõ hoäi GIẢI MÃ CỔ MẪU TỰ NHIÊN TRONG TRUYỆN NGẮN CỦA NGUYỄN HUY THIỆP Đặng Lê Tuyết Trinh Khoa KHXH&NV, Trường Đại học Hùng Vương TÓM TẮT Cổ mẫu luôn mang tính lưỡng trị, đa trị. Khi đi tìm và giải mã những cổ mẫu tự nhiên như đất, nước, lửa trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, chúng tôi đã nhận diện và khái quát được một số lớp nghĩa như sau: (1) Cổ mẫu tự nhiên là những yếu tố sinh động thể hiện biến chuyển của tự nhiên; (2) Cổ mẫu tự nhiên là biểu tượng cho nhu cầu sống còn của con người, của muôn vật và cũng là tai họa cho con người; (3) Cổ mẫu tự nhiên là biểu tượng về thời gian, cuộc sống, đời người; (4) Cổ mẫu tự nhiên là biểu tượng cho thế giới tinh thần của con người. Thế giới cổ mẫu đa trị này chính là những chất liệu nghệ thuật quan trọng giúp nhà văn truyền tải được những thông điệp về cuộc sống và con người đến bạn đọc một cách kín đáo, ý vị nhưng không kém phần sâu sắc. Từ khóa: Cổ mẫu, cổ mẫu tự nhiên. 1. Đặt vấn đề quá trình khảo sát các cổ mẫu tự nhiên như Phê bình cổ mẫu là một trong những hướng đất, nước, lửa trong truyện ngắn Nguyễn Huyphê bình văn học mang tính chất quốc tế dựa Thiệp, người ta nhận ra rằng chúng luôn tồntrên lý thuyết tâm phân học của Karl Gustave tại ở dạng thức “bội nghiệm”. Hơn thế, trongJung. Các cổ mẫu cũng “cổ xưa như ý thức loại hình nghệ thuật ngôn từ, các cổ mẫu baocủa nhân loại vậy”. Bởi vậy, như Guy Schoeller giờ cũng phải xa rời đời sống nguyên thủy củatrong Từ điển biểu tượng văn hóa thế giới đã mình để khoác lên cái vỏ âm thanh ngôn ngữtừng khẳng định: “Sẽ là quá ít, nếu nói rằng nghệ thuật vốn có đặc trưng cơ bản là tính hìnhchúng ta sống trong một thế giới biểu tượng, tượng, tính đa nghĩa. Vì vậy quá trình đi tìmmột thế giới biểu tượng sống trong chúng ta”. hiểu các cổ mẫu này chính là hành trình đi giảiNói cách khác, dung lượng của cái biểu trưng mã những tầng ý nghĩa như những lớp trầmvà cái được biểu trưng trong cổ mẫu nói riêng tích ẩn sâu trong mỗi cổ mẫu. Các cổ mẫu ấyvà biểu tượng nghệ thuật nói chung không phải được sử dụng đắc địa giống như những “tảnglà quan hệ 1-1, mà luôn mang tính đa trị. Jung băng chìm” đang chờ người đọc khám phá.từng khẳng định rằng: Không nên đồng nhất 2. Nội dung nghiên cứugiữa cổ mẫu với bất cứ một nội dung cụ thể nào Đi tìm và giải mã những cổ mẫu tự nhiênbất biến. Cổ mẫu không phải là một hình thái như đất, nước, lửa trong truyện ngắn Nguyễnquan niệm mà chỉ là một “hình thức”, một “hệ Huy Thiệp, chúng tôi đã nhận diện và khái quátthống trục” như trong kết tinh thể. được một số lớp nghĩa như sau: Do gắn với bản năng nên xét về bản chất của 2.1. Cổ mẫu tự nhiên là những yếu tố sinhcổ mẫu là gen tâm lý của con người. Và vì vậy động thể hiện biến chuyển của tự nhiêntheo quan niệm của Jung thì ứng với mỗi trạng Đất, nước, lửa đều là những bản thể của tựthái của con người sẽ xuất hiện một cổ mẫu nhiên, là những yếu tố cấu thành vũ trụ. Vì vậyxã hội tương ứng như cổ mẫu người mẹ, người ý nghĩa, chức năng đầu tiên mà người đọc có thểcha, người anh hùng… hoặc những cổ mẫu nhận thấy ở những cổ mẫu này chính là sự thểtự nhiên như trời, đất, lửa, nước, cây… Trong hiện, dự báo những biến chuyển của thế giới tự26 Ñaïi hoïc Huøng Vöông - K hoa hoïc Coâng ngheä Khoa hoïc xaõ hoäinhiên. Sự xuất hiện của những cổ mẫu này là thường lần đầu tiên tìm đến rón rén thăm dòsự chiếu ứng với những thay đổi, từ mơ hồ đến tâm hồn tôi”. Đó là sự biến chuyển vô thườngmạnh mẽ nhất của đời sống tự nhiên. Trong văn của tự nhiên: nắng lên, sương tan, sóng vỗ…chương Nguyễn Huy Thiệp, người đọc nhận ra Nhưng đứng trước dòng chảy của sông nước,bước nhảy của thiên nhiên qua từng biến thái con người bỗng chốc cảm nhận được nỗi ámtinh vi của hình tượng nước. ảnh về sự nhỏ nhoi, phù du của một kiếp người. Lẽ vô thường trước hết thể hiện trong chuyển Đời người hữu hạn, hư vô như màn sương cóvần, biến dịch không ngừng của tự nhiên. Trong thể tan biến bất cứ lúc nào. Giữa dòng đời vớiChảy đi sông ơi, đó là hình ảnh con sông thay đổi bao lớp sóng ngầm, con người cũng giống nhưtheo mùa và hơn nữa, theo từng khoảnh khắc. loài phù du kia trôi nổi vô định. Sự biến dịch“Mùa hoa, trên ngọn cây hoa gạo màu đỏ xao của tự nhiên đã hoà lẫn với sự chảy trôi của đờixuyến lạ lùng. Nước lững lờ trôi, giữa tim dòng người.sông rạch một mũi sóng dập dồn, ở đầu mũi sóng Cũng giống như biến thể sông, mưa trongcó một điểm đen tựa như mũi giáo.” Ngay trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp cũng là sựthời gian ngắn ngủi của một ngày, con sông cũng phản chiếu những biến chuyển của đời sống tựbiến đổi không thôi: “Chiều xuống, tiếng chuông nhiên. Hình ảnh mưa được lặp lại khá nhiềunhà thờ giữa bến Cốc lan trên mặt sông mang trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp.mang vô tận”. Đêm, “Ở trên mặt sông ánh sao Mưa ở Nhã Nam, mưa ở Mường La, mưa ở bếnmờ hắt xuống những vệt lăn tăn bàng bạc đẹp sông, mưa ở rừng thẳm, mưa nơi đô thành,đến lạ lùng”. “Về sáng, một dải sương mù buông mưa vùng thôn vắng... “Mưa, mưa, và mưa. Mộttỏa trên sông, không thể phân biệt ranh giới giữa mưa mịt mù nhân ảnh. Một mưa rây rây khôngbến với bờ, giữa đường mặt sông với nền trời”. thành hột. Một mưa xám n ...