Hát xẩm - niềm yêu thích mới của giới trẻ

.Xẩm là một loại hình dân ca của miền Bắc Việt Nam, phổ biến ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ. "Xẩm" cũng còn được dùng để gọi những người hát xẩm - thường là người khiếm thị đi hát rong kiếm sống và do đó hát xẩm còn có thể coi là một nghề. Hiện nay, tỉnh Ninh Bình với nghệ nhân Hà Thị Cầu được coi là người hát xẩm cuối cùng của thế kỷ 20 đang có những nỗ lực đệ trình UNESCO công nhận hát xẩm là di sản văn hóa thế giới cần được...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hát xẩm - niềm yêu thích mới của giới trẻHát xẩm - niềm yêu thích mới của giới trẻXẩm là một loại hình dân ca của miền Bắc Việt Nam, phổbiến ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Xẩm cũng cònđược dùng để gọi những người hát xẩm - thường là ngườikhiếm thị đi hát rong kiếm sống và do đó hát xẩm còn cóthể coi là một nghề. Hiện nay, tỉnh Ninh Bình với nghệnhân Hà Thị Cầu được coi là người hát xẩm cuối cùngcủa thế kỷ 20 đang có những nỗ lực đệ trình UNESCOcông nhận hát xẩm là di sản văn hóa thế giới cần đượcbảo vệ khẩn cấp.Những người hát xẩm ở Hải Phòng thời Pháp thuộcNhạc cụBộ nhạc cụ đơn giản nhất để hát xẩm chỉ gồm đàn nhị vàsênh. Nhóm hát xẩm đông người có thể dùng thêm đàn bầu,trống mảnh và phách bàn. Có tài liệu cho rằng đàn bầu khởithuỷ là nhạc cụ đặc trưng của hát xẩm, sau do đàn nhị dễ chơihơn và có âm lượng tốt hơn (phù hợp với chỗ đông người)nên thường được sử dụng.[3] Để thay cho đàn nhị truyềnthống, có thể dùng đàn gáo. Đây là loại đàn được phát triểntừ đàn nhị nhưng to và dài hơn, thích hợp khi đệm cho giọngtrầm. Sênh dùng đệm nhịp cho hát xẩm có thể là sênh sứa(gồm hai thanh tre hoặc gỗ) hoặc sênh tiền (có gắn thêmnhững đồng tiền kim loại để tạo âm thanh xúc xắc). Ngoài ra,đàn đáy, trống cơm, sáo và thanh la cũng có thể hiện diệntrong hát xẩm.Phân loại hát xẩmXẩm có hai làn điệu chính là xẩm chợ và xẩm cô đào. Hátxẩm chợ, điệu hát mạnh, những tiếng đệm, tiếng đưa hơi đềuhát nổi tiếng bằng lời hát chính và đệm đàn bầu hay nhị vớisênh phách; còn hát xẩm cô đào thì điệu hát dịu dàng hơn,những tiếng đệm và tiếng đưa hơi lẫn vào lời chính, cốt giúpcho có nhiều dư âm và bắt khúc được dễ dàng. Hát xẩm côđào đệm đàn đáy và sênh phách, không dùng đàn bầu vànhị.[4]. Ngoài ra xẩm còn sử dụng nhiều làn điệu dân ca củavùng đồng bằng Bắc Bộ khác như trống quân, cò lả, hát ví, ruem, quan họ, chèo,... hoặc ngâm thơ các điệu bồng mạc, samạc[5]. Các làn điệu dân ca khác khi được dùng trong hátxẩm đã được xẩm hoá theo phong cách đặc trưng của xẩm.Trên thực tế, cách gọi tên các loại xẩm không phải theo lànđiệu mà theo một số tiêu thức khác:Tên bài xẩm nổi tiếng: xẩm thập ân (theo tên bài xẩm ca ngợicông đức của cha mẹ), xẩm anh Khoá (theo tên bài thơ đượchát theo điệu xẩm Tiễn chân anh Khoá xuống tàu của Á NamTrần Tuấn Khải)...Theo mục đích, nội dung bài xẩm: xẩm dân vận (được chínhquyền khuyến khích sáng tác để tuyên truyền, vận động quầnchúng)...Theo môi trường biểu diễn: ngoài xẩm chợ và xẩm cô đầu(hay còn gọi là xẩm nhả tơ, xẩm ba bậc, xẩm nhà trò, xẩmhuê tình) sau này còn có một dòng xẩm của Hà Nội gọi làxẩm tàu điện thường được hát trên tàu điện.Theo địa phương có hát xẩm Hà Nội, hát xẩm Ninh Bình,...Miền Trung và miền Nam cũng có thể loại hát xẩm tuy khácngoài Bắc. Xẩm miền Trung lấy bài bản từ ca Huế trong khimền Nam gọi là nói thơ chẳng hạn như nói thơ Lục VânTiên.[6]Nghệ nhân Hà Thị Cầu – hiện sống ở Ninh Bình đã được nhànước phong tặng Nghệ sĩ ưu tú và được mệnh danh là Nghệnhân hát Xẩm - Hà Thị Cầu.Giới trẻ hào hứng đón nhận Hát xẩmChợ đêm Đồng Xuân tối cuối tuần thêm nhộn nhịp bởichương trình Hà Thành 36 phố phường. Sân khấu nhỏ dựngtrên khoảng sân rộng trước cổng chợ Đồng Xuân, nằm ở cuốikhu phố đi bộ buôn bán tấp nập.Bên cạnh tiết mục của các nghệ sĩ đã thành danh, màn trìnhdiễn của các bạn trẻ đến từ Trung tâm triển lãm nghệ thuậtâm nhạc VN cũng được đón nhận nồng nhiệt.Chứ đi ô phải biết xòe ô, phải biết xòe ô/ Bằng không đemvứt xuống hồ cho xong - bài dân ca Ô quạt với giai điệu vuitươi qua màn trình diễn của 4 liền anh, liền chị làm mọingười cười ồ thích thú. Đến điệu múa Con đĩ đánh bồng do 5chàng trai giả gái vận áo tứ thân, chít khăn mỏ quạ, má phấnmôi son, đánh trống bồng đeo trước ngực thì người dẫnchương trình hóm hỉnh liên tục khuyến khích khán giả vỗ taythật to cổ vũ.Tiết mục quan họ vui nhộn và tình tứ nhận được sự yêu thíchcủa khán giả.Sinh năm 1985, Nguyễn Thị Phương được đánh giá “sở hữuchất giọng nữ trung hiếm thấy”. Ngoài hát bè và biểu diễnminh họa trong bài xẩm Mục hạ vô nhân, Phương còn tựmình thể hiện tác phẩm Theo Đảng trọn đời nhuần nhuyễn vàtruyền cảm.Phương đang biểu diễn minh họa cho bài xẩm Mục hạ vônhân.Đối với Phương, quan trọng là học cách giao lưu với khángiả. Người nghệ sĩ phải gần gũi, làm thế nào lột tả cảm xúcchân thật, sâu sắc hơn để khán giả nhìn nhận và đánh giáđúng hơn về nội dung bài hát. Trước đây mình hát theo bảnnăng, nhưng sau quá trình đào tạo và biểu diễn, mình đã họcthêm kỹ thuật hát rung, luyến, hát tròn vành rõ chữ, Phươngcười nói.Cô gái trẻ đến từ Quảng Ninh này cho biết, cô mong muốngóp phần bảo tồn âm nhạc dân gian và phục vụ khán giả hếtmình. Tính đến nay, Phương đã tham gia biểu diễn cho HàThành 36 phố phường được hơn một năm.Con đĩ đánh bồng” là một trong 10 điệu múa của làng cổThăng Long được các nhà nghiê ...