Kỹ thuật nghiên cứu xã hội học

Tài liệu Phương pháp nghiên cứu xã hội học gồm các nội dung sau: những khái niệm cơ bản về phương pháp nghiên cứu khoa học, cách thức tiến hành nghiên cứu xã hội học thực nghiệm, phân tích kết quả. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm kiến thức cần thiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kỹ thuật nghiên cứu xã hội học PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU XÃ HỘI HỌC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC TS. TRẦN THỊ KIM XUYẾN GV.ThS. TRẦN THỊ BÍCH LIÊN I. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC II. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC THỰC NGHIỆM III. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ TÀI LIỆU THAM KHẢO Created by AM Word2CHM I. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU XÃ HỘI HỌC * Khoa học? Khoa học là phương pháp phát triển khối lượng kiến thức thông qua việc sử dụng những kĩ thuật lôgic và khách quan.Mục tiêu của phương pháp là tri thức khoa học. * Lô-gic? Mỗi ý kiến hoặc mỗi bước tiến hành đều gắn liền chặt chẽ với ý kiến hoặc bước đi trước đó. Một nhận định khoa học không thể chứa đựng những mâu thuẫn chưa giải quyết * Khách quan? Phản ánh hiện tượng sự vật như nó vốn có trong hiện thực. Nhà khoa học phải dựa vào các thủ thuật có khả năng giảm thiểu ảnh hưởng của những phỏng đoán, trực giác và thiên kiến trong lúc quan sát và lý giải. * Lý thuyết? - Lý thuyết là một tập hợp những phát biểu được sắp xếp một cách lô-gíc, tập hợp này cố gắng mô tả, dự đoán, hoặc giải thích một sự kiện. - Những trình bày có hệ thống (lô-gic) này giúp chúng ta hình thành các ý kiến của chúng ta về sự kiện đang nghiên cứu. - Mục đích của lý thuyết nhằm gợi lên cho thấy những biến số có ý nghĩa và những cách thức mà những biến số này liên quan với hiện tượng đang được khảo sát. - Các lý thuyết được hình thành từ những giả thuyết, mệnh đề và khái niệm. * Giả thuyết? - Những nhận định dựa trên sự tin tưởng, dự đoán nhưng chưa được trắc nghiệm. - Giả thuyết là khâu trung gian giữa vấn đề nghiên cứu và mô hình lý luận. Giả thuyết sẽ giúp các nhà nghiên cứu không bị chệch hướng trong nghiên cứu. * Mệnh đề? Gắn liền chặt chẽ một cách lô-gic với các giả định, mô tả sự vận động của các nhân tố và cách thức liên hệ giữa chúng với nhau. * Khái niệm? Những thuật ngữ do nhà lý thuyết sử dụng để đặt tên cho một tập hợp các ý kiến. Các khái niệm như là một ngôn ngữ đặc biệt để nhận biết những điểm quy chiếu đặc thù, nghĩa là những khía cạnh đặc thù của môi trường mà chúng diễn đạt. * Logic quy nạp và logic diễn dịch Logic quy nạp - Khi quan sát một số trường hợp cụ thể, ta có thể đưa ra một nhận định tổng quát về toàn bộ các trường hợp đó. Cách thức đi từ trường hợp cụ thể đến lý thuyết tổng quát chính là chiều hướng của logic quy nạp. - Nhiều lý thuyết được phát triển thông qua phép quy nạp. Các sự kiện được quan sát nhiều lần có thể được ghi nhận như một mô hình, lý thuyết sẽ mô tả và cố gắng giải thích những mô hình như thế. VD: Linden Smith quá trình nghiện ngập là quá trình rơi vào sự phụ thuộc đối với thuốc” Logic diễn dịch: - Phương pháp thực hiện đi từ cái tổng quát đến cái cụ thể. Từ một lý thuyết người ta có thể suy ra được một cách lô-gic những sự kiện đang diễn ra xung quanh. VD: Lý thuyết xã hội của Marx (1848) lối sống trong một xã hội được quy định bởi phương thức sản xuất. * Điều tra thực tế - Là quá trình thu thập dữ kiện hoặc thông tin. Đây là thành phần khách quan của khoa học. Các kĩ thuật thu thập dữ kiện cho phép chúng ta tìm ra những gì xảy ra chung quanh ta. Chúng có thể được sử dụng để kiểm tra một lý thuyết bổ sung hoặc để tiến hành một cuộc nghiên cứu thăm dò. - Lý thuyết và điều tra thực tế bổ sung cho nhau: Lý thuyết được sử dụng nhằm đề xuất các ý kiến về sự kiện. Những quan sát cẩn thận và kĩ lưỡng cung cấp thông tin về thực tại có thể khái quát thành những lý thuyết theo phương pháp quy nạp. - Sử dụng logic suy diễn, cùng những kĩ thuật nghiên cứu này cho phép kiểm tra các lý thuyết. - Nếu các giả thuyết suy diễn về mặt lô-gic lại không xảy ra, thì khi đó lý thuyết bị bác bỏ, và cần được sửa đổi để phù hợp với điều kiện của sự kiện đang nghiên cứu. BẢNG QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU XHH THỰC NGHIỆM - Mọi cuộc điều tra cần phải đảm bảo có 4 thành tố cơ bản: vấn đề nghiên cứu, các phương pháp, các kết quả và kết luận. - Vấn đề nghiên cứu là sự nhận định về cái mà nhà điều tra muốn tìm ra. Nếu đó là việc kiểm tra một lý thuyết, thì đây là một nhận định tiên đoán trước về các kết quả (giả thuyết). Mặt khác, những cuộc nghiên cứu thăm dò có thể cung cấp những thông tin để hình thành một nhận định. - Các phương pháp trình bày các bước cần phải tiến hành để giải quyết vấn đề đã được đặt ra trước. Bản thân các phương pháp phải cung cấp thông tin mà vấn đề đòi hỏi. Ở đây, phương pháp cần trả lời các câu hỏi về: mẫu điều tra - sự mô tả các cá thể hoặc đối tượng và cách mà chúng được chọn; các biến ...