Làng xã và tiếp biến văn hóa ở Việt Nam

Nội dung bài viết trinh bày một số quan niệm chung về văn hóa; lãng xã Việt Nam lịch sử và kết cấu; ảnh hưởng của làng xã đến đời sống kinh tế xã hội Việt Nam; vai trò của làng xã trong quá trình tiếp biến tư tưởng Việt Nam. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Làng xã và tiếp biến văn hóa ở Việt NamLÀNG XÀ VA TIÉP BEN VÀN HOA O VIÉT NAM Tran Thùy Nga Khoa Triét hoc, DHKHXG&NV, BHQGHNMÒ DAU Mot trong nhùng tó ehùc ehinh tri - xà bòi mang dac sàe VietNam là tó ehùc làng xà. Trong lieh su làu dai, làng xà dà là chó dUavùng cbàc cho ngUdi Viet Nam thich ùng vói nén san xuàt lùa nUóe ódóng bang va dUdng dàu vói nhùng thù thàch gay go cùa vùng dàtnhiéu bào lut, thién tai, cùa nan ngoai xàm thUdng de doa. Vige lUa Igclàm ebo làng dinh bình it kbàc nhau, it thay dói qua thòi gian vakbòng gian. Do dò, tó ehùc làng xà tao ra trong cuòc song nhùng màungUdi, nhùng eung càch làm àn, ùng xù, lòi song dà thành nép. Co thè nói, làng xà Viet Nam là mot thành tdquan trgng gdp pbànvào vige dinh bình nén mdt ed tàng vàn boa bàn dia mang tinh NamA, dinh bình ebo bàn sàe vàn boa truyèn thdng Viet, tao mot noi lUcde khàng vàn boa ehdng dóng boa va khà nàng tiép bién, hàp thu,ehuyén hda nhùng sue ép tu ben ngoài, nhùng he tU tudng ngoai lai,bàt chùng pbài mang dàu àn Viet ràt rò rèt. Nbàc dén sU tiép bién tu tuàng cùa Viét Nam nghia là ta pbàihình dung thày sU tiép xùe va bién dói. Tiép xùc va bién dói nhu thènào? Dò là khi ed tàng vàn boa tu tuòng Viet Nam tiép xùc vói nén vànboa va nhùng he tu tUdng ben ngoài thì ehinh nhùng he tu tudng vavàn boa dd hi bién dói, bi khùe xa di, bay nói mot càch de bièu là hiViet boa, cùng nhU, tu tudng vàn boa truyén thdng Viet Nam pbàiehuyén bién, giàn nd va dung hdp vài nhùng tU tUdng, nhùng nén vànhoà mài tao nén mot bàn sàe Viet mang tinh da dien, nhiéu ehiéu. Doehinh là bién chùng cùa qua trình tiép bién tu tudng vàn hoà Viet. 485 Ta chi co the nói dén sU tiép bién tu tUÒng khi eó mot nén vàn hoàdinh bình xàc dinh dUdc dàc trUng va tinh ehàt; thù nùa là eó nhùnghe tu tudng ben ngoài de tiép xùe va bién dói trong nhùng boàn eànhdae thù. Vàn de con lai là xàc dinh dUdc pham vi tu tudng dièn ra sutiép bién. Ta co thè de dàng nói ngay dUdc dò là ha he tu tUdng Phatgiào, Nho giào va Dao giào. Vay thì làng xà eó vai trò gi trong sU tiépbién ba he tu tudng ày? TrUóc bét, ta càn nàm dUdc ànb hudng cùa làng xà tói tinh ehàt,dac trUng cùa vàn hoà Viét. Muòn vày, càn di tu lieh su làng xà.1. MOT SO QUAN NIEM CHUNG Càc nhà khoa hgc thUdng dùng thuat ngù nén vàn hoà Nam Ade chi mot khu vUe vàn hoà truyén thdng bao góm càc nUÓc Dòng NamA va mién nam Trung Quòe, phia nam song TrUòng Giang. Nhùng dactrUng ebo nén vàn hoà này dUde kè là: nén vàn minh lùa nUde do tràucày, he thdng làng xà ed kèt chat, dam tinh egng dóng, tin ngUdng vàtlinh va thàn linh, tue thd Màu, càc le bòi nòng nghiep theo mùa, motso phong tue d càc nUóc Dòng Nam A nhU àn tràu, nhugm ràng, xàmminh, dành du, chgi gà. Tu duy tinh càm trong vàn hoà Nam À tbuòngdUdc coi là mang tinh nhu, mém déo, uyén ehuyén, nhiéu tinh nù. Nén vàn hoà Dòng À bao gòm mién bàc Trung Quòe (lUu vUe songHoàng Ha dUdc coi là tiéu diém) va mot socàc nUóc chung quanh phiaDòng nhu Nhàt Bàn, Triéu Tièn... Nhùng net chung nhàt trong vànhoà truyén thòng Dòng A là: su dung ebù Hàn, Khóng giào, che dodàng càp tòn ti. Ve mat tu duy tinh càm, vàn hoà Dóng À mang tinhcUdng, manh me, cùng coi, nhiéu tinh nam. Trong lieh su, dng eba ta thUdng pbàn biet giùa vàn hoà Viét Named bàn mang tinh Nam A va vàn hoà Trung Hoa mang tinh Ddng Àbang càc thuat ngù phUdng Nam va phUdng Bàc. Trèn thUc té, vànhoà Viét Nam truyén thdng là mot sU dung hdp, lai ghép giùa ed tàngvàn hoà Nam À bàn dia (co nguón góc là vàn minh Vàn Lang, Au Lac)va tàng boi dàp vàn hoà Dòng À du nhàp tu phudng Bàc, dò là nén vànhoà bàn le. Vàn hoà Viet Nam truyén thòng vùa gàn gùi vói thè gióiDòng Nam A, vùa gàn gùi vói thè giói Trung Hoa.486 Viét Nam nàm trong vùng nhiét dói gió mùa, nóng àm, mUa nhiéu, dà tùng tón tai mot thàm thue vàt tién su làn, tao diéu kien cho mot nén nòng nghiep nguyèn thuy tu ràt som, dàn dén nén ndng nghiep lùa nude. Yéu td cùa nén vàn minh song nUdc này dà in ràt dam lén càc mat cùa ddi sdng vàt ehàt, xà bòi cùng nhu tinh thàn cùa con ngUdi Viét, tao nén mot dac trUng tàm li mang tinh diu, mém va linh boat trong ùng xù. Ve san xuàt kinh té, Viét Nam truyén thdng là mot xà boi thuyIdi, dUa trèn còng hùu rugng dàt. Trong nhiéu thè ki, nò dà tao diéukien cho su phàt trién cùa hai yéu to vùa nUdng tua nhau, vùa tUdngpbàn nhau: tinh tap quyén ehuyén che va tinh egng dóng tu tri. Trong xà bòi dò, y tbùe quòe già, dàn toc som hinh thành va cùngco, quyén Idi cùa egng dóng dUde de cao, trong khi y tbùe cà nhàn phàttrién mugn màng va eó pbàn md nhat. Nhùng nén tàng kinh tè tU nhièn này mang tinh thUdng bang vabién ehuyén ràt cham - dà eó tàc dòng ma hoà xà bòi Viét Nam ngaytu nhùng thòi kì dàu tièn va tiép tue ed nhùng tàc ddng làu dai trongqua trinh lieh su. Ve mat xà bòi, eó hai thè che cùng tón tai va bó sung cho nhau:mot nhà nUóc quàn ebù tap quyén eó xu hUdng ehuyén che hoà, dùngben trèn va nam ò trung tàm cùa mot egng dóng làng xà ed xu huóngtu tri, tu quàn. Thòi Ly, Tran yéu tdtrdi thudc càc egng dóng làng xà,dén thòi Le, Nguyen, lai thudc ve nhà nude quàn chù tap quyén. Tuynhién, trong thUc té, xà boi Viet Nam chUa bao gid nghièng léch hànve mot ben nào, nhà nude va làng xà tbUÒng là thoà biép va nhànnbUdng làn nhau. Viet Nam là nude nhò, ludn ò thèpbài ddi mat va chiù nhùng mdiquan he o ép thudng trUc vài mot nude lón là Trung Hoa. Diéu dò dàndèn mot vi thè lUdng nguyèn trong ùng xù vàn hoà. Mot mat, nguòiViét ludn pbài su dung dén sue de khàng vàn hoà de ehdng dóng hoà,bào ve bàn sàe dàn toc, mat kbàc, dudi tàc dòng cùa giao lUu, cùngkhdng trành kbòi càm giàc nbUde tiéu, nén muc tiéu vd td ...