Phương pháp dạy học môn khoa học ở tiểu học

Nội dung bài báo nêu các định hướng đổi mới phương pháp dạy môn Khoa học ở tiểu học. Trên cơ sở định hướng đó đề xuất một số phương pháp dạy học đặc trưng có thể nâng cao hiệu quả việc dạy và học môn Khoa học ở tiểu học. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương pháp dạy học môn khoa học ở tiểu học JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci. 2012, Vol. 57, No. 9, pp. 149-156 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC Hà Thị Lan Hương Viện Nghiên cứu Sư phạm, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội E-mail: huonghtl@hnue.edu.vn Tóm tắt. Nội dung bài báo nêu các định hướng đổi mới phương pháp dạy môn Khoa học ở tiểu học. Trên cơ sở định hướng đó đề xuất một số phương pháp dạy học đặc trưng có thể nâng cao hiệu quả việc dạy và học môn Khoa học ở tiểu học. Những định hướng đổi mới phương pháp dạy học và các phương pháp dạy học đưa ra dựa trên cơ sở của việc: 1) Xem xét mục tiêu, chương trình và sách giáo khoa môn Khoa học ở bậc tiểu học; 2) Việc thực hiện chương trình, sách giáo khoa môn Khoa học ở nhà trường Tiểu học hiện nay. Những định hướng và đề xuất một số phương pháp dạy học đặc trưng đực trình bày trong bài báo. Từ khóa: Dạy học môn Khoa học, phương pháp dạy học Tiểu học.1. Mở đầu Môn Khoa học ở tiểu học đề cập đến các sự vật, hiện tượng và các mối quan hệ giữachúng trong môi trường tự nhiên – xã hội xung quanh, đến cơ thể và sức khỏe của conngười. Khác với các môn học khác, đối tượng học tập của môn Khoa học chính là nhữngsự vật, hiện tượng cụ thể, vì vậy việc học tập môn học này cũng phải dựa vào những sựvật, hiện tượng cụ thể của môi trường xung quanh. Chúng rất gần gũi với các em học sinhvà các em được tiếp xúc với chúng từ trước khi tới trường, trong cuộc sống hàng ngày, ởgia đình, ở địa phương, từ những người xung quanh và cả từ các phương tiện thông tinđại chúng. Đặc điểm chương trình môn Khoa học được xây dựng theo quan điểm đồng tâm,nội dung học tập được sắp xếp từ gần đến xa, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp vànâng dần độ phức tạp theo các lớp. Chính vì vậy, nội dung học tập càng trở nên gần gũiđối với học sinh vì các kiến thức đã biết, đã được học luôn là cơ sở để hình thành kiến thứcmới; Với những đặc trưng trên, khi dạy học môn Khoa học, giáo viên cần hạn chế việc ápđặt kiến thức, cần tạo cơ hội để học sinh được huy động vốn kiến thức, kinh nghiệm vàvốn sống của mình để tự phát hiện và khám phá ra kiến thức mới. Với những đặc điểm chương trình môn học, đặc điểm của học sinh tiểu học lớp 4và lớp 5, bối cảnh bùng nổ của công nghệ thông tin và sự phát triển của khoa học côngnghệ có thể đưa ra những định hướng về đổi mới phương pháp dạy học môn Khoa học ởtiểu học; từ đó có thể đề xuất một số phương pháp dạy học đặc trưng của môn Khoa họcở tiểu học: phương pháp thực hành, phương pháp thí nghiệm, phương pháp dạy học giảiquyết vấn đề. 149 Hà Thị Lan Hương2. Nội dung nghiên cứu2.1. Chương trình môn Khoa học ở Tiểu học Trong chương trình bậc tiểu học ở Việt Nam, môn Khoa học được giảng dạy ở 2lớp cuối của bậc Tiểu học. Môn Khoa học nhằm trang bị cho học sinh một số kiến thứccơ bản, hình thành ở học sinh một số kĩ năng ban đầu, có được thái độ và hành vi ứng xửphù hợp.2.1.1. Quan điểm xây dựng chương trình - Tích hợp các nội dung của các khoa học tự nhiên (Vật lí, Hóa học, Sinh học, Cơsở địa lí tự nhiên) và tích hợp các nội dung của các khoa học tự nhiên và khoa học vềsức khỏe. - Nội dung được lựa chọn thiết thực, gần gũi và có ý nghĩa đối với học sinh, giúpcác em có thể vận dụng những kiến thức khoa học vào cuộc sống hàng ngày. - Chú trọng việc hình thành và phát triển các kĩ năng trong học tập môn Khoa họcnhư quan sát, dự đoán, giải thích các sự vật, hiện tượng tự nhiên đơn giản và kĩ năng vậndụng kiến thức khoa học vào cuộc sống. - Tăng cường tổ chức các hoạt động học tập nhằm tạo điều kiện cho học sinh pháthuy tính tích cực, tự lực tìm tòi, kiến thức mới và thể hiện hành vi phục vụ bản thân, giađình và cộng đồng2.1.2. Mục tiêu của môn Khoa học Trong chương trình tiểu học (Bộ GD-ĐT 2002), mục tiêu của môn Khoa học ở tiểuhọc được xác định như sau [1;49]: Nhằm giúp học sinh: a. Có một số kiến thức cơ bản, ban đầu và thiết thực về: - Sự trao đổi chất, nhu cầu dinh dưỡng và sự lớn lên của cơ thể người. Cách phòngtránh một số bệnh thông thông thường và bệnh truyền nhiễm; - Sự trao đổi chất, nhu cầu dinh dưỡng và sự lớn lên của cơ thể người. Cách phòngtránh một số bệnh thông thông thường và bệnh truyền nhiễm; - Sự trao đổi chất, sự sinh sản của động vật, thực vật; Đặc điểm và ứng dụng củamột số chất, một số vật liệu và dạng năng lượng thường gặp trong đời sống và sản xuất. b. Bước đầu hình thành và phát triển những kĩ năng sau: - Ứng xử thích hợp trong các tình huống có liên quan đến vấn đề sức khỏe của bảnthân, gia đình và cộng đồng; - Quan sát và làm một số thí nghiệm thực hành kh ...