Slide Tiểu luận Bào chế và kiểm nghiệm thuốc thú y - Chuyên đề 5

ĐẠI CƯƠNG VỀ THUỐC TIÊM Định nghĩa: Thuốc tiêm là dạng thuốc vô khuẩn, có thể ở dạng lỏng(dung dịch, hỗn dịch hay nhũ tương) hoặc có thể ở dạng bột được đóng cùng với một ống chất lỏng thích hợp dùng để pha chế thành dung dịch hay hỗn dịch ngay trước khi tiêm, để tiêm vào cơ thể theo nhiều đường tiêm khác nhau.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Slide Tiểu luận Bào chế và kiểm nghiệm thuốc thú y - Chuyên đề 5 Kỹ thuật bào chế vàphương pháp kiểm nghiệm thuốc tiêmĐẠI CƯƠNG VỀ THUỐC TIÊMĐịnh nghĩa:Thuốc tiêm là dạng thuốc vô khuẩn, có thể ởdạng lỏng(dung dịch, hỗn dịch hay nhũ tương)hoặc có thể ở dạng bột được đóng cùng với mộtống chất lỏng thích hợp dùng để pha chế thànhdung dịch hay hỗn dịch ngay trước khi tiêm, đểtiêm vào cơ thể theo nhiều đường tiêm khácnhau.Các đường đưa thuốcThuốc được tiêm vào cơ thể theo các đường tiêmkhác nhau. Đối với mỗi đường tiêm thuốc vào cơthể chỉ dung nạp được một thể tích thuốc nhấtđịnh. Các đường tiêm thuốc khác nhau có yêucầu về đẳng trương, chất gây sốt, độ trong, cácchất được thêm vào trong công thức thuốc rấtkhác nhau…Do vậy, các nhà bào chế cần phải biết được yêu cầu, đặc điểm của từng đường tiêm thuốc để vận dụng khi nghiên cứu xây dựng công thức, trong sản xuất cũng như hướng dẫn sử dụng các chế phẩm thuốc tiêm một cách có hiệu quả và an toàn nhất.Các đường tiêm thường gặp: Tiêm trong da. Tiêm dưới da. Tiêm bắp. Tiêm tĩnh mạch. Tiêm động mạch. Tiêm trực tiếp vào cơ tim. Tiêm cột sống. Tiêm vào khớp hoặc túi bao khớp Tiêm vào mắtPhân loại thuốc tiêm Dựa theo đường tiêm thuốc: Dựa theo hệ phân tán Dựa theo bản chất của dung môi dùng pha thuốc tiêm Dựa theo nguồn gốc và mục đích sử dụng Dựa theo liều dùngNhững ưu điểm và hạn chế của dạng thuốc tiêmƯu điểm: Tiêm trực tiếp vào mạch máu hoặc cơ quan đích thì dược chất không phải tham gia vào quá trình hấp thu mà được đưa thẳng tới nơi tác dụng của thuốc nên có thể gây ra đáp ứng sinh học tức thì.Thuốc tiêm là dạng thuốc thích hợp với nhiều dượcchất không thể dùng theo đường uống.Thuốc tiêm cho phép khu trú tác dụng của thuốc tạinơi tiêm nhằm tăng cường tác dụng tại đích và hạnchế hoặc tránh những tác dụng độc đối với cơ thể.Tiêm là đường dùng thuốc tốt nhất trong các trườnghợp: người bệnh bị ngất, không kiểm soát được bảnthân hoặc không thể dùng theo đường uống… Thuốc tiêm cho phép thiết lập lại sự mất cân bằng vềnước, chất điện giải, cung cấp các chất dinh dưỡngcần thiết cho cơ thể trong trường hợp người bệnhkhông ăn được trong thời gian dài. Dùng thuốc theo đường tiêm cho phép kiểm soátđược liều lượng một cách chính xác hơn, dự đoánđược mức độ và độ lặp lại của quá trình hấp thu dượcchất tốt hơn so với khi dung thuốc theo đường uống.* Hạn chế: Thuốc tiêm được tiêm trực tiếp vào các mô, bỏ qua hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể nên thuốc tiêm phải là những chế phẩm vô khuẩn, tinh khiết, ổn định để không gây tai biến khi sử dụng. Phải thực hiện nghiêm ngặt các yêu câù vệ sinh vô khuẩn khi tiêm thuốc. Dùng thuốc theo đường tiêm thường mất nhiều thời gian hơn so với các đường dùng thuốc khác và đòi hỏi phải theo dõi trong suốt thời gian tiêm( tiêm truyền tĩnh mạch). Giá thành của các chế phẩm thuốc tiêm thường đắt hơn so với các dạng thuốc khác. Thành phần thuốc tiêmDược chất Dung môi hay chất dẫn Các thành Bao bì tiếp xúc phần khác trực tiếp với thuốcII. Thành phần thuốc tiêm1/Dược chất Dược chất là thành phần quyết định tác dụng điều trị hay phòng bệnh trong một công thức thuốc. Dược chất dùng để pha thuốc tiêm phải đạt độ tinh khiết về mặt vật lý, hoá học và sinh học cao hơn so với cùng dược chất đó nhưng dùng trong các dạng thuốc khác. Để tránh bị ô nhiễm tạp chất từ môi trường, dược chất dùng để pha thuốc tiêm thường được đóng gói thành những đơn vị có khối lượng đủ dùng cho một mẻ pha chế.Dược chất để pha thuốc tiêm mạch máu nhất thiếtphải tan hoàn toàn trong nước. Đối với các thuốctiêm dưới da hay tiêm bắp thịt, thể tích tiêm một lầnthường hạn chế từ 1 đến vài ml, do vậy cần chọndược chất ở dạng có khả năng hoà tan tốt trongdung môi. Nếu dược chất có độ tan thấp trong dungmôi thì nên pha dưới dạng thuốc tiêm hỗn dịch, dovậy độ tan của dược chất vẫn là yếu tố quyết địnhdược chất có được hấp thu hay không từ liều thuốcđã tiêm.Một dược chất có thể tồn tại dưới nhiều dạng khácnhau. Các dạng khác nhau của cùng một dược chấtthường có độ tan trong nước khác nhau, độ ổn dịnhdưới tác động của môi trường cũng rất khác nhau.Do đó, phải chọn dược chất ở dạng vừa có độ tanthích hợp, vừa ổn định trong dạng thuốc Trong trường hợp dược chất không ổn định khi ở dạng dung dịch thì có thể chuyển thành thuốc tiêm ở dạng bột vô khuẩn bằng phương pháp đông khô hay phun sấy vô khuẩn.2/Dung môi hay chất dẫn Là những chất lỏng dùng để hoà tan hay phát tán dược chất tạo thành các dung dịch, hỗn dịch hay nhũ tương tiêm. Dung môi dùng để pha chế thuốc tiêm phải là những chất có tác dụng dược lý riêng, tương đồng với máu, không độc, không kích ứng mô tại nơi tiêm thuốc, không ngăn cản tác dụng điều trị của thuốc, duy trì được độ tan, độ ổn định của ...