Sự phát triển của tiền kỹ thuật số trên thế giới và hàm ý chính sách đối với Việt Nam

Bài viết thông qua tìm hiểu về sự phát triển tiền kỹ thuật số thế giới, nghiên cứu thái độ và mức độ quan tâm của các Ngân hàng trung ương các quốc gia về việc phát hành tiền kỹ thuật số từ đó đề xuất một số các kiến nghị về chính sách để có các phản ứng kịp thời với loại tiền tệ này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự phát triển của tiền kỹ thuật số trên thế giới và hàm ý chính sách đối với Việt Nam 188 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN KỸ THUẬT SỐ TRÊN THẾ GIỚI VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI VIỆT NAM TS. Đặng Hương Giang Khoa Tài chính Ngân hàng – ĐH Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp TÓM TẮT Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của Cách mạng công nghiệp 4.0, tiền kỹ thuật số (TKTS) và các giao dịch liên quan đến TKTS ngày càng thâm nhập mạnh vào đời sống kinh tế - xã hội toàn cầu. Với vai trò cơ quan quản lý tiền tệ, yêu cầu đặt ra đối với Ngân hàng trung ương (NHTW) là chú trọng đánh giá lợi ích và rủi ro của TKTS; linh hoạt và sáng tạo trong ứng xử với TKTS; đảm bảo bảo mật thông tin, an ninh mạng và ổn định hệ thống tài chính; tăng cường phối hợp quốc tế trong quản lý, phát hành TKTS. Bài viết thông qua tìm hiểu về sự phát triển TKTS thế giới, nghiên cứu thái độ và mức độ quan tâm của các NHTW các quốc gia về việc phát hành TKTS từ đó đề xuất một số các kiến nghị về chính sách để có các phản ứng kịp thời với loại tiền tệ này. Từ khoá: Tiền kỹ thuật số, Digital Currency, kinh tế số, CMCN 4.0 1. MỞ ĐẦU Mặc dù mới chỉ có NHTW Trung Quốc thông báo phát hành TKTS và một số NHTW đã tuyên bố rằng họ không quan tâm đến việc phát hành loại TKTS, nhưng nếu một số quốc gia quyết định phát hành loại tiền tệ này thì quyết định của họ có thể tác động đến các đồng tiền chủ chốt trên thế giới và điều này cũng có thể sẽ ảnh hưởng đến quyết định của các NHTW khác nếu việc phát hành TKTS tạo ra các kết quả tích cực. Chính vì thế, theo dõi liên tục sự phát triển trong lĩnh vực này sẽ có những hàm ý chính sách quan trọng vì nó sẽ giúp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có những phản ứng phù hợp và cần thiết đối với những thay đổi diễn ra ở các quốc gia khác. Xuất phát từ quan điểm khác nhau về TKTS, TKTS NHTW (Central Bank Digital Currency – CBDC), các quốc gia / NHTW đã đưa ra những quy định về quản lý, kiểm soát các giao dịch liên quan đến đồng tiền này và bắt đầu nghiên cứu, thử nghiệm CBDC. Trên cơ sở nghiên cứu sự phát triển của TKTS trên thế giới và thái độ, kinh nghiệm của NHTW các nước, một số hàm ý chính sách quan trọng sẽ giúp Việt Nam bắt nhịp với xu hướng phát triển của TKTS, đồng thời phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro với hệ thống tài chính, tiền tệ và nền kinh tế. 189 2. TỔNG QUAN VỀ TIỀN KỸ THUẬT SỐ 2.1. Khái niệm tiền kỹ thuật số Tiền kỹ thuật số (Digital Currency) là một dạng tiền tệ chỉ có sẵn ở dạng kỹ thuật số hoặc điện tử, và không ở dạng vật lý. TKTS số là vô hình và chỉ có thể được sở hữu và giao dịch bằng cách sử dụng máy tính hoặc ví điện tử được kết nối với Internet hoặc các mạng được chỉ định. Ngược lại, các loại tiền tệ vật chất, như tiền giấy fiat và tiền đúc, là hữu hình và chỉ có thể giao dịch bởi những người nắm giữ chúng có quyền sở hữu vật lý của họ. TKTS thật sự đã từng xuất hiện từ năm 1996. Một trong những đồng tiền đầu tiên là E-gold và được bảo đảm bằng vàng. Một loại TKTS số nổi tiếng khác là Liberty Reserve – xuất hiện năm 2006 – người dùng có thể đổi Đô la hay Euro thành Đô la hay Euro Liberty Reserve, sau đó giao dịch tự do với những người khác với mức phí 1%. Cả hai dịch vụ đều theo hình thức tập trung, thường được dùng để rửa tiền và do đó đã bị chính phủ Hoa Kỳ đóng cửa. Dịch vụ thanh toán trực tuyến như PayPal (thành lập năm 1998) hoạt động tương tự, được đảm bảo bằng tiền tệ truyền thống, ngoại trừ việc dịch vụ có thêm nhiều giới hạn và tuân thủ luật của chính phủ giúp đảm bảo sự tồn tại của nó. TKTS cũng được gọi là tiền thuật toán, bao gồm các loại: tiền điện tử, tiền mã hóa, tiền ảo (electronic money, electronic currency, or cyber cash…).[5] 2.2. Đặc điểm tiền kỹ thuật số TKTS có tất cả các thuộc tính nội tại như tiền tệ vật lý và chúng cho phép các giao dịch tức thời có thể được thực hiện liền mạch để thực hiện thanh toán qua biên giới khi được kết nối với các thiết bị và mạng được hỗ trợ. Loại tiền tệ này được lưu trữ và luân chuyển bằng điện tử. Bất kỳ đồng tiền nào được mã hoá theo 1 và 0 đều thoả mãn định nghĩa này. TKTS cung cấp nhiều lợi thế. Vì thanh toán bằng TKTS được thực hiện trực tiếp giữa các bên giao dịch mà không cần bất kỳ trung gian nào, các giao dịch thường là tức thời và từ 0 đến thấp. Phí này tốt hơn so với các phương thức thanh toán truyền thống liên quan đến NH hoặc thanh toán bù trừ. Giao dịch điện tử dựa trên TKTS cũng mang lại sự lưu giữ hồ sơ cần thiết và minh bạch trong giao dịch. 2.3. Phân loại tiền kỹ thuật số Theo Ngân hàng Thế giới, các loại TKTS là những dạng tiền có giá trị được xác định bằng đơn vị tài khoản riêng, khác với tiền điện tử – chỉ đơn thuần là một cơ chế thanh toán kỹ thuật số, đại diện và mệnh giá bằng tiền mặt.” 190 TKTS bao gồm: tiền ảo, tiền mã hóa. TKTS có thể được quy định hoặc không được kiểm soát. Trong trường hợp trước đây, nó có thể được quy đổi thành một loại tiền pháp định (tiền fiat) – nghĩa là, một NHTW của một quốc gia có thể phát hành một hình thức kỹ thuật số của ghi chú tiền tệ fiat của mình. Mặt khác, một loại tiền ảo thường không được kiểm soát và do đó tạo thành một loại TKTS. 2.3.1 Tiền ảo (Virtual currency) Theo ECB đồng tiền ảo là một loại TKTS không chịu sự quản lý, được phát hành bởi những người phát triển phần mềm (developers) thường đồng thời là người kiểm soát hệ thống; được sử dụng và chấp nhận thanh toán giữa các thành viên của một cộng đồng ảo nhất định. Ví dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được sử dụng cho quảng cáo hay các trò chơi trên app Facebook... Theo đó, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất khác nhau. Tiền ảo không phải là tiền pháp định nên không gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp ...